အသံထွက်

အသံထွက် (အင်္ဂလိပ်: Pronunciation အသံထွက် ) ဆိုသည်မှာ စကားလုံးတစ်လုံး သို့မဟုတ် ဘာသာစကားတစ်ခုကို ပြောဆိုသည့်ပုံစံ ဖြစ်သည်။

၎င်းသည် သီးခြားစကားလုံးတစ်လုံးကို ပြောဆိုရာတွင် သို့မဟုတ် သီးခြားဒေသိယစကားတစ်ခုတွင် ဘာသာစကားအားလုံးကို ပြောဆိုရာတွင် အသုံးပြုသည့် ယေဘုယျအားဖြင့် သဘောတူထားသော အသံအစဉ်များ—"မှန်ကန်သော" သို့မဟုတ် "စံ" အသံထွက်—ကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ သို့မဟုတ် သီးခြားလူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးက စကားလုံးတစ်လုံး သို့မဟုတ် ဘာသာစကားတစ်ခုကို ပြောဆိုသည့်ပုံစံကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။

စကားလုံးများ၏ အသံထွက်များကို အဘိဓာန်များကဲ့သို့သော ကိုးကားချက်ကျမ်းများတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်သည်။ အထွေထွေသုံးအဘိဓာန်များသည် ပုံမှန်အားဖြင့် စံအသံထွက်များကိုသာ ထည့်သွင်းလေ့ရှိသော်လည်း ဒေသဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဒေသိယစကားဆိုင်ရာ အသံထွက်များကိုမူ ပိုမိုတိကျသောကျမ်းများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။

စကားလုံးတစ်လုံးကို လူပုဂ္ဂိုလ်အမျိုးမျိုး သို့မဟုတ် အုပ်စုအမျိုးမျိုးက အောက်ပါကဲ့သို့သော အချက်များစွာအပေါ်မူတည်၍ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြောဆိုနိုင်သည်-

• ၎င်းတို့၏ ငယ်ဘဝ ယဉ်ကျေးမှုထိတွေ့မှု ကြာချိန်၊
• ၎င်းတို့၏ လက်ရှိနေထိုင်ရာဒေသ၊
• စကားပြော သို့မဟုတ် အသံဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုများ၊
• ၎င်းတို့၏ လူမျိုးစု၊
• ၎င်းတို့၏ လူမှုအလွှာ၊ သို့မဟုတ်
• ၎င်းတို့၏ ပညာရေး။

ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ ဝေါဟာရများ

ဝဏ္ဏ (Syllables) ဆိုသည်မှာ အသံယူနစ်များ၏ ပေါင်းစပ်မှုများဖြစ်သည်၊ ဥပမာအားဖြင့် "goo" တွင် [g] နှင့် [u] တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဝဏ္ဏတစ်ခု ပါဝင်သည်။ ဤအသံယူနစ်များကို လေ့လာသည့် ဘာသာဗေဒ၏ ပညာရပ်ခွဲမှာ အသံထွက်ပညာ (phonetics) ဖြစ်သည်။အလားတူအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သော အသံများ (Phones) ကို သရအများ (phonemes) ဟုခေါ်သော အတန်းအစားများအဖြစ် အုပ်စုဖွဲ့ထားသည်။ ၎င်းတို့ကို လေ့လာခြင်းမှာ phonemics သို့မဟုတ် phonematics သို့မဟုတ် ဝါစဿရဗေဒ (phonology) ဖြစ်သည်။ အသံထွက်၏ အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ် အသံများကို ပုံမှန်အားဖြင့် နိုင်ငံတကာ သဒ္ဒဗေဒအက္ခရာ (International Phonetic Alphabet - IPA) ကို အသုံးပြု၍ ဖော်ပြလေ့ရှိသည်။