အက်ဒွပ် ဂျင်းနား

အက်ဒွပ် ဂျင်းနား (Edward Jenner) (၁၇၄၉ - ၁၈၂၃) သည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို လေ့လာသည့် ဗြိတိန် သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ကျောက်ကြီးရောဂါ ကာကွယ်ဆေးကို တွေ့ရှိခဲ့သောကြောင့် ဂျင်းနားအား အများက ကိုယ်ခံအား ပညာရပ်၏ ဖခင်ဟု အသိအမှတ် ပြုကြသည်။ ဂျင်းနား၏ တွေ့ရှိမှုသည် လူပေါင်းများစွာကို ကျောက်ကြီးရောဂါဖြင့် မသေဆုံးရန် ကယ်တင်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

ငယ်စဉ်ဘဝ

အက်ဒွပ် ဂျင်းနားကို ၁၇၄၉ ခုနှစ် မေ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ဗြိတိန်နိုင်ငံ ဂလောက်ဆက်စတာရှိုင်းယားနယ် ဘာကလေမြို့၌ မွေးဖွားသည်။ ဖခင်ဖြစ်သူ ခရစ်ယာန် သင်းအုပ်ဆရာက ဂျင်းနားကို မူလတန်းပညာ သင်ယူဖို့ တစ်ကျောင်းပြီး တစ်ကျောင်းပို့ခဲ့သည်။ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်မှ စတင်၍ ခွဲစိတ်ဆရာဝန် ဒေါက်တာ ဒင်နီယယ် လပ်ဒ်လို၏ နောက်လိုက်တပည့်အဖြစ် ၈ နှစ်ကြာ ဆည်းပူးသင်ယူခဲ့သည်။ အသက် ၂၁ နှစ် အရွယ်ရောက်သောအခါ လန်ဒန်မြို့ စိန့်ဂျော့ဆေးရုံကြီးမှ ကျော်ကြားသည့် ခွဲစိတ်ဆရာဝန်ကြီး ဂျွန်ဟန့်တား၏ လက်အောက်တွင် ဆက်လက် သင်ယူခဲ့သည်။

ကျောက်ကြီးရောဂါ

ဂျင်းနားတို့၏ ခေတ်အခါက ကျောက်ကြီးရောဂါဆိုလျှင် လူများအား တုန်လှုပ်ချောက်ချား စေသည်။ ကျောက်ပေါက်လျှင် ၃ ဦးတွင် ၁ ဦး သေဆုံးသည်။ အသက်မသေ လျှင်လည်း ကျောက်ပေါက်မာများဖြင့် ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ ကျေးတောသူမ ကလေးတစ်ဦးက 'ကျွန်မနွားကျောက်ပေါက်ပြီးမို့၊ နောက်ထပ် ကျောက်မပေါက်နိုင်တော့ပါ'ဟု ပြောလိုက်သည်ကို ကြားမိသည့် နေ့မှစ၍ ထိုစကားယုတ္တိတန်သည် မတန်သည်ကို စူးစမ်းရှာဖွေ ခဲ့သည်။ ဂျင်းနားသည် ဆရာဝန်ကြီး ဂျွန်ဟန်းတားလက်အောက်၌ ဆရာဝန်အတတ်ကို ဆက်လက်သင်ကြား၍ ခရစ် ၁၇၉၂ ခုနှစ် တွင် ဆေးပညာဘွဲ့ ရရှိသည်။ ထိုအခါ မိမိဇာတိရပ်ဌာန်သို့ ပြန်၍ ဆရာဝန်အဖြစ်ဖြင့် အသက်မွေးရင်း ခရစ် ၁၇၇၅ ခုနှစ်၌ ကျောက်ရောဂါ ကုထုံးဆိုင်ရာ သုတေသနကို ရှာမှီးခဲ့ သည်။ သို့သော် ၁၇၉၆ ခုနှစ် ရောက်မှပင် ယခင်က ကျေး တောသူမကလေး၏ စကားမှန်မမှန်ကို စစ်ဆေးကြည့်ရှုနိုင် သည်။ သူ၏ စမ်းသပ်နည်းမှာ နို့သည်မကလေးတစ်ဦး၏ လက် မောင်းတွင် ပေါက်နေသော နွားကျောက်အနာမှပြည်ကို ယူ၍ ကလေးတစ်ယောက်၏ အသားအရေထဲသို့ သံဆူးနှင့် ခြစ်ကာထည့်သွင်းသည်။ နှစ်လခန့်ကြာသော် ထိုကလေးကို ကျောက်ရောဂါ ပိုးကူးစက်အောင် ဆေးထိုး၍ပေးလေသည်။ သို့သော်ကလေး၌ ကျောက်ရောဂါ မဖြစ်ပေ။ ခရစ် ၁၇၉၈ ခုနှစ်တွင် ဂျန္နားသည် သူ၏ စမ်းသပ်ချက်ကို ကြေညာ လိုက်၏။ ဤတွင် ကျောက်ဆေးထိုးနှံသော ဓလေ့ပျံ့နှံ့လာ၍ ကျောက်ရောဂါလည်း များစွာ ပပျောက်သွားခဲ့သည်။

ဂျင်းနား စိန့်ဂျော့ဆေးရုံကြီးမှ သင်တန်းပြီးဆုံးသောအခါ ဂျင်းနားသည် ဆရာဖြစ်သူ ဂျွန်ဟန့်တား၏ အကြံပြုချက်အရ ဂလောက်ဆက်စတာနယ်သို့ ပြန်သွားကာ ဆေးကုသခဲ့သည်။ ထိုနယ်တွင် နွားကျောက် ပေါက်ပြီးသူများ ကျောက်ကြီး မပေါက်သည်ကို တွေ့ရပြီး ကျောက်ကြီးရောဂါနှင့် နွားကျောက် ဆက်စပ်မှုကို ဒေါက်တာ ဂျင်းနား စူးစမ်းသုတေသနပြုတော့သည်။

အသိအမှတ်ပြုခြင်းခံရ

ကျောက်ကြီးရောဂါကို ကျောက်ဆေးထိုး၍ ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ကြောင်း ဒေါက်တာဂျင်းနား တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဗြိတိသျှ ပါလီမန်က ၎င်းအား ဆာဘွဲ့ အပ်နှင်းချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ဆုငွေ စတာလင်ပေါင် ၁၀၀၀၀ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၁၈၀၆ ခုနှစ်တွင် ၎င်းအား ပေါင် ၂၀၀၀၀ ထပ်မံ ချီးမြှင့်ပေးအပ်သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဂျင်းနားသည် ဆွီဒင်တော်ဝင် အကယ်ဒမီသိပ္ပံ၏ နိုင်ငံခြားသား အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသည်။

၁၈၁၁ ခုနှစ်တွင် လန်ဒန်သို့ ပြန်လာသည်။ ၁၈၂၁ ခုနှစ်တွင် ၎င်းအား ဂျော့ဘုရင်၏ အထူးသမားတော်ကြီးအဖြစ် ခန့်ထားလိုက်သည်။ ၁၈၂၃ ခုနှစ် ဇန္နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဂျင်းနားသည် လေဖြတ်ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။