ဟာဖစ်အာဆတ်

ကင်မရာကို ကြည့်နေသည့် အာဆတ်

ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ ဟာဖစ်အာဆတ် သည် ၁၉၃၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်တွင် ကွာဒဟာမြို့၌ ဖွားမြင်သည်။ ဆီးရီးယား တပ်မတော်အရာရှိနှင့် နိုင်ငံရေးခေါင်း ဆောင်မှ အဖြစ်တက်လာသူဖြစ်သည်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိ၍ အချုပ်အခြာအာ ဏာပိုင် နိုင်ငံဖြစ်လာသော်လည်း နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှု မရှိခဲ့ချေ။ နိုင်ငံရေးအစိုးရ အဖွဲ့များ မကြာခဏပြုတ် ကျ၍စစ်တပ်မှ အာဏာသိမ်းမှုများလည်း မကြာခဏဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ် မတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင်အာ ဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပြီးနောက်တွင် ဆာလာအယ်ဗီကာ ခေါင်းဆောင်သော (ဆိုရှယ်လစ်) ဗာတ်ပါတီအစိုးရတက်လာသည်။ ယင်းအစိုးရတက်လာပြီးသည့် နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံ၏အခြေအနေ ပြောင်းလာသည်။ ဗာတ်ပါတီသည် လက်ဝဲယိမ်းသည်။ ပါတီအတွင်း၌ လူငယ်ပိုင်းကခေါင်း ဆောင်ပိုင်း နေရာအယူများသည်။ ထိုလူငယ်ပိုင်းတွင် တပ်မတော်အရာရှိများကလွှမ်းမိုးသည်။ ၁၉၆၆ ခု ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် အာဏာသိမ်းမှုဖြစ် ပွားပြန်ပြီး နျူရက်ဒင်အယ်အတ္တစီက သမ္မတအဖြစ်၎င်း၊ ယူဆက်ဇေယင်က ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်၎င်း ဆောင် ရွက်သည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့တွင် လေတပ်မတော်၏ တပ်မှူးကြီး ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဟာဖက်အာဆတ်သည် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ ၁၉၇ဝ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အာဆတ်သည် သမ္မတအတ္တစီအား ရာထူးမှ ဖယ်ရှား၍ အာဏာသိမ်းယူလိုက်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဗာတ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးတာဝန် ကိုလည်းထမ်းဆောင်သည်။

သမ္မတအာဆတ်၏ လက်ထက်တွင် ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုဗူလဂေးရီးယားစသော ဆိုရှယ်လစ် နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးပြေလည်ခဲ့၍ ဆိုဗီယက်ရုရှ၏ စစ်လက်နက်ပစ္စည်း အထောက်အပံ့များစွာ ရရှိခဲ့ သည်။ ပယ်လက်စတိုင် ပြောက်ကျားများကို အကူအညီပေးခဲ့၍ ၁၉၇ဝ-၇၁ ခုနှစ်များတွင် ဂျော်ဒန်နိုင်ငံနှင့် အဆက်အသွယ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် ပြန်၍အဆက်အသွယ်ပြုသည်။ သမ္မတအာဆတ်သည် အဇ္ဇရီယာယ်နှင့် ဖြစ်ပွားနေသော စစ်အရေးအခင်းများတွင် အီဂျစ်သမ္မတ ဆဒတ်နှင့်အတူလက်တွဲဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။ သိုသော် ၁၉၇၇ ခုနှစ် ကုန်ဆုံးလုနီးအချိန်တွင် အကောင်အထည်ပေါ်လာသော ဆဒတ်နှင့်အဇ္ဇရီယယ် နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်တို့ တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံအပြန်အလှန် သွားရောက်၍ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆွေးနွေးခဲ့ကြခြင်းကိုမူ ထောက်ခံအားပေးခြင်းမပြုခဲ့ချေ။