ဝိတိုရိယရေတံခွန်

Victoria Falls
Mosi-oa Tunya Shungu Namutitima
Location on the Zambezi-river
တည်နေရာ	Livingstone, Zambia Victoria Falls, Zimbabwe
ကိုဩဒိနိတ်	17°55′28″S 25°51′24″E
အမျိုးအစား	Cataract waterfall
စုစုပေါင်း အမြင့်	၁၀၈ m (၃၅၅ ft)
ရေဆင်းလမ်းများ	2
ရေလမ်း	Zambezi River
ပျမ်းမျှ ရေစီးနှုန်း	၁,၀၈၈ m3/s (၃၈,၄၀၀ cu ft/s)
ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ
တရားဝင်အမည်	Mosi-oa-Tunya / Victoria Falls
အမျိုးအစား	Natural
ရွေးချယ်သည့်စံနှုန်း	vii, viii
ရွေးချယ်ခြင်း	1989 (13th session)
ရည်ညွှန်းနံပါတ်	509
ဒေသ	en:List of World Heritage Sites in Africa

ဝိတိုရိယရေတံခွန်သည် အာဖရိက တိုက်တောင်ပိုင်း ရိုဒီးဇီးယားနိုင်ငံနှင့် ဇမ်ဗီယာနိုင်ငံတို့၏ နယ်ခြား ဇစ်ဗီဇီမြစ်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ၁၈၅၅ ခုနှစ်၌ ဒေးဗစ်လစ်ဗင်းစတုန်သည် ထိုရေတံခွန်သို့ ရောက်ရှိသည်တွင် ဝိတိုရိယဘုရင်မကို အစွဲပြု၍ ဝိတိုရိယ ရေတံခွန်ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ဇမ်ဗီဇီမြစ်သည် အာဖရိကတိုက်အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်တစ်လျှောက် စီးဆင်းလာပြီးနောက် ဝိတိုရိယရေတံခွန်နေရာသို့ ရောက်သော် ရုတ်တရက်အောက်ခြေရှိ ချောက်ထဲသို့ အဟုန်ပြင်းစွာ ထိုး ဆင်းလေသည်။ ကျဆင်းသည့် ရေတံခွန်အမြင့်သည် ပေ ၃၆၀ ခန့်ဖြစ်၍ အကျယ်မှာ တစ်မိုင်ကျော်ဖြစ်သည်။ ချောက်ကမ်းပါးထိပ်တွင် ရေသည် တစ်ပြင်တည်းကျဆင်းလာသည်မဟုတ်၊ ကျွန်းကလေးများက ကြားခံလျက်ရှိ သဖြင့် ရေကြောင်းလေးကြောင်းခွဲ၍ ကျဆင်းသည်။ အလယ်တွင်ရှိကြသည့် ရေတံခွန်မကြီးနှင့် သက်တံရေတံခွန်တို့သည် အကျယ်ဆုံးရေပြင် နှစ်ပိုင်း ဖြစ်သည်။

ကျဆင်းသောရေအဟုန်ကြောင့် ထွက်ပေါ်လာသည့် အခိုးအငွေ့ကို ၁ဝ မိုင်ခန့်ဝေးသော နေရာကပင် မြင်နိုင်သည်။ ရေကျဆင်းသံသည်လည်း အဆက်မပြတ် မိုးခြိမ်းသံကဲ့သို့ပင် ပြင်းထန်သည်။ ထို့ကြောင့် တိုင်းရင်း သားတို့က ထိုရေတံခွန်ကြီးကို မိုးကြိုးမီးခိုး ဟု အမည်ပေးထားကြ သည်။

၁၉ဝ၅ ခုနှစ်တွင် ထိုချောက်ကြီး၏ ကမ်းအစွန်းနှစ်ဖက်ကို ပေါင်းကူးတံတားဆောက်လုပ်၍ ဆက်သွယ်ထားရာ ကိပ္ပတောင်းမြို့မှ ကိုင်ရို မြို့သို့သွားသော မီးရထားသည် ထိုတံတားဖြင့် မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ရလေသည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ဝိတိုရိယရေတံခွန်၌ ရေအားသုံးလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ရေး စခန်းကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ကြသည်။