မြောက်ဘက် (ကိုးသင်း) မြင်းဝန်

မြောက်ဘက် ( ကိုးသင်း ) မြင်းဝန်

မြောက်ဘက် ကိုးသင်းမြင်းဝန်ရာထူးကို မြောက်ဘက်မြင်းဝန်ဟူ၍ ယေဘုယျအားဖြင့် ခေါ်ဆိုကြ၏။ မြန်မာဘုရင်လက်ထက် မြင်းတပ်စုများအနက် မြောက်ဘက်မြင်းတပ်ကို အုပ်ချုပ်ကွပ်ကဲရသူဖြစ်သည်။

မြောက်ဘက်မြင်းကိုးသင်း

မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းတပ်ကို စစ်ကိုင်းမြို့တည် အသင်္ခယျာစောယွန်းမင်း ( ၁၃၁၅ - ၁၃၂၂ ) လက်ထက် ၁၃၁၈ ခုနှစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြောင်း ဆိုသည်။ မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းတပ်တွင်-

• တမာခါးမြင်း - ၁၅၀
• ပြင်စည်မြင်း - ၁၅၀
• ယူတော်မြင်း - ၁၅၀
• လက်ရွေးကြီးမြင်း - ၁၅၀
• လက်ရွေးငယ်မြင်း - ၇၀
• ကြောင်သင်းမြင်း - ၅၀
• မြင်းသစ်ကြီးမြင်း - ၃၀
• ခက်လုံမြင်း - ၃၀
• စောပွတ်အိုးမြင်း -၃၀
  

စုစုပေါင်း ၈၁၀ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ထူးခြားသည်မှာ မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းဝန်အရာကို ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦးကာလအထိသာ တွေ့ရှိရခြင်းဖြစ်သည်။ကုန်းဘောင်ခေတ်နှောင်းကာလ မြင်းတပ်စု ၁၁ စုတွင် မြောက်ဘက် ကိုးသင်းမြင်းတပ် မပါတော့ပေ။

ညောင်ရမ်းခေတ်မြောက်ဘက်မြင်းတပ်

မြောက်ဘက်မြင်းဝန်အုပ်ချုပ်ရာ မြောက်ဘက်မြင်းတပ်သည် ညောင်ရမ်းခေတ်တွင် အရေးပါလှပါသည်။ တနင်္ဂနွေမင်းလက်ထက် ၈ နိုဝင်ဘာ ၁၇၂၄ ခုနှစ်တွင် ကျူးကျော်လာသည့် ကသည်းတို့ကို တိုက်ခိုက်ရန် တပ်ပေါင်း ၂၀ ချီတက်ရာတွင် မြောက်ဘက်မြင်းဝန်အုပ်ချုပ်ရာ မြောက်ဘက်မြင်းတပ်တစ်တပ် ပါဝင်ခဲ့သည်။

ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦးကာလ

ကုန်းဘောင် ခေတ်ဦးကာလ အလောင်းမင်းတရား လက်ထက်မြောက်ဘက် မြင်းဝန်အမည်ကို မသိရပါ။ သို့သော် အလောင်းမင်းတရား၏ ကိုယ်လုပ်တော်တစ်ဦး ဖြစ်သူ ရှင်ရွှေကဲကြီးမှာ မြောက်ဘက်မြင်းဝန်၏ သမီးဖြစ်ကြောင်း သိရှိရ၏။ အလားတူ ဒီပဲယင်းမင်း ( နောင်တော်ကြီး )၏ ကိုယ်လုပ်တော် သီတာဒေဝီဘွဲ့ခံ ရှင်မှန်မှာလည်း မြောက်ဘက်မြင်းဝန် သမီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။

ရွှေတောင်နော်ရထာ

မြေဒူးမင်း ( ဆင်ဖြူရှင် ) နန်းတက်စတွင် မြောက်ဘက်မြင်းဝန်အဖြစ် ရွှေတောင်နော်ရထာအား ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ၁၇၆၇ ခုနှစ်တွင် တရုတ်တပ်များ မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်းဒေသသို့ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်က သွားရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရသေး၏။ တရုတ်တပ်များ တတိယအကြိမ် ကျူးကျော်လာကြစဉ်ကလည်း ရွှေတောင်နော်ရထာ စစ်ကဲအဖြစ်လိုက်ပါခဲ့ရသည်။ မြောက်ဘက်မြင်းဝန် ရွှေတောင်နော်ရထာကို မကြာမီဝန်ထောက်ရာထူး တိုးမြှင့်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဝန်ထောက်ဖြစ်လာပြီးနောက်ပိုင်း၌လည်း ဗန်မော်မြို့သို့ ချီတက်ရာ၌ ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရ ဦးစီးသောတပ်မတွင် စစ်ကဲအဖြစ်လိုက်ပါအမှုထမ်းခဲ့ရသေး၏။

နေမျိုးမဟာသူရ

မြောက်ဘက်မြင်းဝန် ရွှေတောင်နော်ရထာ၏ ရာထူးကိုဆက်ခံခဲ့သူမှာ နေမျိုးမဟာသူရဖြစ်သည်။ ဝန်ထောက်မြောက်ဘက် ကိုးသင်းမြင်းဝန် နေမျိုးမဟာသူရသည် ၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၇၆၉ တွင် တရုတ်မြန်မာစစ်ပြေငြိမ်းရေး ကိစ္စဆွေးနွေးစဉ် တက်ရောက်ခဲ့ရ၏။

ကိုးသင်းမြင်းဝန်ဦးတုတ်ကြီး

မြေဒူးမင်း ( ဆင်ဖြူရှင် ) လက်ထက် နှာင်ပိုင်းကာလတွင် မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းဝန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသူမှာ နေမျိုးဇေယျပတေ့ဘွဲ့ခံ ဦးတုတ်ကြီးဖြစ်သည်။ ဦးတုတ်ကြီးသည် ၁၇⁠၇၄ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားသို့ စစ်ချီစဉ် ဇင်းမယ်ကြောင်းချီ ဗိုလ်ချုပ်အရာနှင့် ချီတက်ခဲ့ရ၏။ မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းဝန် ဦးတုတ်ကြီးမှာ စဉ့်ကူးမင်းလက်ထက်တွင် ဝန်ကြီးရာထူးတိုးမြှင့် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည်။

စဉ့်ကူးမင်းလင်ထက်

စဉ့်ကူးမင်း ( ၁၇⁠၇၆ - ၁၇၈၂ ) နန်းတက်စကာလတွင် မဟာဇေယျသူရအား( မြောက်ဘက် ) ကိုးသင်းမြင်းဝန်အရာ ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ မဟာဇေယျသူရသည် ယခင်က အင်းဝမြို့ မိုးကောင်းတံခါးအတွင်း ဝေယံတုလွက်ကျောင်း၌ ကျောင်းတိုင်ဆရာတော်ဖြစ်ခဲ့၏။ နောက်လူထွက်ပြီး စဉ့်ကူးမင်းထံ အမှုထမ်းရာ ယင်းတောင်မြို့စား ကိုးသင်းမြင်းဝန်အရာရရှိခဲ့သည်။ ကိုးသင်းမြင်းဝန် မဟာဇေယျသူရ၏ ဇနီးဝန်ကတော်မှာ မယ်ချမ်းဖြစ်ပြီး သားမောင် ပိုးနီကို ဖွားမြင်သည်။

ဗဒုံမင်းလက်ထက်

ဗဒုံမင်း ( ဘိုးတော်ဘုရား ) ( ၁၇၈၂ - ၁၈၁၉ ) နန်းတက်စ ၁၇၈၂ ခုနှစ်တွင် တုရင်မဏိသူအား မြောက်ဘက်မင်းဝန်အရာ ခန့်အပ်ခံသည်။ သူသည် ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ဘိသိက်ပွဲ အပြီးတွင် နေမျိုးကျော်ထင်ဘွဲ့ ပြောင်းလဲပေးအပ်ခံခဲ့ရသည်။ မြောက်ဘက်မြင်းဝန် နေမျိုးကျော်ထင်အား ဆက်ခံခဲ့သူမှာ မဟာနော်ရထာဘွဲ့ခံ ဦးမြတ်သာဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်မြင်းဝန်ဦးမြတ်သာတွင် မောင်ရွှေမှိုဆိုသူ သားတစ်ဦးရှိကြောင်းမှလွဲ၍ တခြားအကြောင်းရာများ မသိရပေ။

မြောက်ဘက်ကိုးသင်းမြင်းဝန် ဥပါကောင်း

ကုန်းဘောင်ခေတ်လယ်ပိုင်း ဗဒုံမင်းလက်ထက်တွင် ထင်ရှားခဲ့သည့် မြောက်ဘက်မြင်းဝန်တစ်ဦးမှာ ဥပါကောင်း ဖြစ်သည်။ ဥပါကောင်းသည် ၁၇၉၂ ခုနှစ်တွင် ထားဝယ်သို့ မြောက်ဘက်မြင်းတပ်အား အုပ်ချုပ်လျက်ချီတက်ခဲ့ရပ်သည်။ ထားဝယ်မြို့ဝန်ဦးမြတ်ဖြူသည် ယိုးဒယားသားတို့နှင့် ပူးပေါင်းကာ မြန်မာဘုရင်အား ခြားနားခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်၏။ ထို့ပြင် မှတ်တမ်းတစ်ခုတွင် ၁၇၉၇ ခုနှစ်တိုင် ဥပါကောင်း မြောက်ဘက်မြင်းဝန်အဖြစ် အမှုထမ်းလျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

မြောက်ဘက်မြင်းဝန် ဦးတော

ဦးတောသည် ဗဒုံမင်း၏ ရဲဘော်သင်း ၁၂ ဦးဝင်ဖြစ်ပြီး ဗဒုံမင်းလက်ထက်နှောင်းပိုင်းကာလ၌ မင်းလှကျော်ထင်ဘွဲ့ဖြင့် မြောက်ဘက်မြင်းဝန်အရာရရှိခဲပါသည်။ သူသည် မကြာမီရွှပြေည်ဝန် လက်ဝဲဝင်းမှူးရာထူးသို့ ပြောင်းလဲခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည်။ ယောမင်းကြီးဦးဘိုးလှိုင်၏ အဘိုးတော်စပ်သူဖြစ်သည်။

စစ်ကိုင်းမင်းလက်ထက်

စစ်ကိုင်းမင်း ( ဘကြီးတော် ) ( ၁၈၁၉ - ၁၈၃၇ ) နန်းတက်စတွင် ရွှေတောင်သခင်သူအား မြောက်ဘက် (ကိုးသင်း ) မြင်းဝန်အရာခန့်အပ်လိုက်ပါသည်။ ၃ နိုဝင်ဘာ ၁၈၁၉ ထီးဆောင်းမင်္ဂလာပြုစဉ် သူ့ကိုမင်းလှမင်းထင်ဘွဲ့ ပြောင်းလဲပေးအပ်သည်။ မြောက်ဘက်မြင်းဝန် မင်းလှမင်းထင်သည် ၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် မဏိပူရသို့ချီတက်စဉ် စစ်ကဲအဖြစ်လိုက်ပါ စစ်မှုထမ်းဆောင်ခဲ့ရ၏။ များမကြာမီ မင်းလှမင်းထင်အား မင်းလှမဟာမင်းထင်ဘွဲ့ ပြောင်းလဲပေးအပ်ခဲ့ပြန်ပါသည်။