မိုးကုတ်တရား

စက်ဝိုင်းဒေသနာ

မိုးကုတ်တရားသည် ရှင်တော်ဗုဒ္ဓဟောကြားတော်မူခဲ့သော နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်းအကျင့်တရားများကို မိုးကုတ်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဦးဝိမလ မှ သာမန်လူတို့အနေဖြင့် လွယ်ကူစွာနားလည်နိုင်ရန် စက်ဝိုင်းဒေသနာဖြင့် ရှင်းလင်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ မိုးကုတ်ဆရာတော်ကြီး ဖွင့်ဆိုရှင်းပြခဲ့သည်ကို အကြောင်းပြု၍ မိုးကုတ်တရားဟု အလွယ်ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။

မိုးကုတ်တရား ၁

မူလနှစ်ဖြာ

• ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ် အစနှစ်ခု၊
• သံသရာရေသောက်မြစ်နှစ်ခု၊
• ခန္ဓာကိုဖြစ်စေတဲ့ လက်သည်အကြောင်းရင်းနှစ်ခု။

တရားကိုယ်က ဘယ်သူတွေပါလိမ့်မလဲဆိုတော့ စက်ဝိုင်းဒေသနာတော်ကြီး၏ အလယ်တည့်တည့်မှာပါတဲ့ အဝိဇ္ဇာနှင့် တဏှာပါပဲ။

မူလနှစ်ဖြာ ဆိုတာ အဝိဇ္ဇာနှင့် တဏှာလို့ မှတ်ပါ။

သစ္စာနှစ်ခု

စက်ဝိုင်းဒေသနာတော်ကြီးက

1. ၁ အကွက်က သမုဒယသစ္စာ၊
2. ၂ အကွက်က ဒုက္ခသစ္စာ၊
3. ၃ အကွက်က သမုဒယသစ္စာ၊
4. ၄ အကွက်က ဒုက္ခသစ္စာ။

လေးနေရာခွဲပြီး ရေးထားငြားသော်လည်း သစ္စာချင်းတူရာပေါင်းလိုက်ရင် သမုဒယသစ္စာနှင့် ဒုက္ခသစ္စာနှစ်ခုပဲ ရှိတယ်။

လေးခုအလွှာ

1. ၁ အကွက် အတိတ်အကြောင်း တစ်လွှာ၊
2. ၂ အကွက် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး တစ်လွှာ၊
3. ၃ အကွက် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း တစ်လွှာ၊
4. ၄ အကွက် အနာဂတ်အကျိုး တစ်လွှာ။

အကြောင်းအလွှာနှစ်ခုနှင့် အကျိုးအလွှာနှစ်ခု။ အကွက် (၃) ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း တစ်လွှာကို တချို့နေရာမှာ အနာဂတ်အကြောင်း တစ်လွှာလို့ရေးထားတာမျိုးလည်း ရှိတတ်ပါတယ်။

အင်္ဂါ တစ်ဆယ်နှစ်ပါး

• ၁ အကွက်မှာ အဝိဇ္ဇာနှင့် သင်္ခါရ၊
• ၂ အကွက်မှာ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊
• ၃ အကွက်မှာ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ကမ္မဘဝ၊
• ၄ အကွက်မှာ ဇာတိ၊ ဇရာမရဏ။

ပေါင်းလိုက်ရင် အင်္ဂါတစ်ဆယ်နှစ်ပါးရှိတာ တွေ့ရပါမယ်။

စက်ဝိုင်းကြီးယာဘက်အခြမ်း (၁) အကွက် မှာရှိတဲ့ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရ အင်္ဂါ (၂) ပါး၊ (၂) အကွက်မှာရှိတဲ့ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဋ္ဌယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ ဆိုတဲ့ အင်္ဂါ (၅) ပါး ၊ ပေါင်း အင်္ဂါ (၇) ပါးက အတိတ်မူလအဝိဇ္ဇာ ခေါင်းဆောင်နေတယ်လို့မှတ်ပါ။

စက်ဝိုင်းကြီးဘယ်ဘက်အခြမ်း (၃) အကွက် မှာရှိတဲ့ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ကမ္မဘဝ၊ အင်္ဂါ (၃) ပါး၊ (၄) အကွက် မှာရှိတဲ့ ဇာတိ၊ ဇရာမရဏ အင်္ဂါ (၂) ပါး၊ ပေါင်း အင်္ဂါ (၅) ပါးက ပစ္စုပ္ပန်မူလတဏှာ ခေါင်းဆောင်နေတယ်လို့မှတ်ပါ။

သုံးပါးအစပ်

• (၁) အကွက်နှင့် (၂) အကွက်အစပ် သင်္ခါရနှင့် ဝိညာဏ်ကတစ်စပ်၊
  
• (၂) အကွက်နှင့် (၃) အကွက်အစပ် ဝေဒနာနှင့် တဏှာကတစ်စပ်၊
  
• (၃) အကွက်နှင့် (၄) အကွက်အစပ် ကမ္မဘဝနှင့် ဇာတိကတစ်စပ်။

နှစ်ရပ်မူလ

မူလနှစ်ဖြာနှင့်အတူတူပါပဲ။ (အဝိဇ္ဇာနှင့် တဏှာ)

ဝဋ်သုံးဝ

(၁)အကွက်မှာ ကိလေသာဝဋ်နှင့် ကမ္မဝဋ်၊
(၄)အကွက်မှာ ဝိပါကဝဋ်။

ကိလေသာဆိုတာ လိုရင်းကိုပြောရမယ်ဆိုရင် သတ္တဝါတွေကို

1. ပင်ပန်းစေတတ်တဲ့တရား၊
2. ညစ်နွမ်းစေတတ်တဲ့တရား၊
3. ဆင်းရဲစေတတ်တဲ့တရား၊
4. လောင်ကျွမ်းစေ တတ်တဲ့တရား၊
5. သူတော်ကောင်းဂုဏ်သိန်ကိုညှိုးမှိန်ပျက်စီးအောင်ဖျက်ဆီးတတ်တဲ့တရား။

ဝဋ်ဆိုတာ လုံးခြင်း၊ လည်ခြင်း၊ ဝိုင်းခြင်း။

ဒါကြောင့်
သတ္တဝါတွေကို ပင်ပန်းဆင်းရဲမှုတွေနဲ့ လုံးလည်လိုက်နေအောင် နှိပ်စက်နေတဲ့ တရားကို ကိလေသဝဋ်လို့ခေါ်ပါတယ်။
ကိလေသဝဋ် (၃)ပါးလို့ပြထားရာမှာ မြားနီကြိုးလေးနဲ့ တွဲစပ်ထားတာတွေကို ကြည့်လိုက်တော့ ..
အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်ဆိုတဲ့ (၃)ပါးကိုတွေရပါမယ်။
( အကွက် (၁) တစ်ကွက်တည်းကိုပဲ ပြောပါဆိုရင်လည်း အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်တို့ကို တွေ့ရတာပါပဲ။)

ကမ္မဝဋ်ဆိုရာမှာ ကမ္မက အမှုကိစ္စ၊ ဝဋ်ဆိုတာက လုံးလည်လိုက်နေတဲ့သဘော၊
ဒီတော့ ..
အမှုကိစ္စတွေနဲ့ လုံးလည်လိုက်နေတဲ့သဘောကို ကမ္မဝဋ်လို့ခေါ်ပါတယ်။

ကမ္မဝဋ် (၂)ပါးလို့ပြထားရာမှာ သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝရယ်လို့ မြားနီကြိုးလေးက တွဲပြထားတာကို တွေ့ရပါမယ်။

( အကွက် (၁) တစ်ကွက်တည်းမှာ ကြည့်ရင်လည်း သင်္ခါရနှင့် ဘဝကိုပဲ တွေ့ရပါတယ်။)

ဝိပါကဝဋ်ဆိုတာ ဝိပါကဆိုတာက အကျိုးပေး၊ ဝဋ်ဆိုတာက လုံးလည်လိုက်နေတဲ့ဘဘော၊
ဒီတော့ အကျိုးပေးတွေလုံးလည်လိုက်နေတဲ့သဘောကို ဝိပါကဝဋ်လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဝိပါကဝဋ် (၈)ပါးလို့ ပြထားရာမှာ မြားနီကြိုးလေးအတိုင်းကြည့်လိုက်ပါ..
ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ ဇာတိ၊ ဥပပတ္တိဘဝ၊ ဇရာမရဏတို့ကိုတွေ့ရပါမယ်။
(တချို့နေရာမှာ ဥပပတ္တိဘဝကို ဖြုတ်ထား၍ ဝိပါကဝဋ် (၇)ပါးလို့ ပြထားတာမျိုးလည်း တွေ့ရပါသေးတယ်။

ခန္ဓာ(၅)ပါးစုံတာကိုလည်း ဝိပါကဝဋ်၊ နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးသက်သက်ကိုလည်း ဝိပါကဝဋ်၊ ရုပ်ခန္ဓာတစ်ခုတည်းကိုလည်း ဝိပါကဝဋ်၊ ဒါကြောင့် ခန္ဓာမှန်သမျှကို ဝိပါကဝဋ်လို့ခေါ်ပါတယ်)

ဒီတော့ စက်ဝိုင်းကြီးမှာ ဝဋ် (၃)ပါးလည်ပတ်နေတာကိုတွေ့ရလေတော့

ကိလေသာဝဋ်နှင့် ကမ္မဝဋ်ကို အကြောင်းဝဋ်၊
ဝိပါကဝဋ်ကို အကျိုးဝဋ်.. လို့မှတ်ပါ။

ကာလသုံးဖြာ

• အကွက် (၁)က လွန်လေပြီးသော အတိတ်ကာလ၊
  
  
• အကွက် (၂)နှင့် (၃) နှစ်ကွက်ပေါင်းက ယခုဖြစ်ဆဲ ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၊
  
  
• အကွက် (၄)ကနောင်ဖြစ်လတ္တံ အနာဂတ်ကာလ။
  

ခြင်းရာနှစ်ဆယ်

အကွက် (၁) အတိတ်အကြောင်းအခြင်းအရာ (၅)ပါး ) အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ၊
အကွက် (၂) ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးအခြင်းအရာ (၅)ပါး ) ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊
အကွက် (၃) ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းအခြင်းအရာ (၅)ပါး ) တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ၊ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရ၊
အကွက် (၄) အနာဂတ်အကျိုးအခြင်းအရာ (၅)ပါး ) ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ။

ဤရှစ်သွယ်

မူလနှစ်ဖြာက တစ်သွယ်၊
သစ္စာနှစ်ခုက တစ်သွယ်၊
လေးခုအလွှာက တစ်သွယ်၊
အင်္ဂါတစ်ဆယ်နှစ်ပါးက တစ်သွယ်၊
သုံးပါးအစပ်က တစ်သွယ်၊
ဝဋ်သုံးဝက တစ်သွယ်၊
ကာလသုံးဖြာက တစ်သွယ်၊
ခြင်းရာနှစ်ဆယ်က တစ်သွယ် အားလုံးပေါင်းရှစ်သွယ်။

အလွယ်ကျက်မှတ်

• ပရိယတ္တိ သင်ယူရတဲ့သဘော၊
  
• ဉာတပရိညာ သိအောင်ကြိုးစားရတဲ့သဘော။

သိစေအပ်သည်

• ပဋိပတ္တိ အားထုတ်ရမယ့်သဘော၊
  
• တိရဏပရိညာ ပွားများအားထုတ်ရမယ့်သဘော။

သံသရာမှ လွတ်ကြောင်းတည်း

• ပဋိဝေဓ ဆိုက်ရောက်တဲ့သဘော၊
  
• ပဟာနပရိညာ ကိလေသာတွေကို မဂ်နှင့် အမြစ်ပြတ် ပယ်သတ်ပြီးတဲ့သဘော။

သိမှုပိုင်းဆိုင်ရာက ..(ပြီးပါပြီ)
ပွားများအားထုတ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာက ယောဂီတာဝန်၊
ပြီးဆုံးအထမြောက်ဖို့က ဓမ္မတာဝန်။

ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်က ဝီရိယကို ဗိုလ်ထိုက်သည့်တိုင်အောင် တာဝန်ကျေပွန်စွာ အားထုတ်နိုင်မည်ဆိုလျှင် မဂ်ဆိုက်ဖို့အတွက်ကတော့ ဓမ္မကလုံးဝတာဝန်ယူသွားပါလိမ့်မယ်..။

မိုးကုတ်တရား ၂

အင်္ဂါ တစ်ဆယ်နှစ်ပါး

• အဝိဇ္ဇာ
  
• သင်္ခါရ
  
• ဝိညာဏ်
  
• နာမ်ရုပ်
  
• သဠာယတန
  
• ဖဿ
  
• ဝေဒနာ
  
• တဏှာ
  
• ဥပါဒါန်
  
• ကမ္မဘဝ
  
• ဇာတိ
  
• ဇရာမရဏ
  

အဝိဇ္ဇာ

အဝိဇ္ဇာဆိုတာ မသိတာ။

ဘာကိုမသိတာလဲဆို သစ္စာ (၄)ပါး မသိတာ။

- ဒုက္ခသစ္စာ - သမုဒယသစ္စာ - နိရောဓသစ္စာ - မဂ္ဂသစ္စာ။

- ဒုက္ခက ဆင်းရဲတာ၊ သစ္စာက အမှန်၊ ပေါင်းလိုက်တော့ ဆင်းရဲတာအမှန်ကို ဒုက္ခသစ္စာ၊

- သမုဒယက ဖြစ်ကြောင်း၊ သစ္စာက အမှန်၊ ပေါင်းလိုက်တော့ ဆင်းရဲ-ကြောင်းအမှန်ကို သမုဒယသစ္စာ၊

- နိရောဓက ချုပ်ရာ၊ သစ္စာက အမှန်၊ ပေါင်းလိုက်တော့ ဆင်းရဲ-ချုပ်ရာအမှန်ကို နိရောဓသစ္စာ၊ (နိဗ္ဗာန်)

- ဆင်းရဲချုပ်ရာရောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းအမှန်ကို မဂ္ဂသစ္စာ၊

သိကောင်းတာ မသိ၊ မသိကောင်းတာ သိတာကို အဝိဇ္ဇာ၊

မသိခြင်း လက္ခဏာ၊ တွေဝေခြင်းကိစ္စရှိတာ အဝိဇ္ဇာ၊

အမှန်ကို မသိ၊ အမှားကိုသိတတ်တဲ့ သဘောရှိလို့ မိစ္ဆာဉာဏ်။

သင်္ခါရ

သင်္ခါရဆိုတာ ပြုပြင်တာ။

ဘာဖြစ်အောင် ပြုပြင်တတ်ပါလိမ့်မလဲဆိုရင် ခန္ဓာဖြစ်အောင်ပြုပြင်တယ်လို့ မှတ်ပါ။
ရုပ်နာမ်အစုံ ခန္ဓာ (၅)ပါးဖြစ်အောင် ပြုပြင်တတ်တာလည်း သင်္ခါရ၊ နာမ် (၄)ပါးချည်း သက်သက်ဖြစ်အောင် ပြုပြင်တတ်တာလည်း သင်္ခါရ၊
ရုပ်ခန္ဓာချည်း သက်သက်ဖြစ်အောင် ပြုပြင်တတ်တာလည်း သင်္ခါရ။

ခန္ဓာဖြစ်အောင် ပြုပြင်တတ်တဲ့ သင်္ခါရ (၃)မျိုးက

- ပုညာဘိသင်္ခါရ=ကုသိုလ်နှင့် ပြုပြင်ခြင်း၊

- အပုညာဘိသင်္ခါရ=အကုသိုလ်နှင့် ပြုပြင်ခြင်း၊

- အာနဉ္စာဘိသင်္ခါရ=သမထကုသိုလ်နှင့် ပြုပြင်ခြင်း။

ပုညာဘိသင်္ခါရဆိုရာမှာ

(က) ကာမာဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ နှင့်

(ခ) ရူပါဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ ရယ်လို့ (၂)မျိုး ပြားသေးတယ်လို့ မှတ်ပါ။

၁။ (က) ကာမာဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ က ပြုပြင်လိုက်တော့ လူခန္ဓာ၊ နတ်ခန္ဓာ၊

(ခ) ရူပါဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ က ပြုပြင်လိုက်တော့ ရူပဗြဟ္မာခန္ဓာ၊

၂။ အပုညာဘိသင်္ခါရ က ပြုပြင်လိုက်တော့ အပါယ်လေးဘုံသားတို့ ခန္ဓာ၊

၃။ အာနဉ္စာဘိသင်္ခါရဆိုတဲ့ အရူပဈာန် သမထ ကုသိုလ်ကပြုပြင်လိုက်တော့ အရူပဗြဟ္မာခန္ဓာ။

ဒီတော့
ကာမသုဂတိ ----------------------- ၇ - ဘုံ
(လူ ၁ ဘုံ + နတ် ၆ ဘုံ)
ရူပဗြဟ္မာ------------------------- ၁၆ - ဘုံ
အပါယ်---------------------------- ၄ - ဘုံ
အရူပဗြဟ္မာ------------------------ ၄ - ဘုံ
.......................................-------
အားလုံးပေါင်း------------------- ၃၁ - ဘုံ

ဒါဖြင့် (၃၁)ဘုံသားတို့၏ ခန္ဓာအစုံကို ဖြစ်စေတဲ့ လက်သည်သည် သင်္ခါရ (၃)မျိုးရဲ့ ပြုပြင်မှုလို့ မှတ်ပါ။

ဝိဉာဏ်

ဝိဉာဏ်ဆိုတာ သိမှုကိုခေါ်ပါတယ်။

ပိဋသန္ဓေဝိဉာဏ်တစ်မျိုး၊ ပဝတ္တိဝိဉာဏ်တစ်မျိုး သိမှုဝိဉာဏ် (၂)မျိုးရှိသည် ဟုမှတ်ပါ။

- အမိဝမ်းတွင်းခေါင်း အောင်းရစဉ်ကာလကို ပိဋသန္ဓေဝိဉာဏ်လို့ခေါ်ပါတယ်။
- ပစ္စုပ္ပန်ကာလအသက်ရှင်ဆဲ အခိုက်အတန့်မှာပေါ်တဲ့ ဝိဉာဏ်ကို ပဝတ္တိဝိဉာဏ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။

ပိဋသန္ဓေဝိဉာဏ်အခိုက်က လွန်မြောက်ခဲ့ကြပြီးပါပြီ။ ယခုပစ္စုပ္ပန်အခိုက်မှာ ပဝတ္တိဝိဉာဏ်နဲ့ အသက်ရှင်နေကြတယ်လို့ မှတ်ပါ။

ပဝတ္တိဝိဉာဏ် (၆)မျိုး ရှိပါတယ်။

- မျက်လုံးမှာပေါ်တော့ မျက်လုံးဝိဉာဏ်၊

- နားမှာပေါ်တော့ နားဝိဉာဏ်၊

- နှာခေါင်းမှာပေါ်တော့ နှာခေါင်းဝိဉာဏ်၊

- လျှာမှာပေါ်တော့ လျှာဝိဉာဏ်၊

- ကိုယ်မှာပေါ်တော့ ကိုယ်ဝိဉာဏ်၊

- စိတ်မှာပေါ်တော့ စိတ်ဝိဉာဏ်။

စက္ခုဝိဉာဏ်၊ သောတဝိဉာဏ်၊ ဃာနဝိဉာဏ်၊ ဇိဝှာဝိဉာဏ်၊ ကာယဝိဉာဏ်၊ မနောဝိဉာဏ်။

သက်ရှိသတ္တဝါမှန်သမျှ
ဒီပဝတ္တိဝိဉာဏ်(၆)မျိုး အလှည့်ကျနဲ့ အသက်ရှင်နေကြတယ်လို့ မှတ်ပါ။
ဒါဖြင့် သတ္တဝါသဏ္ဌာန်မှာ ပေါ်နိုင်တဲ့ ဝိဉာဏ် (၆)မျိုးရှိပြီး ပေါ်ဆဲအခိုက်ကို ပြောပါဆိုရင်တော့
ဝိဉာဏ်တစ်မျိုးသာပေါ်တယ်လို့ မှတ်ပါ။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုရင်
တစ်ချိန်တည်းမှာ ဝိဉာဏ်နှစ်မျိုး တစ်ပြိုင်နက် မပေါ်ကောင်းလို့ပါပဲ။

ဒါကြောင့် ပဝတ္တိဝိဉာဏ် (၆)မျိုးတို့ အလှည့်ကျနှင့် အသက်ရှင်နေကြတဲ့ သတ္တဝါတို့၏ခန္ဓာကို ဝိညာဏက္ခန္ဓာလို့ ခေါ်ပါတယ်။

နာမ်ရုပ်

နာမ်ဆိုတာ အာရုံရှိရာသို့ ဦးညွတ်တတ်တဲ့ သဘော၊
ရုပ်ဆိုတာကတော့ ဖောက်ပြန်တတ်တဲ့ သဘော။

ဥပမာ
- စားချင်တာက နာမ်၊ စားတာက ရုပ်။

- သွားချင်တာက နာမ်၊ သွားနေတာ ရုပ်။

- ထိုင်ချင်တာက နာမ်၊ ထိုင်နေတာ ရုပ်။

- အိပ်ချင်တာက နာမ်၊ အိပ်နေတာက ရုပ်။

အခိုင်းသမားက နာမ်၊ အလုပ်သမားက ရုပ် ပေါင်းလိုက်တော့ နာမ်နှင့် ရုပ်။

ဒီ နာမ်ရုပ်တရားမှာ နာမ်က (၄)ပါး၊ ရုပ်က ဖောက်ပြန်တတ်တဲ့သဘောအားဖြင့် (၁)ပါးသာရှိပါတယ်။
နာမ် (၄)ပါးကတော့

- ဝေဒနာ=ခံစားတတ်တဲ့သဘော၊

- သညာ=မှတ်သားတတ်တဲ့သဘော၊

- သင်္ခါရ=စေ့ဆော်ပြုပြင်တတ်တဲ့သဘော၊

- ဝိညာဏ်=သိတတ်တဲ့သဘော။

ဒီ နာမ် (၄)ပါး၊ ရုပ် (၁)ပါး အပေါင်းအစုကို ခန္ဓာ (၅)ပါးလို့ ခေါ်ပါတယ်။
ခန္ဓာဆိုတာကတော့ အပေါင်းအစုကို ခန္ဓာလို့ခေါ်ပါတယ်။

သဠာယတန

သဠာယတနဆိုတာ ဆ+ အာယတန ပါပဲ။

“ဆ” က ခြောက်၊ “အာယတန” ကသံသရာ ချဲ့တတ်တဲ့တရား။
သံသရာ ချဲ့တတ်တဲ့ တရား (၆)ပါးလို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။

သံသရာ ချဲ့တတ်တဲ့ တရား (၆)ပါးက
- မျက်စိ
- နား
- နှာခေါင်း
- လျှာ
- ကိုယ်
- စိတ်

စက္ခာယတန၊ သောတယတန၊ ဃာနာယတန၊ ဇိဝှာယတန၊ ကာယာယတန၊ မနာယတန။

ဖဿ

ဖဿဆိုတာ တွေ့ထိတဲ့သဘောပါပဲ။

တွေ့ထိခြင်း ဖဿ (၆)မျိုးရှိပါတယ်။

- မျက်လုံး မှာတွေ့တော့ ….. မြင်တွေ့၊

- နား မှာတွေ့တော့ ….. ကြားတွေ့၊

- နှာခေါင်း မှာတွေ့တော့ ….. နံတွေ့၊

- လျှာ မှာတွေ့တော့ ….. စားတွေ့၊

- ကိုယ် မှာတွေ့တော့ ….. ထိတွေ့၊

- မနော မှာတွေ့တော့ ….. သိတွေ့၊ ကြံတွေ့။

စက္ခုသမ္ဖဿ၊ သောတသမ္ဖဿ၊ ဃာနသမ္ဖဿ၊ ဇိဝှာသမ္ဖဿ၊ ကာယသမ္ဖဿ၊ မနောသမ္ဖဿ။

ဝေဒနာ

ဝေဒနာဆိုတာ ခံစားတာ။

ခံစားခြင်း ဝေဒနာကို ဒွါရအလိုက်ပြောပါဆိုရင် (၆)မျိုး ရှိပါတယ်။

- မျက်လုံးမှာ မြင်တယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် ….. မြင်တွေ့ခံစား။

- နားမှာကြားတယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် ….. ကြားတွေ့ခံစား။

- နှာခေါင်းမှာနံတယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် ….. နံတွေ့ခံစား။

- လျှာမှာစားတယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် ….. စားတွေ့ခံစား။

- ကိုယ်မှာထိတယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် ….. ထိတွေ့ခံစား။

- စိတ်မှာကြံတယ်၊ တွေးတယ်၊ ခံစားတယ် ….. ကြံတွေ့ခံစား။
(မနောမှာ..တယ်၊ တွေ့တယ်၊ ခံစားတယ် …. သိတွေ့ခံစား )

စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ဇီဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။

ဒီဝေဒနာတွေ ထပ်ဆင့်ပြီး သရုပ်ခွဲကြည့်မယ်ဆိုရင်

- မျက်လုံး၌ မြင်ကာမျှမတ္တသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊

- နား၌ ကြားကာမျှမတ္တသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊

- နှာခေါင်း၌ နံကာမျှမတ္တသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊

- လျှာ၌ စားကာမျှမတ္တသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာ။

ဒါကြောင့် ရုပ်ဆိုတဲ့ကိုယ်ပေါ်မှာ ဥပေက္ခာဝေဒနာ (၄)နေရာပေါ်နိုင်တယ်လို့ မှတ်ထားပါ။

တစ်ခါ ကိုယ်ဒွါရဆိုတဲ့ ရုပ်ပေါ်မှာကျတော့

- ကောင်းတဲ့သဘောနဲ့ တွေ့တော့ သုခဝေဒနာ၊

- မကောင်းတဲ့သဘောနဲ့ တွေ့တော့ ဒုက္ခဝေဒနာ။

ဒီတော့ ရုပ်ဆိုတဲ့ ကိုယ်ပေါ်မှာ သုခ၊ ဒုက္ခ၊ ဥပေက္ခာဆိုတဲ့ ဝေဒနာ (၃)မျိုးပေါ်နိုင်တယ်မှတ်ပါ။

သုခဝေဒနာပေါ်ရင် ဝမ်းထဲဝမ်းသာတဲ့ သောမနဿ ဝေဒနာပေါ်ပါတယ်။

ဒုက္ခဝေဒနာပေါ်ရင် ဝမ်းထဲမခံသာတဲ့ ဒေါမနဿ ဝေဒနာပေါ်ပါတယ်။

အားလုံးကို ကမ္မသကာ ထားတဲ့အခါကျတော့လည်း ဝမ်းထဲမှာ ဥပေက္ခာဝေဒနာ ပေါ်ပါတယ်။

ကိုယ်မှာပေါ်တဲ့ ဝေဒနာ (၃)မျိုး၊ ဝမ်းမှာပေါ်တဲ့ ဝေဒနာ (၃)မျိုး တူရာပေါင်း..

ကိုယ်-သုခဝေဒနာ + ဝမ်း-သောမနဿဝေဒနာ = သုခဝေဒနာ တစ်မျိုးသာရပါတယ်။

ကိုယ်-ဒုက္ခဝေဒနာ + ဝမ်း-ဒေါမနဿဝေဒနာ = ဒုက္ခဝေဒနာ တစ်မျိုးသာရပါတယ်။

ကိုယ်-ဥပေက္ခာဝေဒနာ + ဝမ်း-ကမ္မသကာထားတဲ့ ဥပေက္ခာဝေဒနာ = ဥပေက္ခာဝေဒနာ တစ်မျိုးသာရပါတယ်။

ဒါဖြင့် သတ္တဝါသဏ္ဌာန်မှာ ဝေဒနာ (၃)မျိုးသာလျှင် အလှည့်ကျဖြစ်ပေါ်တယ်လို့မှတ်ပါ။

ဒါကြောင့် ဝေဒနာ (၃)မျိုး အလှည့်ကျနဲ့ အသက်ရှင်နေရတဲ့အတွက် သတ္တဝါဟူသမျှတို့၏ ခန္ဓာကို ဝေဒနက္ခန္ဓာ လို့ခေါ်ပါတယ်။

တဏှာ

တဏှာဆိုတာ လိုချင်တာ နှစ်သက်တာ။

တဏှာ (၃)မျိုးရှိပါတယ်။

- ငါးပါးအာရုံ ကာမဂုဏ်၌ ခုံမင်နှစ်သက်တာကို ကာမတဏှာ၊

- ကိုယ့်ဘဝလေး ကိုယ်တွယ်တာနှစ်သက်တာကို ဘဝတဏှာ၊

- ဉာဏ်မပါဘဲနှင့် ဘယ်ဘဝမှ အလိုမရှိတာကို ဝိဘဝတဏှာ။

(ကာမတဏှာနှင့် ဘဝတဏှာတို့ရဲ့ ထူးခြားမှုကတော့ - ဗဟိဒ္ဓအာရုံတို့၌ နှစ်သက်မှုကို ကာမတဏှာ၊ - အဇ္ဈတ္တခန္ဓာ၌ နှစ်သက်မှုကို ဘဝတဏှာ)

တဏှာ (၃)ပါးပြားငြားသော်လည်း တရားကိုယ်ကတော့ လောဘ တစ်လုံးတည်းပါပဲ။

ဥပါဒါန်

ဥပါဒါန်ဆိုတာ စွဲလမ်းတာ။

ဥပါဒါန် (၄)မျိုးရှိတယ်၊

(တဏှာစွဲက (၁)မျိုး၊ ဒိဋ္ဌိစွဲက (၃)မျိုး)

၁။ ကာမတဏှာ၌ စွဲလမ်းတာကို ကာမုပါဒါန်၊ (တဏှာစွဲ)

၂။ (၆၂)ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့အပေါ်၌ စွဲလမ်းတာကို ဒိဋ္ဌိုပါဒါန်၊ (ဒိဌိစွဲ)

၃။ ယုတ်ညံ့တဲ့ ခွေးအကျင့်၊ နွားအကျင့်ဆိုတဲ့ လွဲမှားတဲ့ အကျင့်သီလ၌ စွဲလမ်းတာကို သီလဗတ္တဝါဒုပါဒါန်၊ (ဒိဌိစွဲ)

၄။ သက္ကာယဒိဌိ (၂၀)တို့အပေါ်၌ စွဲလမ်းနေတာကို အတ္တဝါဒုပါဒါန်။ (ဒိဋ္ဌိစွဲ)

လိုရင်းကတော့ တဏှာအကြီးစားကို(ဝါ) တဏှာ အားကောင်းလာတာကို ဥပါဒါန်လို့ခေါ်ပါတယ်။

ဒီတော့ ဥပါဒါန်ဆိုပေမယ့်လည်း တရားကိုယ်ကတော့ လောဘပါပဲ။

ဒါဖြင့်ရင် တဏှာနဲ့ ဥပါဒါန်သည် နုတာနှင့် ရင့်တာ၊ သေးတာနှင့် ကြီးတာပဲကွာကြသည်။

တရားကိုယ်ကတော့ လောဘ တစ်လုံးတည်းဖြစ်လို့ အတူတူပါပဲ။

ကမ္မဘဝ

ကမ္မက အမှုကိစ္စ၊ ဘဝက အားထုတ်တာ။
ဒါကို နားလည်တဲ့နည်းနဲ့ပြောတော့ အားထုတ်တာကို ကမ္မဘဝလို့ ခေါ်တာပါပဲ။

အားထုတ်ခြင်း ကံ (၃)မျိုးရှိတယ်။

- ကာယကံ၊

- ဝစီကံ၊

- မနောကံ

ကာယကံမှာလည်း (၃)မျိုးရှိပါတယ်။

-- ပါဏာတိပါတာ ) သူ့အသက် သက်ခြင်း၊

-- အာဒိန္နာဒါနာ ) သူ့ဥစ္စာ ခိုးယူခြင်း၊

-- ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ) သူတစ်ပါးအိမ်ရာ၌ပြစ်မှားခြင်း။
(မှတ်ချက်- သုရာမေရယလည်း ကာမေသုမိစ္ဆာရာထဲမှာ အကျုံးဝင်နေသည်ဟု မှတ်ပါ။)

ဝစီကံ (၄)ပါးရှိပါတယ်။

-- မုသာဝါဒ ) လိမ်လည်ပြောဆိုခြင်း၊

-- ပိသုဏဝါစာ ) ကုန်းချော၊ ကုန်းတိုက်၊ သွေးထိုး၊ သွေးခွဲစကားပြောဆိုခြင်း၊

-- ဖရုဿဝါစာ ) ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော စကားပြောဆိုခြင်း၊

-- သမ္ဖပ္ပလာပဝါစာ ) အနှစ်မပါ သိမ်ဖျင်းသော စကားပြောဆိုခြင်း။

မနောကံ (၃)ပါးရှိပါတယ်။

-- အဘိဇ္ဈာ )သူတစ်ပါးစည်းစိမ်ကို မိမိဥစ္စာဖြစ်လိုခြင်း၊ ရသင့်တာထက် ပို၍လိုချင်ခြင်း၊

-- ဗျာပါဒ ) သူတစ်ပါး၌ ပြစ်မှားခြင်း၊

-- မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ) အယူမှားခြင်း။

ဒီ (၁၀)ပါးသောကံကို ကျူးလွန်ရင်
(ဒုစရိုက်တရား (၁၀)ပါး (ဝါ) အကုသိုလ်တရား (၁၀)ပါး (ဝါ) အကုသလကမ္မပထတရား (၁၀)ပါး - သင်္ခါရလိုပြောတော့ အပုညာဘိသင်္ခါရ -ကံ (၄)မျိုးနှင့် ဝေဖန်တော့ အမည်းကံ) ကျူးလွန်ရင် အပါယ်ကျတတ်တယ်။

ရှောင်ကြဉ်ပြန်တော့

သုစရိုက် (၁၀)ပါး၊ ကုသိုလ်တရား (၁၀)ပါး၊ ကုသလကမ္မပထ တရား (၁၀)ပါး ကိုဖြည့်ကျင့်ရာရောက်တယ်၊

သင်္ခါရလိုပြောတော့ ပုညာဘိသင်္ခါရ၊

ကံ (၄)မျိုးနှင့် ဝေဖန်တော့ အဖြူကံ၊

ဒါတွေ ပြုလျှင် သုဂတိချမ်းသာရမယ်။

ကံ (၁၀)ပါးကို ချုံးလိုက်လျှင် ကံ (၃)ပါးရပါတယ်၊ ကံ (၃)ပါးကို ထပ်ချုံးလိုက်တော့ ကမ္မဘဝတစ်လုံးတည်းပဲ ရပါတယ်။

ကာယကံ (၃)ပါး၊ ဝစီကံ (၄)ပါးရှောင်ကြဉ်ပုံတော့သိပြီးဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

မနောကံ (၃)ပါး ရှောင်ကြဉ်ပုံကို ပြောပါမယ်။

- အနဘိဇ္ဈာ ) သူတစ်ပါးချမ်းသာသည်ကို ဝမ်သာခြင်း၊

- အဗျာပါဒ ) သူတစ်ပါးအပေါ်၌ မေတ္တာထားခြင်း၊
v - သမ္မာဒိဌိ ) အယူမှန်ခြင်း။
(မှတ်ချက်- သမ္မာဒိဋ္ဌိဆိုရာမှာ သစ္စာနုလောမိက သမ္မာဒိဋ္ဌိကို မဆိုလို၊ ကမ္မဿကတ သမ္မာဒိဋ္ဌိကို ဆိုလိုပါတယ်။)

ဒီနေရာမှာ သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝတို့၏ ထူးခြားပုံကို ပြောပြဖို့ ဝတ္တရားရှိလာပါတယ်။

- စာထဲမှာလာတဲ့အတိုင်း ထူးခြားမှုကို ဦးစွာ ပြောပြပါမယ်။
(၁) ထိုထိုကုသိုလ်၊ အကုသိုလ်ကို ပြုရာ၌ အထမမြောက်မီ ရှေးအဖို့၌ဖြစ်သော ပုဗ္ဗစေတနာသည် သင်္ခါရ၊ အထမြောက် ဆဲဖြစ်သော မုဥ္ဇစေတနာသည် ကမ္မဘဝ။

(၂) ဇော (၇)ကြိမ်တွင် ရှေ့ဇော (၆)ခုနှင့် ယှဉ်သော စေတနာသည် သင်္ခါရ၊ သတ္တမဇောနှင့်ယှဉ်သော စေတနာသည် ကမ္မဘဝ၊

(၃) စေတနာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်၊ စေတသိက်သည် သင်္ခါရ၊ စေတနာဟူမျှသည် ကမ္မဘဝ။

- ယခုတစ်ခါ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်နည်းအရ သိနိုင်တဲ့ သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝ ထူးခြားမှုကို ဆက်ပြောပါမယ်။

(၁) သင်္ခါရဆိုတာက အတိတ်ကံ၊ ကမ္မဘဝဆိုတာ ပစ္စုပ္ပန်ကံ၊

(၂) သင်္ခါရဆိုတာက ပဋိသန္ဓေအကျိုးပေးပြီး ကမ္မဘဝက ပဋိသန္ဓေအကျိုးကို မပေးရသေး။ ထို့ကြောင့် သင်္ခါရက ဧကန်၊ ကမ္မဘဝက အနေကံ။

(၃) သင်္ခါရသည် လွန်ပြီးဖြစ်၍ မဂ်နှင့်ဖြတ်ချလို့မရတော့။ ကမ္မဘဝသည် ပဋိသန္ဓေအကျိုးကို မပေးရသေးသဖြင့် ဆရာသမားကောင်း အကူအညီရ၍ မဂ်နှင့်ဖြတ်ချနိုင်လျှင် အဟောသိကံ ဖြစ်နိုင်သေးသည်။

ဇာတိ

ဇာတိဆိုတာက ဘဝအသစ်တစ်ခုရတာ၊ (ဝါ) ခန္ဓာအသစ်ဖြစ်ပေါ်တာ။

ဇာတိမှာ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း (၄)မျိုးရှိပါတယ်။

- ဇာလာဗုဇ=အမိဝမ်းခေါင်း သားအိမ်တွင်း၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း၊

- အဏ္ဍဇ=ဥခွံအတွင်း၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း၊

- သံသေဒဇ=သစ်အတွင်း၊ ဝါးအတွင်း၊ ရေညှှိ၊ ရေမှော်၊ သားပုပ်၊ ငါးပုပ်တို့၌ မှီတွယ်၍ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း၊

- ဩပပါတိက (ဝါ) ဥပပါတ် ပဋိသန္ဓေ=နံရံ၏ ဒီဘက်မှ ဟိုဘက်သို့ခုန်ချလိုက်သကဲ့သို့ ဖြစ်လေရာ ဘုံဋ္ဌာနမှာ အရွယ်ရောက်ပြီးသား ခန္ဓာကိုယ်ကြီး ဗြုန်းခနဲ ဘွားခနဲ အထင်အရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်း။

ဤပဋိသန္ဓေနေခြင်း (၄)မျိုးအပေါင်းကို ဇာတိဟုခေါ်ပါတယ်။ လိုရင်းအချုပ်ကတော့

ခန္ဓာ (၅)ပါးထင်ရှားဖြစ်စကိုလည်း ဇာတိ၊ နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးချည်းသက်သက် ထင်ရှားဖြစ်စကိုလည်း ဇာတိ၊

ရုပ်ခန္ဓာချည်းသက်သက် ထင်ရှားဖြစ်စကိုလည်း ဇာတိ လို့မှတ်ပါ။

ဇရာမရဏ

ဇရာဆိုတာက အိုတာ၊
မရဏဆိုတာက သေတာ။

သေခြင်း (၄)မျိုး ရှိပါတယ်။

- ကမ္မက္ခယမရဏ=ကံကုန်၍ သေခြင်း၊

- အာယုက္ခယမရဏ=အသက်တမ်းကုန်၍ သေခြင်း၊

- ဥဘယက္ခယမရဏ=အသက်တမ်းနှင့် ကံနှစ်ပါးစုံကုန်၍ သေခြင်း၊

- ဥပစ္ဆေဒကမရဏ=ရုပ်စဉ် ပြတ်သဖြင့်သေခြင်း။

အင်္ဂါ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး ရှင်းတမ်းပြီးပါပြီ။

မိုးကုတ်တရား ၃

ဘယ်အကျိုးငှာ

တရားနာကြ၊ တရားအားထုတ်ကြတာသည် ဘယ်အကျိုးငှာလဲလို့မေးရင် အပါယ် (၄)ပါးမှလည်းလွတ်ချင်လို့၊ အို-နာ-သေ မရှိရာ နိဗ္ဗာန်ကိုလည်းရောက်ချင်လို့ဆိုရင် မလွဲပါဘူး။

နိဗ္ဗာန်ရောက်ဖို့ ဆိုပြန်တော့ ဝိပဿနာအားမထုတ်ဘဲနဲ့လည်း မရောက်နိုင်ပြန်ဘူး။

မဖယ်ရှားဘဲနဲ့

ဝိပဿနာတရား အားထုတ်ဖို့ ဆိုရာမှာလည်း မဂ်ခရီး၊ ဖိုလ်ခရီးမှာ အဆီးအတား၊ အနှောင့်အယှက်၊ အကန့်အကွက်တွေကို မဖယ်ရှားဘဲနဲ့ လမ်းသွားနေပြန်လည်း လိုရာခရီးမရောက်နိုင်ပေဘူး။

မဂ်ခရီး၊ ဖိုလ်ခရီးမှာ ဆီးတားနှောင့်ယှက် ကန့်ကွက်နေတဲ့တရားတွေကလည်း ကိလေသာ (၁၀)ပါး၊ (၁၄)ပါးတို့ပါပဲ။

လက်သည်အစစ်

ဒီအထဲမှာ အောက်ဆုံးမဂ်ဖြစ်တဲ့ သောတာပတ္တိမဂ်ကိုတောင်မှ မရနိုင်အောင် အဓိကအဆီးအတား၊ အနှောင့်အယှက်၊ အကန့်အကွက်ပြုနေတဲ့ လက်သည်အစစ်ကတော့ ဒိဋ္ဌိနှင့် ဝိစိကိစ္ဆာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒိဋ္ဌိ

အကျယ်အားဖြင့် (၆၂)ပါးရှိပါတယ်။

ဒိဋ္ဌိရဲ့ ဝတ္တရားကတော့

ဒီ ဒိဋ္ဌိ (၆၂)ပါးထဲက ဘယ်ဒိဋ္ဌိပဲရှိရှိ ဒိဋ္ဌိရဲ့ ဝတ္တရားကတော့ မဂ်ဖိုလ်ကိုတား၍ အပါယ် (၄)ပါးထဲကို တွန်းချမှာချည်းပါပဲ။

ဒိဋ္ဌိ (၆၂)ပါးက

ရုပ်နာမ်ခန္ဓာကိုခိုင်တယ်၊ မြဲတယ်လို့ အယူရှိတဲ့ သဿတ ဒိဋ္ဌိက (၅၅)ပါး၊

ရုပ်နာမ်ခန္ဓာသည် သေပြီးလျှင်ပြတ်သွားတာပဲ နောက်ထပ် ဘာမှဆက်မလာတော့ဘူးလို့ အယူရှိတဲ့ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိက (၇)ပါး၊

အဓိကနံပါတ် (၁) ခေါင်းဆောင်ကြီး

ဒီ .. (၆၂)ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့အပေါ်မှာ ခေါင်းဆောင်နေတာကတော့ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါပဲလို့ အယူမှားနေတဲ့ သက္ကာယဒိဋ္ဌိပါပဲ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိသည် (၆၂)ပါးသော ဒိဋ္ဌိတို့၏ အဓိကနံပါတ် (၁)ခေါင်းဆောင်ကြီး ဖြစ်ပါတယ်။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဆိုတာကတော့ ရုပ်နာမ်ခန္ဓာကို ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ၊ ငါ၊ သူတစ်ပါး၊ ယောက်ျား၊ မိန်းမလို့ အသိများ အယူမှားနေတဲ့ သဘောပါပဲ။

အရေးတကြီး အရင်ဖြုတ်

ဒီတော့ ဦးစွာပထမ သက္ကာယဒိဋ္ဌိကို အရေးတကြီး အရင်ဖြုတ်ရပါလိမ့်မယ်။ ပြီးတော့ သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိတို့ကို ဆက်လက်ပြီး ဖြုတ်ရပါမယ်။

ဝိစိကိစ္ဆာ

ဒိဋ္ဌိရှိလျှင်လည်း ယုံမှားခြင်းဆိုတဲ့ ဝိစိကိစ္ဆာက ခွဲလို့မရ တွဲလျက်နေသောအားဖြင့် ရှိပြီးသာလို့ မှတ်ပါ။

ဒိဋ္ဌိပြုတ်ဆိုရာမှာလည်း

ဉာတပရိညာဆိုတဲ့ သိမှုနှင့် ပြုတ်ခြင်း၊

တိရဏပရိညာဆိုတဲ့ ပွားမှုနှင့် ပြုတ်ခြင်း၊

ပဟာနပရိညာဆိုတဲ့ ပယ်မှုနှင့် ပြုတ်ခြင်း။

တစ်မျိုးအားဖြင့်

သိပြုတ်၊ ပွားပြုတ်၊ ပယ်ပြုတ် ဟူ၍ (၃)မျိုးရှိပါတယ်။

ဒါဖြင့် .. သိပြုတ်ရှေ့သွားရှိပါမှ ပွားပြုတ်ကို အားထုတ်လို့ဖြစ်ပါတယ်။ သို့မှသာ ပယ်ပြုတ်တိုင်အောင် ကျေးဇူးများနိုင်ပါတယ်။

မိုးကုတ် ဥပနိဿယ၏ ထူးခြားမှုက

ကျေးဇူးတော်ရှင် မိုးကုတ်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆုံးမတော်မူခဲ့တဲ့ မိုးကုတ် ဥပနိဿယ၏ ထူးခြားမှုကတော့ မဂ်တား၊ ဖိုလ်တားဖြစ်တဲ့ ဒိဋ္ဌိနှင့် ဝိစိကိစ္ဆာကို ဉာတပရိညာဆိုတဲ့ သိမှုအားဖြင့် ရှေးဦးပထမ ဖြုတ်ပေးပြီးနောက်မှ ပွားများအားထုတ်မှုဆိုတဲ့ တိရဏပရိညာကို အလုပ်လုပ်ခိုင်းလေ့ရှိပါတယ်။

လိုရင်းကတော့

ဝိပဿနာအားထုတ်မှုကို နောက်ထား၍ ဒိဋ္ဌိဖြုတ်မှုကို ရှေ့ထားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
(ဒိဋ္ဌိဖြုတ်မှုက နံပါတ် ၁၊ ဝိပဿနာ အားထုတ်မှုက နံပါတ် ၂ )

ဒိဋ္ဌိဖြုတ်ဖို့

တစ်ခါ ဒိဋ္ဌိဖြုတ်ချင်ရင် (စာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်ကို မဆိုလို) ခန္ဓာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်ကို ဦးစွာ နားလည်အောင် ကြိုးစားရပါလိမ့်မယ်။ ခန္ဓာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်ကို နားလည်အောင်ကြိုးစားပြီး သက္ကာယဒိဋ္ဌိကို ဖြုတ်နိုင်တယ်ဆိုရင်ပဲ ကျန်သော ဒိဋ္ဌိတွေဖြုတ်ဖို့ လွယ်ကူသွားပြီလို့ မှတ်ပါ။

(ဒီတော့ အဓိကကျတဲ့ သက္ကာယဒိဋ္ဌိနှင့် ဝိစိကိစ္ဆာကို အသိနှင့် ဖြုတ်ဖို့ရေး ခန္ဓာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်ကို ဦးစွာနားလည်အောင်ရှင်းပြပါမယ်)

အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ သင်္ခါရ

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ် စက်ဝိုင်းဒေသနာတော်ကြီးမှ (၁) နံပါတ်အကွက်ကို ကြည့်ကြပါ။ .. အဝိဇ္ဇာဆိုတာ သစ္စာ (၄)ပါးမသိတဲ့ တရား။

ဒီနေရာမှာတော့ (၂) နံပါတ်အကွက်ထဲမှာပါတဲ့ တရားတွေကို ဒုက္ခသစ္စာလို့ အမှန်မသိတာကို အဝိဇ္ဇာလို့ပဲ ပြောကြပါတယ်။

ဒါဖြင့် .. လွန်လေပြီးသော အတိတ်ကာလတုန်းက သူသူငါငါဟူသမျှတို့သည် အဝိဇ္ဇာအောက်မှာ သင်္ခါရ(ပြုပြင်) အမှုတွေ ပြုခဲ့ကြတယ်လို့ မဆိုနိုင်ပေဘူးလား။

ဒါကို .. အကြောင်းအကျိုး ဆက်ကြည့်လိုက်တော့ “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ သင်္ခါရ” ဆိုပြီး အတိတ်အကြောင်းတစ်လွှာအဖြစ်နဲ့ ကိုယ်စီကိုယ်င အထမြောက်ခဲ့ကြတယ်ဆိုရင် လွဲမလား။

ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ခန္ဓာ (၅)ပါး

ဒါဖြင့် .. လွန်လေပြီးသော အတိတ်ကာလတုန်းက “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ သင်္ခါရ” ဆိုတဲ့ အတိတ်အကြောင်းတွေကို ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတဲ့အတွက် ယခုဖြစ်ဆဲ ပစ္စုပ္ပန်ကာလမှာ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဋ္ဌာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ ဆိုတဲ့ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ခန္ဓာ (၅)ပါးကြီး ရနေကြတာသည် ကိုယ်တွေ့ပဲမဟုတ်ပါလား။

မိမိတို့ ပြုခဲ့ကြတဲ့ သင်္ခါရအမှုနှင့်လျောစွာ (၃၁) ဘုံမှာ ခန္ဓာရုပ်ပုံ အမျိုးစုံအောင် အကျိုးပေးနေကြတာကော အထင်အရှားပဲမဟုတ်ပါလား။

ပုညာဘိသင်္ခါရနှင့် ပြုပြင်တော့

ဒီတော့ .. သင်ခန်းစာ (၂) တုန်းက သင်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်တဲ့အတိုင်း ကုသိုလ်အမှုဆိုတဲ့ ပုညာဘိသင်္ခါရနှင့် ပြုပြင်ခဲ့ကြတဲ့သူတွေကျတော့ (၃၁) ဘုံမှာ လူခန္ဓာ၊ နတ်ခန္ဓာတွေ အကျိုးပေးနေကြပါတယ်။

ကာမာဝစရပုညာဘိသင်္ခါရ

နတ်ခန္ဓာဆိုရာမှာလည်း ကာမကုသိုလ်ဆိုတဲ့ ကာမာဝစရပုညာဘိသင်္ခါရက အကျိုးပေးတော့ နတ်ပြည် (၆) ထပ်မှာ နတ်ခန္ဓာတွေ ရနေကြတယ်လို့ မှတ်ပါ။

ရူပါဝစရပုညာဘိသင်္ခါရ

ရူပကုသိုလ်ဆိုတဲ့ ရူပါဝစရပုညာဘိသင်္ခါရက အကျိုးပေးပြန်တော့ ရူပဗြဟ္မာ (၁၆) ဘုံမှာ ရူပဗြဟ္မာခန္ဓာတွေ အကျိုးပေးနေကြတယ်လို့ မှတ်ပါ။

အပုညာဘိသင်္ခါရ

အကုသိုလ်အမှုဆိုတဲ့ အပုညာဘိသင်္ခါရနှင့် ပြုပြင်ခဲ့ကြတဲ့သူတွေကျတော့ အပါယ် (၄) ဘုံမှာ ခန္ဓာရုပ်ပုံ အမျိုးစုံစွာနှင့် အကျိုးပေးနေကြတယ်။

အာန ဉ္စာဘိသင်္ခါရ

အရူပကုသိုလ်အမှုဆိုတဲ့ အာန ဉ္စာဘိသင်္ခါရ(သမထကုသိုလ်နှင့် ပြုပြင်ခြင်း)နှင့် ပြုပြင်ခဲ့ကြသူတွေကျတော့ အရူပဗြဟ္မာ ခန္ဓာတွေအဖြစ်နဲ့ အကျိုးပေးနေကြပါတယ်။

သစ္စာမသိတဲ့ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ (၃)မျိုးတို့၏ ပြုပြင်မှု သတ္တိ

ဒီတော့ .. လူက(၁)ဘုံ၊ နတ်က(၆)ဘုံ၊ ရူပဗြဟ္မာက(၁၆)ဘုံ၊ အပါယ်က(၄)၊ အရူပဗြဟ္မာ(၄)ဘုံ၊ အလုံး(၃၁)ဘုံသားတို့၏ခန္ဓာမျိုးစုံ အဖုံဖုံအလီလီ အကျိုးပေးနေကြတဲ့အဖြစ်သည် သစ္စာမသိတဲ့ အဝိဇ္ဇာရဲ့ လက်အောက်ခံ သင်္ခါရ (၃)မျိုးတို့၏ ပြုပြင်မှု သတ္တိပါပဲဆိုရင် လွဲပါ့မလား။

ဒီတော့ .. ပြုခဲ့တဲ့ အကြောင်းနဲ့ အကျိုးပေးခန္ဓာတို့အလိုက် တွဲစပ်ပြီး ကြောင်းကျိုးဆက်ကြည့်ကြရအောင်။

.. “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ ကာမာဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရာ၊ .. ကာမာဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ လူခန္ဓာ၊ နတ်ခန္ဓာ”

.. “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ ရူပါဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရာ၊ .. ရူပါဝစရ ပုညာဘိသင်္ခါရ ပစ္စယာ ရူပဗြဟ္မာ (၁၆)ဘုံသားတို့၏ ခန္ဓာ”

.. “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ အပုညာဘိ သင်္ခါရာ၊ .. အပုညာဘိသင်္ခါရ ပစ္စယာ အပါယ် (၄)ဘုံသားတို့၏ ခန္ဓာ”

.. “အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ အာန ဉ္စာဘိသင်္ခါရာ၊ .. အာန ဉ္စာဘိသင်္ခါရ ပစ္စယာ အရူပဗြဟ္မာ (၄)ဘုံသားတို့၏ ခန္ဓာ”

တစ်ထစ်ချ မှတ်ယူ

လိုရင်းချုံးလိုက်တော့ (၃၁)ဘုံထဲမှာ ဘယ်ခန္ဓာပဲရရ ခန္ဓာမှန်သမျှကို ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းလက်သည်သည် အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရဆိုတာ တစ်ထစ်ချ မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။

.. ခန္ဓာ (၅)ပါးကို ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းလက်သည်ဟာ ဘယ်သူတွေပါလိမ့် … …

.. နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးကို ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းလက်သည်ဟာ ဘယ်သူတွေပါလိမ့် … …

.. ရုပ်ခန္ဓာကို ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းလက်သည်ဟာ ဘယ်သူတွေပါလိမ့် … …

.. ခန္ဓာမှန်သမျှ ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းလက်သည်ဟာ ဘယ်သူတွေပါလိမ့် … …

-- အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ။

.. ခန္ဓာ (၅)ပါး ရုပ်နာမ်တရားတို့သည် တန်ခိုးရှင်တွေ ဖန်ဆင်းတာလား … …
.. ခန္ဓာ (၅)ပါး ရုပ်နာမ်တရားတို့သည် အလိုလိုပေါ်လာတာလား … …

-- ခန္ဓာ (၅)ပါး ရုပ်နာမ်တရားတို့သည် အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရကဖြစ်စေတာလား။

.. အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရသည် ဘာကိုဖြစ်စေတဲ့ လက်သည်အကြောင်းမှန်က … …

-- ခန္ဓာ (၅)ပါး ရုပ်နာမ်တရား။

ကိုယ့်ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းကို ကိုယ်အမှန်သိတဲ့ဉာဏ်

ဒီလို .. ကိုယ့်ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းကို ကိုယ်အမှန်သိလိုက်ရတော့ .. ဒို့ ခန္ဓာကြီးသည် ဘယ်သူများ ဖန်ဆင်းတည်ထောင်ထားပါလိမ့်မလဲဆိုတဲ့ သို့လော သို့ လော တွေးတောခြင်း၊ ယုံမှားသံသယတွေ ကိုယ်သဏ္ဌာန်မှာ ကျန်ပါဦးမလား … … ။

မကျန်တော့တာက ကိုယ်ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းကို ကိုယ်အမှန်သိရလို့ပါ။ ဒါဖြင့် .. ကိုယ်ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းကို ကိုယ်အမှန်သိရတာသည် ကိုယ်သဏ္ဌာန်မှာ သံသယမကျန်ဘူးလို့ အောင်းမေ့ပါ။

သံသယက ဝိစိကိစ္ဆာ၊ မကျန်တာက စင်ကြယ်သွားတာ။

ဒီတော့ .. ကိုယ့်ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းကို ကိုယ်အမှန်သိတဲ့ဉာဏ် ရလိုက်တာသည် ဝိစိကိစ္ဆာ စင်တယ်လို့ မှတ်ပါ။

သက္ကာယဒိဋ္ဌိပြုတ်

တစ်ခါ .. ခန္ဓာကို ဖြစ်စေတတ်တဲ့ လက်သည်အကြောင်းတရားဖြစ်တဲ့ အဝိဇ္ဇာထဲမှာ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ ပါပါရဲ့လား … …

ဒီတော့ ..

ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါမပါတဲ့၊ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါလည်း မဟုတ်ကြတဲ့ အကြောင်းဓမ္မတွေက ဖြစ်စေတဲ့ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဋ္ဌယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ ဆိတဲ့ အကျိုးခန္ဓာ (၅)ပါးကိုကျမှ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ လုပ်ချင်လို့ ဖြစ်ပါ့မလား။ ဒါသည် နဂိုမရှိလို့ နဂိုင်းမထွက်နိုင်တဲ့ သဘောပဲလို့ မှတ်ကြပါ။

.. အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရကဖြစ်စေတာသည် ငါ၊ သူတစ်ပါးတွေလား … …

.. အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရကဖြစ်စေတာသည် ယောက်ျား၊ မိန်းမတွေလား … …

.. အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရကဖြစ်စေတာသည် ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါတွေလား … …

-- အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရကဖြစ်စေတာသည် ခန္ဓာ (၅)ပါး။

ဒီခန္ဓာ (၅)ပါးဆိုတဲ့ ထင်ရှားရှိတဲ့ သက္ကာယတရားထဲမှာ ငါ၊ သူတစ်ပါး၊ ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ မပါပါလားလို့ သိလိုက်တဲ့ဉာဏ်က အမှန်သိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ (ဝါ) အသိမှန် သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

ဒီတော့ ..

အရှိ ခန္ဓာသက္ကာယနှင့် အသိမှန် သမ္မာဒိဋ္ဌိ တွဲစပ်မိကြပြီဆိုရင်ပဲ ငါ၊ သူတစ်ပါး၊ ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါဆိုတဲ့ အမှားသိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် အရှိခန္ဓာ သက္ကာယအပေါ်က ပြုတ်ကျသွားပါတော့တယ်။

ဒါဖြင့် .. အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရက ဖြစ်စေတဲ့ ခန္ဓာ(၅)ပါး၊ ရုပ်နာမ်တရားထဲမှာ ငါ၊ သူတစ်ပါး၊ ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါ မပါပါလားလို့ အမှန်သိတဲ့ဉာဏ်ရလိုက်တာသည် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ပြုတ်တယ်လို့မှတ်ပါ။

(ဒီတော့ .. ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်း အမှန်သိခဲ့တုံးက ဝိစိကိစ္ဆာ စင်ခဲ့ပါတယ်။ ခန္ဓာဖြစ်ကျိုးထဲမှာ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ မပါတာကို အမှန်သိပြန်တော့ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ပြုတ်ပါတယ်။)

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်

ဒါဖြင့် ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းနှင့် ခန္ဓာဖြစ်ကျိုးကို အမှန်သိတဲ့ဉာဏ် ရလိုက်တာသည် ဝိစိကိစ္ဆာစင်၍ သက္ကာယဒိဋ္ဌိပြုတ်ခြင်း ကျေးဇူးများပါတယ်။ ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းက ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ်၊ ခန္ဓာဖြစ်ကျိုးက ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န။

ဒါကိုပဲ အတိုကောက်ပြောတော့ ဖြစ်ကြောင်းက ပဋိစ္စ၊ ဖြစ်ကျိုးက သမုပ္ပာဒ်။

စူဠသောတပန်ဉာဏ်

ဒီတော့ .. ခန္ဓာဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဖြစ်ကျိုးဆိုတဲ့ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ် နားလည်ရတဲ့နေ့သည် သိမှုအားဖြင့် ဝိစိကိစ္ဆာစင်၍ သက္ကာယဒိဋ္ဌိပြုတ်ခြင်းကြောင့် စူဠသောတပန်ဉာဏ်ကို ဦးစွာရတဲ့နေ့လို့ မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။

ဒီစူဠသောတပန်ဉာဏ်ကလေး ကိုယ်သဏ္ဌာန်မှာ မပျောက်မပျက် ကိန်းဝပ်နေပါမူကား တစ်ဘဝတော့ အပါယ်တံခါးပိတ်ခြင်းကြောင့် ကျေးဇူးများလှတယ်လို့လည်း အောက်မေ့ကြပါ။

.. အပိုင်း (၂) .. ဤတွင်ပြီး။