မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
| ပိဋကတ် သုံးပုံ |
|---|
| ဝိနယပိဋက |
| သုတ္တန်ပိဋကတ် |
| အဘိဓမ္မာပိဋကတ် |
မဟာပရိနိဗ္ဗာန်သုတ္တန်သည် ဒီဃနိကာယ်တွင် ပါဝင်သော သုတ္တန်အမှတ် ၁၆ ဖြစ်ပြီး၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကတ်တွင် အကျုံးဝင်သော ကျမ်းစာတစ်စောင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂေါတမဗုဒ္ဓ၏ ဘဝနိဂုံးပိုင်းဖြစ်သော ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်ပြီး ပါဠိပိဋကတ်တော်တွင် အရှည်ဆုံးသုတ္တန် ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အသေးစိတ်ကျနမှုကို အလေးထားမှုကြောင့် မြတ်စွာဘုရား၏ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူခြင်းဆိုင်ရာ စံထားလောက်သော မှတ်တမ်းအများစုတွင် ဤသုတ္တန်ကို အဓိကကိုးကားရာ ရင်းမြစ်အဖြစ် မှီခိုအားထားခဲ့ကြသည်။[၁][၂][၃]
အကြောင်းအရာ
[ပြင်ဆင်ရန်]သုတ္တန်သည် မဂဓတိုင်းမှ အဇာတသတ်ဘုရင်၏ တိုက်တွန်းချက်အရ ဝန်ကြီးဝဿကာရက ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ရှိ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ မိုးတွင်းကာလ မတိုင်မီ ရက်အနည်းငယ်အလိုတွင် လာရောက်ဖူးမြော်ရာမှ အစပြုသည်။ ဇာတ်ကြောင်းသည် မိုးသုံးလလွန်သည်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီး မြတ်စွာဘုရား၏ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူခြင်း၊ အန္တိမအဂ္ဂိဈာပနနှင့် ဓာတ်တော်များဝေငှခြင်းတို့ကို မှတ်တမ်းတင်ထားကာ နောက်ဆုံးတွင် မြတ်စွာဘုရား၏ ဓာတ်တော်များကို ဌာပနာထားသော စေတီရှစ်ဆူ သို့မဟုတ် အထိမ်းအမှတ်အဆောက်အအုံများ တည်ထားခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်သည်။[၄] ဤသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ ဈာပနဓလေ့ထုံးတမ်းများ၏ အိန္ဒိယမူလအစကို ပြသနေသည်။[၅]
မူကွဲများ
[ပြင်ဆင်ရန်]မဟာပရိနိဗ္ဗာန်သုတ္တန်၏ မူကွဲများစွာ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ပါဠိမူသည် ဘာသာစကားနှင့် အကြောင်းအရာများအရ ရှေးအကျဆုံးဖြစ်သည်။ မဟာပရိနိဗ္ဗာန်သုတ္တန်သည် သမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ တန်ဖိုးအလွန်ကြီးမားသောကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓ၏အတ္ထုပ္ပတ္တိနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာအတွေးအခေါ်နှင့် စာပေသမိုင်းကို လေ့လာသူများအတွက် အဓိကရင်းမြစ်ကျမ်းတစ်စောင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဤကျမ်း၏ အခြားမူကွဲများသည် သက္ကတ၊ တိဘက်နှင့် တရုတ်ဘာသာတို့ဖြင့်လည်း တည်ရှိသည်။
ရေးစပ်ခဲ့သည့် ခုနှစ်ကာလ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ အထောက်အထားများကို အခြေခံ၍ အိန္ဒိယဗေဒပညာရှင်နှင့် ပါဠိကျွမ်းကျင်သူ အော်စကာ ဗွန် ဟီနူဘာ က မဟာပရိနိဗ္ဗာန်သုတ္တန်အပါအဝင် အချို့သော ပါဠိသုတ္တန်များသည် မြတ်စွာဘုရား၏ သက်တော်ထင်ရှားရှိစဉ်ကာလနှင့် နီးစပ်သော အလွန်ရှေးကျသည့် နေရာအမည်များ၊ ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံနှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ထိန်းသိမ်းထားကြောင်း ပြောကြားသည်။ ဟီနူဘာက ဤကျမ်းကို ဘီစီ ၃၅၀-၃၂၀ ထက် နောက်မကျဘဲ ရေးစပ်ခဲ့ကြောင်း အဆိုပြုသည်။ အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ သက်တမ်းအတွက် ကာလတိုစဉ်ကို လက်ခံပါက ၎င်းသည် အနှစ် ၆၀ ခန့်စောသော အဖြစ်အပျက်များ၏ "စစ်မှန်သော သမိုင်းမှတ်ဉာဏ်" ကို ရရှိစေနိုင်သည် (သို့သော် ဤကျမ်းသည် မူလက အဖြစ်အပျက်များ၏ တိကျသော သမိုင်းမှတ်တမ်းတစ်ခုထက် သူတော်စင်တို့၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိ အဖြစ် ပိုမိုရည်ရွယ်ခဲ့ကြောင်းကိုလည်း သတိပေးထားသည်)။[၆][၇]
သင်္ဂါယနာတင်ခြင်းအကြောင်း ဇာတ်လမ်းများ၏ အကြောင်းအရာများသည် မဟာပရိနိဗ္ဗာန်သုတ္တန်တွင် တင်ပြထားသော ဇာတ်ကြောင်းနှင့် အနီးကပ်လိုက်ဖက်နေသောကြောင့် လူးဝစ် ဖီနို့ နှင့် အဲရစ်ချ် ဖရောက်ဝေါလ်နာ ကဲ့သို့သော ပညာရှင်များက ၎င်းတို့သည် မူလက တစ်ဆက်တည်းဖြစ်သော ဇာတ်ကြောင်းတစ်ခုတည်းကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်ဟု ကောက်ချက်ချကြသည်။[၈] ပထမသင်္ဂါယနာတင်ခြင်းဆိုင်ရာ ဤဇာတ်ကြောင်းများကို ယနေ့တိုင်ကျန်ရှိနေသော ဝိနည်းစဉ်လာ ခြောက်ခုစလုံးတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သို့မဟုတ် အပြည့်အစုံ တွေ့ရှိရပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အခြေခံအကြောင်းအရာများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ သံဃာတော်များအတွင်း ရှေးအကျဆုံး သင်းကွဲမှုများ မတိုင်မီကတည်းက ဆင်းသက်လာသည်ဟု ပညာရှင်များစွာက ယုံကြည်ကြသည်။[၈][၉] အချို့သောမူများတွင် ဝိနယပိဋကတ်၏ ခန္ဓကကဏ္ဍကို အဆုံးသတ်သည့် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ခြင်း ဇာတ်ကြောင်းမတိုင်မီ သုတ္တန်၏အကြောင်းအရာများကို ထည့်သွင်းထားသည်။ အခြားကိစ္စများတွင်မူ သုတ္တန်ဇာတ်ကြောင်းနှင့် သင်္ဂါယနာဇာတ်ကြောင်းကို သုတ္တန်ပိဋကတ်နှင့် ဝိနယပိဋကတ်တို့အကြား ခွဲခြားထားသည်။[၈]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Buddhism: Critical Concepts in Religious Studies, Paul Williams, Published by Taylor & Francis, 2005. page 190
- ↑ Press၊ Book (29 October 2012)။ Epitome of the Pali Canon။ Lulu Enterprises Incorporated။ p. 74။ ISBN 9781300327158။
- ↑ Kurilo၊ Diego (2022)။ Golden Buda: Commentaries on the Diamond Sutra and the Heart Sutra။ Independently published။ p. 139။ ISBN 979-8366072854။
- ↑ Gnanarama၊ Ven. Pategama (1997)။ The Mission Accomplished (PDF)။ Singapore: Ti-Sarana Buddhist Association။ ISBN 981-00-9087-0။
- ↑ Buddhism | Definition, Beliefs, Origin, Systems, & Practice | Britannica (15 May 2023)။
- ↑ Oskar von Hinüber "Hoary past and hazy memory. On the history of early Buddhist texts", in Journal of the International Association of Buddhist Studies, Volume 29, Number 2: 2006 (2008), pp.198-206
- ↑ see also: Michael Witzel, (2009), "Moving Targets? Texts, language, archaeology and history in the Late Vedic and early Buddhist periods." in Indo-Iranian Journal 52(2-3): 287-310.
- 1 2 3 Frauwallner၊ Erich (1956)။ The Earliest Vinaya and the Beginnings of Buddhist Literature (Englishဘာသာစကားဖြင့်)။ Rome: Istituto Italiano per il Medio ed Estremo Oriente။ pp. 41–46။ ISBN 8857526798။CS1 maint: အသိအမှတ်မပြုသော ဘာသာစကား (link)
- ↑ Schopen၊ Gregory (2004)။ "Vinaya"။ MacMillan Encyclopedia of Buddhism။ 1။ New York: MacMillan Reference USA။ pp. 885–89။ ISBN 0-02-865719-5။
ကျမ်းပြုစာရင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]- Buswell၊ Robert Jr; Lopez၊ Donald S. Jr., eds. (2013)။ "Mahāparinibbānasuttanta", in Princeton Dictionary of Buddhism.။ Princeton, NJ: Princeton University Press။ pp. 502–504။ ISBN 9780691157863။
- Rhys Davids, T. W. and C. A. F. trans. (1910). Dialogues of the Buddha, part II, Oxford University Press, pp. 78–191.
- von Hinüber, Oskar (2009). Cremated like a King: The Funeral of the Buddha within the Ancient Indian Cultural Context, Journal of the International College for Postgraduate Buddhist Studies 13, 33-66
- Walshe, Maurice, trans. (1987). “Mahaparinibbana Sutta: The Great Passing.” In Thus Have I Heard: The Long Discourses of the Buddha. London: Wisdom Publications.