ဘေ့စ် (ဓာတုဗေဒ)

ဓာတုဗေဒ ဘာသာရပ် တွင် Arrhenius bases ၊ Brønsted bases နှင့် Lewis bases ဟုလူသိများသော Base ဟူသော စကားလုံး၏ အသုံးများသော အဓိပ္ပါယ်သုံးမျိုးရှိသည် ။ အဓိပ္ပါယ်ဖွ င့်ဆိုချက်အားလုံးသည် G.-F မှ မူလအဆိုပြုထားသည့်အတိုင်း အက်ဆစ်များ နှင့် ဓာတ်ပြုသည့် အရာများဖြစ်ကြောင်း သဘောတူ ပါသည်။ Rouelle သည် 18 ရာစုအလယ်ပိုင်း။

ဆပ်ပြာ များသည် ဆိုဒီယမ်ဟိုက်ဒရောဆိုဒ် သို့မဟုတ် ပိုတက်စီယမ်ဟိုက်ဒ ရောဆိုက် နှင့် ဖက်တီးအက်ဆစ် များ၏ တုံ့ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အားနည်းသော အခြေခံ အုတ်များ ဖြစ်သည်။

1884 တွင်၊ Svante Arrhenius သည် Hydroxide အိုင်းယွန်း OH − ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် ရေတွင်း ပျော်ရည် တွင် ကွဲအက် နေသော ဓာတ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း အဆိုပြုခဲ့သည် ။ ဤအိုင်းယွန်းများသည် အက်ဆစ်-ဘေ့စ် တုံ့ပြန်မှု တွင် ရေကို အက်ဆစ်များ ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ဟိုက်ဒရိုဂျင် အိုင်းယွန်း (H + ) နှင့် ဓာတ်ပြုနိုင်သည် ။ ထို့ကြောင့် အခြေခံတစ်ခုသည် NaOH သို့မဟုတ် Ca(OH) 2 ကဲ့သို့သော သတ္တုဟိုက်ဒရောဆိုဒ် ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့သော ရေတွင်ဟိုက်ဒရောဆိုဒ်ဖြေရှင်းနည်းများကိုလည်း အချို့သောဝိသေသဂုဏ်သတ္တိများဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။ ၎င်းတို့သည် အထိအတွေ့တွင် ချောသည်၊ ခါး [1] အရသာရှိနိုင်ပြီး pH ညွှန်ကိန်း များ၏ အရောင်ပြောင်းနိုင်သည် (ဥပမာ၊ အနီရောင်ပြောင်းသွားသည်litmus စက္ကူ အပြာ)။

ရေတွင်၊ autoionization မျှ ခြေကို ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်အိုင်းယွန်း ၏ လုပ်ဆောင်ချက် သည် သန့်စင်သောရေထက် နိမ့် ကျသော အထွက်နှုန်းအဖြေများကို အခြေခံ သည် ၊ ဆိုလိုသည်မှာ ရေတွင် pH 7.0 ထက် မြင့်မားသော စံအခြေအနေများတွင် ရှိနေသည်။ ပျော်ဝင်နိုင်သော အခြေကို OH − အိုင်းယွန်းများ ပမာဏအလိုက် ထုတ်လွှတ်ပါက အယ်လ်ကာလီ ဟုခေါ်သည် ။ သတ္တုအောက်ဆိုဒ်များ ၊ ဟိုက်ဒရောဆိုက်နှင့် အထူးသဖြင့် အယ်လ်အောက်ဆိုဒ်များ သည် အခြေခံဖြစ်ပြီး အက်ဆစ်အားနည်းသော ပေါင်းစပ်အခြေ များသည် အားနည်းသောအခြေခံများဖြစ်သည်။

အက်ဆစ်၏အာနိသင်သည် ရေတွင် ဟိုက်ဒရိုနီ ယမ် (H 3 O + ) ပြင်းအားကို တိုးလာစေသောကြောင့် ဘေ့စ်နှင့် အက်ဆစ်များကို ဓာတုဆန့်ကျင်ဘက်များအဖြစ် ရှုမြင်ကြပြီး ၊ ဘေ့စ်များသည် ဤအာရုံစူးစိုက်မှုကို လျော့နည်းစေသည်။ အက်ဆစ်နှင့် ဘေ့စ်တစ်ခု၏ ရေပျော်ရည်များကြားတွင် တုံ့ပြန်မှုကို neutralization ဟုခေါ်ပြီး ဆား သည် ၎င်း၏ အစိတ်အပိုင်းအိုင်းယွန်းသို့ ကွဲသွားသည့် ဆားရည်နှင့် ဆား ကို ထုတ်ပေးသည် ။ ရေ တွင် ပေးထားသော ဆား ပျော် ရည် နှင့် ပြည့်နေ ပါက၊ ထိုဆား သည် နောက်ထပ် ဆား သည် အရည် မှ မထွက် ပါ။

ယေဘုယျအားဖြင့် Brønsted–Lowry acid-base သီအိုရီ (1923) တွင် အခြေခံသည် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ကေရှင်း (H + ) ကို လက်ခံနိုင်သော အရာဖြစ်သည် —တနည်းအားဖြင့် ပရိုတွန် ဟု ခေါ်သည် ။ ၎င်းတွင် OH − H + နှင့် ရေဖွဲ့စည်းရန် ဓာတ်ပြုသောကြောင့် Arrhenius bases များသည် Brønsted bases ၏ အခွဲတစ်ခုဖြစ်သောကြောင့် ၎င်း တွင် aqueous hydroxides ပါဝင်သည် ။ သို့ရာတွင်၊ ပရိုတွန်များကို လက်ခံသည့် အခြားသော Brønsted bases များဖြစ်သည့် အမိုးနီးယား ၏ ရေပျော်ရည်များ (NH 3 ) သို့မဟုတ် ၎င်း၏ အော်ဂဲနစ် ဆင်းသက်လာမှုများ ( amines ) တို့လည်း ရှိပါသည်။ [2] ဤအခြေစိုက်စခန်းများတွင် ဟိုက်ဒရော့ဆိုဒ်အိုင်းယွန်းမပါဝင်သော်လည်း ရေနှင့် ဓာတ်ပြုသောကြောင့် ဟိုက်ဒရောဆိုက်အိုင်းယွန်း၏အာရုံစူးစိုက်မှု တိုးလာစေသည်။[3] ထို့အပြင်၊ အချို့သော ရေမဟုတ်သော ပျော်ရည်များတွင် ပျော် ဝင် နေသော ပရိုတွန်များနှင့် ဓာတ်ပြုသည့် Brønsted bases ပါရှိသည်ဥပမာအားဖြင့် အရည်အမိုးနီးယား တွင် NH 2 - သည် NH 4+ မှ ပရိုတွန်များကို လက်ခံသည့် အခြေခံအိုင်းယွန်းမျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီး ၊ ဤပျော်ဝင်မှုတွင် အက်စစ်ဓာတ်မျိုးစိတ်ဖြစ်သည်။

GN Lewis သည် ရေ၊ အမိုးနီးယား နှင့် အခြားသော ဘေ့စ်များသည် ပရိုတွန် နှင့် ဆက်စပ်မှု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ကို ဘေ့စ်မှ ပိုင်ဆိုင်သော အီလက်ထရွန် အတွဲ များ ကြောင့် ဖြစ်သည် ။ [3] လူးဝစ်သီအိုရီ တွင် ၊ အခြေစိုက်စခန်းသည် လူးဝစ်အက်ဆစ်အဖြစ်ဖော်ပြသည့် အီလက်ထရွန်လက်ခံသူနှင့် အီလက်ထရွန်တစ်စုံကို မျှဝေနိုင်သည့် အီလက်ထရွန်အတွဲ အလှူရှင်ဖြစ်သည်။ [4] Lewis သီအိုရီသည် Brønsted မော်ဒယ်ထက် ပိုမိုယေဘုယျအားဖြင့် အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လူးဝစ်အက်ဆစ်သည် ပရိုတွန်မဟုတ်သော်လည်း အီလက်ထရွန်တစ်စုံကို လက်ခံနိုင်သည့် လစ်လပ်နေသော လှည့်ပတ်ပတ်လမ်းတစ်ခုပါရှိသော အခြားမော်လီကျူး (သို့မဟုတ်) အိုင်းယွန်း ဖြစ်နိုင်သည် ။ ထင်ရှားသောဥပမာတစ်ခုမှာ boron trifluoride (BF 3 ) ဖြစ်သည်။

ဘေ့စ်နှင့် အက်ဆစ်နှစ်မျိုးလုံး၏ အခြားအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက် အချို့ကို ယခင်က အဆိုပြုခဲ့သော်လည်း ယနေ့ခေတ်တွင် အသုံးများခြင်းမရှိပေ။

သတ္တိ

ဘေ့စ်နှင့်ရေအကြားတုံ့ပြန်မှု

အက်ဆစ်များ ပျက်ပြယ်စေသည်။

ဟိုက်ဒရောဆိုက်မဟုတ်သော အယ်ကာလီဓာတ်

ခိုင်ခံ့သောခြေစွပ်များ

အားနည်းသော ခြေစွပ်များ