ဗောရောဗုဓော

ဗောရောဗုဓော စေတီ၏ အနောက်မြောက်ထောင့်မြင်ကွင်း

ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများအနက် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျာဗားကျွန်း၌ရှိသော ဗောရောဗုဓောစေတီသည် အကြီးကျယ်ဆုံး ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် စေတီတော်၏ ကြည်ညိုဖွယ်ဖြစ်သော ဗိသုကာလက်ရာနှင့် ပန်းတမော့လက်ရာများသည် ကမ္ဘာပေါ်၌ အလွန်တရာ ကျော်စောလေသည်။

ဗောရောဗုဓောစေတီသည် ဂျားဗားကျွန်းအလယ်ပိုင်း ယောယာကားတားမြို့ အနောက်မြောက်ဘက် မိုင် ၂၀ အကွာ အယ်လိုနှင့် ပရိဂိုမြစ်ဆုံရာတွင် ရှိသော ကုန်းပြင်မြင့်ပေါ်၌ တည်ရှိသည်။ ယင်းဒေသသည် တခါက ရေအိုင်ကြီးသဖွယ် ဖြစ်လေရာ ဗောရောဗုဓောစေတီသည် ရေအိုင်တွင်းတွင် ငွါးငွါးစွင့်စွင့် ပွင့်နေသော ကြာပန်းကြီးသဖွယ် တင့်တယ်သည်ဟု အဆိုရှိလေသည်။ စေတီတော်ကြီး၏ ပတ်ဝန်းကျင် ကုန်းမြင့်တဝိုက်သည် ထန်းပင်တို့ဖြင့် အထူးတင့်တယ်၍ အချို့နေရာတွင် စပါးပင်တို့ဖြင့် စိမ်းလန်းစိုပြေလျက်ရှိသည်။

အရှေ့နှင့် အနောက်ဘက် ခပ်လှမ်းလှမ်းတွင် မီးတောင်ကြီးများ မိုးလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရပေမည်။ အနောက်ဘက်တွင် ပေ ၁၀၀၀၀ ကျော်မြင့်သော မီနိုးရာနှင့် ဆမ်းဗင်းမီးတောင်ကြီး ၂ တောင်ရှိ၍ အရှေ့ဘက်တွင် မားဗာဗူနှင့် အားအပီခေါ် အမြွာမီးတောင် ၂ တောင် ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဂျားဗားကျွန်းအား ပင်လယ်ထဲတွင် ခိုင်ခိုင်မြဲမြဲစွဲနေစေရန် နှက်ထားသည့်သံမှိုဟု ဂျာဗားကျွန်းသူကျွန်းသားများက ယူဆသော မဂျေလန်တာင်ရှိသည်။

ဗောရောဗုဓောစေတီကို ၇ ရာစုနှင့် ၈ ရာစုနှစ်အတွင်းက တည်ခဲ့ဟန်ရှိသည်။ ဗိသုကာနှင့် တမော့လက်ရာများကို အကဲခတ်ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ၈ ရာစုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် တည်သည်ဟု ယူဆဖွယ်ရှိသည်။ စေတီတော်တွင် သေလိန္ဒာဘုရင်များ အုပ်စိုးစဉ် ထွန်းကားသည့် အနုပညာ လက်ရာများကို တွေ့ရသည်။ သို့ရာတွင် မည်သည့် မော်ကွန်း ကျောက်စာမှတ်တမ်း စသည်တို့ကိုမျှ မတွေ့ရသဖြင့် အရင်းအမြစ်ကို ယခုတိုင် အတိအကျ မသိရချေ။

ဗောရောဗုဓောဟူသော အမည်သည် ဗရာနှင့် ဗုဓောဟူသော ဝေါဟာရ ၂ လုံးကို ပေါင်းစပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းနှင့် ကျောက်စာဖက်ဆိုင်ရာ ပညာရှင်များက ယူဆကြသည်။ ဗရာဟူသည်မှာ သင်္သကရိုဋ်ဘာသာ ဝိဟာရမှ ဗိဟာရ၊ ထိုမှ ဗိရ၊ ဗရာဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ ကျောင်းတော်ကြီးဖြစ်သည်။ ဗုဓောသည် ယခုစေတီကြီး၏ တောင်ဘက်ရှိ ရွာကလေး၏ အမည်ဟုဆိုသည်။ ထိုကြောင့် ဗောရောဗုဓောဟူသည်မှာ ဗုဓောရွာကျောင်းတော်ကြီး ဖြစ်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူသည်။

အချို့ကလည်း ဗောရောဗုဓောသည် ပရဗဓဟူသော စကားမှ လာသည်ဟုဆို၍ အချို့ကမူ မိနန်ကဗောဘာသာဖြင့် ဗုဒွမှ ဗုဓောဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒွ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ထင်ရှားခြင်း အနက်ဖြစ်၍ တောင်ကုန်းပေါ်မှ ထင်ရှားသော ကျောင်းတော်ကြီးဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ မည်သို့ပင် အမျိုးမျိုး ကြံဆစေကာမူ အဓိပ္ပာယ်များမှာ တခုနှင့် တခု မတိမ်းမယိမ်းပင် ဖြစ်သည်။

ဗောရောဗုဓောစေတီကို အနီးရှိ မီးတောင်များမှ ရရှိသော တြာခိုက်ကျောက်မျိုးဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည်။ စေတီတော်၏ ပုံတော်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံစေတီတော်များမှ အတုယူ၍ ဂျာဗားအနုပညာလက်ရာဖြင့် မွမ်းမံခဲ့သည်ဟု ယူဆဖွယ်ရာ ရှိသည်။ စေတီတော်၏ ပန္နက်ပုံသည် လေးထောင့်ဖြစ်၍ မျက်နှာတဖက်လျှင် ၄၇၉ ပေ ရှိသည်။ ဖိနပ်တော်မှ သို့မဟုတ် ပန်းခုံမှ အာလိန်၊ သို့မဟုတ် ပစ္စယာ ၅ ဆင့် တက်သွား၍ ယင်းတို့အထက်၌ ကြည်းဝန်း ၃ ဆင့် ရှိပြန်သည်။ ယင်းတို့အထက် အလယ်ဗဟိုတွင် သပိတ်မှောက်၊ ငှက်ပျောဖူး၊ ထီးတို့ရှိသည်။

အာလိန် ၅ ဆင့်တွင် မုခ်ဝအဆောင်ကလေးများ ရှိ၍ ယင်းအဆောင်ထဲ၌ လူတကိုယ်နီးပါးရှိ ဓျာနိဗုဒ္ဓခေါ် ရုပ်ပွားတော်များကို တည်ထားကိုးကွယ်သည်။ ယင်းရုပ်တုတော်များသည် စုစုပေါင်း ၄၃၂ ဆူရှိသည်။ အပေါ်ဆုံး ပစ္စယာတွင် ရုပ်ပွား ၆၄ ဆူရှိ၍ ကျန်ပစ္စယာ ၄ ခုတွင် တဖက်တဖက်၌ ရုပ်ပွားတော် ၉၂ ဆူရှိသည်။

အရှေ့ဘက်ရှိ ရုပ်ပွားတော်များသည် အက္ခောဘယ (မြေညွှန်း) ပုံတော်၊ တောင်ဘက်ရုပ်ပွားတော်များသည် ရတနာ သမ္ဘဝ (ဆုပေး) ပုံတော်၊ အနောက်ဘက်တွင် အမိတဘာ (တရားထိုင်) ပုံတော်၊ မြောက်ဘက်တွင် အမောဃသိဒ္ဓိ (ရန်ကင်း) ပုံတော်တို့ ဖြစ်သည်။ ရုပ်ပွားတော်များနောက် ပစ္စယာလမ်းခြားလျက် စေတီတော်၏ နံရံ ၄ ခုတွင် တမော့လက်ရာများဖြင့် ထုလုပ်ထားသော စဉ့်ကွင်းကျောက်ချပ်များကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ စေတီတော်အား တည်ဆောက်စဉ်က စဉ့်ကွင်းကျောက်ချပ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ခန့်ရှိခဲ့ဟန် တူသော်လည်း ယခုအခါ ကျောက်ချပ်ရေ ၁၃၀၀ ခန့်သာ ရှိတော့သည်။ ယင်းကျောက်ချပ်များကို တခုနှင့်တခု ဆက်၍ အလျားလိုက် ချသွားလျှင် ၃ မိုင်ခန့် ရှည်မည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။

စေတီတော်ကြီး၏ အပေါ်ဆုံး ပစ္စယာနံရံတွင် စဉ့်ကွင်း ၂ တန်းရှိသည်။ အပေါ်တန်းတွင် ဘုရားအလောင်းတော် သေတကေတု နတ်သားသည် လူ့ပြည်သို့ ကြည့်ခြင်းကြီး ငါးပါးဖြင့် ကြည့်ပြီးနောက် စုတေသည်မှ မိဂဒါဝုန်တော၌ မြတ်စွာဘုရားသခင် ဓမ္မစကြာတရားတော်ကို ဟောပြောသည်အထိ ရုပ်လုံးဖော်ထားသည့် စဉ့်ကွင်းများရှိ၍ အောက်တန်းတွင် မဟာယာန ဗုဒ္ဓသာသနာ အယူဝါဒဆိုင်ရာ ဖြစ်စဉ် အကြောင်းအရပ် ဇာတ်များကို ရုပ်လုံးဖော်ထားသည့် စဉ့်ကွင်းများ ရှိသည်။ အပေါ်တန်းတွင် စဉ့်ကွင်းကျောက်ချပ် ၁၂၀ ရှိ၍ အောက်တန်းတွင်လည်း ၁၂၀ ရှိသည်။