ဖိလိပ္ပိဩဝါဒစာ

၁။ စံတော်မီဝိသေသလက္ခဏာ

         ဂိုဏ်းဂဏ တစ်ပါး၏ ပထမဦးဆုံး အသင်းတော်ဖြစ်၍ အလွန်ထူးခြားသော အမွေတော်ခံ ဖြစ်သည်။ ပထမဦးဆုံး အသင်းတော်အဖြစ် လူသိထင်ရှားကျော်ကြားခြင်းသည် မည်မျှအဖိုးထိုက်တန်ပါသနည်း။ ထိုအရပ်ဒေသ၊ မြို့၊ မြို့ကြီးများတွင် ဂိုဏ်းဂဏ အများအပြားရှိသည်။ ဒေသခံမြို့တွင်သာမက ဥရောပ တခွင်လုံးတွင် အနှံ့အပြားရှိသည်။ ထိုဂိုဏ်းဂဏ အသင်းတော်များအကြားတွင် ရှေးဟောင်းမာကေဒေါနိပြည်မှ ဖိလိပ္ပိအသင်းတော်သည် ဂုဏ်ယူဖွယ်ရာဖြစ်သည်။ အနောက် တိုင်းအရပ်အတွက် မည်မျှဝမ်းမြောက်စရာ ကောင်းမည်နည်း။

သို့ကြောင့် ရှင်ပေါလုက ”မာကေဒေါနိခေါ်သံ” ကို ဂရုစိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ အရှေ့ဘက်ကိုမသွားဘဲ ရောမအင်ပါယာ အနောက်ဘက်ဒေသသို့ ဧဝံဂေလိတရား လိုက်ဟောသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ဥရောပတိုက်တွင် ကိန်းဝပ်မနေဘဲ ယနေ့ကာလတွင် အာရှတိုက်၊ မြောက်အမေရိကတိုက်များသို့ ပျံ့နှံ့၍ အပြန်အလှန် သာသနာပြုကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖိလိပ္ပိအသင်းတော်သည် ရှင်ပေါလုအား စေတနာသဒ္ဓါထက်သန်စွာ ပေးလှူသောအသင်းတော်ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းကို ရှင်ပေါလုက ပါးနပ်စွာဖြင့် ”ပေးပို့သောစာအတွက် ကျေးဇူးတော်ချီးမွမ်းပါသည်” ဟု ဆိုထားသည်။

သို့သော် ဖိလိပ္ပိဿားများသည် ထိုစကားထက်သာ၍ ပျော်ရွှင်ချမ်းမြေ့သူများဖြစ်သည်။ ဤအခန်း(၄)ခုပါသော ဩဝါဒစာတွင် (၁၂)ကြိမ်တိတိ ဝမ်းမြောက်ခြင်းဟူသော စကားတွေ့ရသည်။ လေမုန်တိုင်းထန်သည့်ကာလတွင်ပင် ဝမ်းသာ ရမည့်အကြောင်း ရှင်ပေါလုနားလည်သည် (၄:၁၁)။ ဤစာစောင်တွင် ဆန့်ကျင်ဘက်တရားနှစ်ခု၏ အဖြေကိုတွေ့ရမည်။

ခရစ်ယာန်များ၏ ပျော်ရွှင်ရခြင်း အဓိကအကြောင်းအရင်းမှာ ဘုရားသားတော် လူ့လောကသို့ သက်ဆင်းလာခြင်း၊ အစေခံခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုမျှသာမက အနာရောဂါ ကင်းငြိမ်းစေခြင်း၊ သမ္မာတရား သွန်သင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကားတိုင်ပေါ်တွင် အသေခံသည့်တိုင်အောင် အသေခံခြင်းလမ်းကို ရွေးခဲ့သည်။ ထိုသမ္မာတရား၏ ကျက်သရေမင်္ဂလာရှိပုံကို ၂:၅-၁၁ တွင် ရေးထားသည်။ ရှေးဦးဓမ္မသီချင်းများတွင်လည်း ထိုကျမ်းပိုဒ်မူရင်းစာသားအတိုင်း သီကုံးစပ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းစာသားတွင် နှိမ့်ချခြင်း၌ တရားသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာနှင့် မကင်းကွာနိုင်သော သွန်သင်ချက်ဖြစ်သော်လည်း ခေတ်သစ်အသင်းတော်များတွင်မူ ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ ဖြစ်နေသည်။

ဤဖိလိပ္ပိဩဝါဒစာစောင် တစ်ခုလုံးသည် ပျော်ရွှင်ချမ်းမြေ့ဖွယ်ရာ ဆွဲဆောင်မှုကောင်းသော နှုတ်ကပတ်တော် သက်သက်ဖြစ်သည်။

၂။ ကျမ်းရေးသူ

         ကျမ်းစာပညာရှင်အများစုက ရှင်ပေါလုလက်ရာဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုသော်လည်း ပိုမိုခိုင်လုံအောင် ရှင်းပြမည်။ အချို့ကျမ်းစာပညာရှင်များက ဤဩဝါဒစာစောင်သည် စာစောင်နှစ်ခု ပေါင်းစပ်ခြင်း ဖြစ်သည် (၂:၅-၁၁) ဟု ဆိုသည်။ သို့သော်လည်း ထိုအယူအဆကို မယ်မယ်ရရ မည်သူကမှ သက်သေမထူနိုင်ကြ။

အပြင်ပန်းလက္ခဏာကြည့်ခြင်းဖြင့် ရှင်ပေါလုလက်ရာဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသည်။ Ignatius, Clement of Rome, Polycarp, Irenaeus, Clement of Alexandria  တို့ကလည်း ရှင်ပေါလုလက်ရာအဖြစ် မကြာခဏ ကိုးကားကြသည်။ Marcion’s Canon နှင့် Myratorian Canon နှစ်ခုစလုံးကလည်း ရှင်ပေါလု၏လက်ရာဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုကြသည်။

အခန်း ၁:၁ တွင်ပင် ရှင်ပေါလု၏ လက်သုံးစကား ရှင်ပေါလု၏ လေသံတွေ့ရသည်။ သို့သော် စဉ်းစားစရာတစ်ခု ရှိသည်မှာ ”bishops and deacons” ဟူသော စကားလုံးဖြစ်သည်။ ထိုစကားလုံးများသည် ရှင်ပေါလုမရှိတော့သည့်အချိန်မှ လူသုံးများသော ဝေါဟာရဖြစ်သည်။ ထိုစကားအရကောက်ရလျှင် (၁)ရာစုနှစ်မှစ၍ bishops ဟူသော စကားသုံးနှုန်းကြောင်း ယူဆရမည်။ ရှင်ပေါလုက bishops နှင့် elders ဟူသော စကားလုံးကို ဩဝါဒစာစောင်များနှင့် တမန်တော်ဝတ္ထုတွင် သုံးထားကြောင်း တွေ့ရပြန်သည်။

H.A.A Kenneddy က ဤသို့တန်ဆာဆင်မြန်းပေးထားသည်။

ရှင်ပေါလု၏ လက်ရာဟုတ်မှန်ကြောင်း တံဆိပ်ခေါင်းကပ်နှိပ်ထားသည်။ ခံစားချက်ရသအပြည့်၊ တားဆီးမရသော ရင်တွင်းပွင့်ထွက်မှု ဖြစ်သည်။၁

၃။ အချိန်ကာလ

         ဧဖက်၊ ကောလောသဲ၊ ဖိလေမုန်ဩဝါဒစာများကဲ့သို့ ဤစာစောင်သည်လည်း ဖိလိပ္ပိအသင်းတော်သို့ ထောင်ထဲမှ ရေးသောစာဖြစ်သည်။ အခြားဩဝါဒစာ(၃)စောင်သည် အေဒီ(၆ဝ)ခန့်တွင် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မရှေးမနှောင်း၊ ရှေ့ဆင့်နောက် ဆင့် ရေးသောစာများဖြစ်သည်။ ဤစာစောင်သည် ထိုဩဝါဒစာထက် အနည်းငယ် နောက်ကျသည်။ ရောမထောင်ထဲမှ ရေးသောစာဖြစ်သည်ဟု Marcion ကဆိုသည်။ ၁:၁၃ နှင့် ၄:၂၂ ကို ထောက်ရှုလျှင် ဖြစ်တန်ရာသည်။ ရောမအကျဉ်းထောင် ထဲတွင် ရှင်ပေါလု(၂)နှစ်ခန့်နေရသည်။ ထို(၂)နှစ်တာကုန်ခါနီးတွင် ဤဖိလိပ္ပိစာစောင်ရေးခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁:၁၂-၁၈ ကိုကြည့်ရှုလျှင် ဧဝံဂေလိတရားနှင့် ကာလအတော်ကြာ ကင်းကွာကြောင်း နားလည်ရသည်။ အထူးသဖြင့် ၁:၁၂-၁၃-၁၉-၂၃-၂၆ တို့တွင် တွေ့နိုင်သည်။

ထို့အပြင် အလည်အပတ်လာခြင်း၊ အလှူငွေထောက်ပံ့ခြင်းများ တွေ့ရသောကြောင့် နောက်ကျမှရေးသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ အေဒီ(၆၁)နှောင်းပိုင်းကာလ ဖြစ်နိုင်သည်။

၄။ နောက်ခံသမိုင်းနှင့်ရည်ရွယ်ချက်

         ရှင်ပေါလု၏ တရောမြို့သို့ ဒုတိယအခေါက် သာသနာ့ခရီးရှည်သည် ခရစ်ယာန်သာသနာပြုလုပ်ငန်းတွင် ဖျောက်မရ အောင် အထင်အရှားရှိနေသည်။ ထိုတရောမြို့သည် အာရှမိုင်းနားအနောက်မြောက် ပင်လယ်ကမ်းခြေအရပ်တွင်ရှိသည်။ Aegean ဂရိပြည်မှ ပင်လယ်ကိုဖြတ်၍ ကုန်းတတန် ရေတတန်ဖြင့် သွားရသည်။ တညသောအခါ ရှင်ပေါလု၏ ရူပါရုံတွင် မာကေဒေါနိသားတစ်ယောက် ပေါ်ပေါက်လာပြီး ”မာကေဒေါနားသို့ကူးပါ။ ငါ့ကိုမစပါ” (တ ၁၆:၉)ဟု လာပြောသည်။ လန့်နိုးနိုးခြင်း ရှင်ပေါလုသည် တိမောသေ၊ လုကာ၊ သိလတို့နှင့်အတူ ခရီးပြင်ဆင်ကြသည်။ ပထမဦးဆုံး နိဘပိုလိမြေသို့ ခြေချကြသည်။ ထိုမှတဆင့် ဖိလိပ္ပိသို့ ခရီးဆက်ကြသည်။ ထိုမြို့သည် ရောမအစိုးရကအုပ်ချုပ်သော ကိုလိုနီနယ်ဖြစ်သည်။  ရောမနိုင်ငံသားများသည် အခွင့်ထူးခံလူတန်းစားများဖြစ်ကြသည်။

မိန်းမများသည် ဥပုသ်နေ့တွင် ဆုတောင်းစည်းဝေးလေ့ရှိကြသည့်အတိုင်း မြစ်ကမ်းတွင်သွားရောက်၍ ဆုတောင်းကြ သည်။ တရားဟောဆရာများက တရားဓမ္မသွန်သင်ကြသည် (တ ၁၆:၁၃)။ ထိုအမျိုးသမီးတပ်ထဲတွင် အထည်အလိပ် ရောင်းသူ သွာတိရဲမြို့မှ လုဒိသည် ဧဝံဂေလိသတင်းကောင်းကို လက်ခံ၍ ဥရောပတွင် ပထမဦးဆုံး အသက်တာပြောင်းလဲသူ ဖြစ်သည်။

ရှင်ပေါလု၏ ဖိလိပ္ပိခရီးစဉ်သည် ငြိမ်းချမ်းခြင်းမရှိ။ ဝိညာဉ်တော်တန်ခိုးပိုင်ဆိုင်သော အမျိုးသမီးငယ်တစ်ယောက် (ရှေ့ဖတ်)က တခါတရံ ပေါလုတို့နောက်သို့လိုက်လျက် ”ဤသူများသည် အမြင့်ဆုံးသော ဘုရားသခင်၏ အစေခံများဖြစ် သည်။  ကယ်တင်ခြင်းတရားဟောကြားမည့်သူများဖြစ်သည်” (တ ၁၆:၁၇) ဟု လိုက်လံကြွေးကြော်သည်။ ထိုသို့ဟစ်ကြွေး ခြင်းသည် ဝိညာဉ်တော်အားဖြင့်မဟုတ်။ နတ်ဆိုး၏စေခိုင်းခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ထိုနတ်ဆိုးအား ရှင်ပေါလုက မောင်းထုတ်ခဲ့ သည်။ ထိုသတင်းစကားကို လူများကြားသိကြသောအခါ ရှင်ပေါလုအား ဒေါသအမျက်ထွက်လျှက် ဈေးပွဲတွင် တရားဟော နေသော သိလနှင့်အတူဖမ်းဆီးပြီး ရောမအာဏာပိုင်များထံပို့ဆောင်သည်။ ရိုက်နှက်ထုထောင်းပြီး ထောင်ချသည်။

ဖိလိပ္ပိအကျဉ်းထောင်အကြောင်းကိုမူ လူတိုင်းသိကြသည်။ ညဉ့်လယ်ယံရောက်သောအခါ ပေါလုနှင့်သိလသည် ဆုတောင်းပြီး ချီးမွမ်းသီချင်းဟစ်ကြွေးကြသည်။ ချက်ချင်းမြေငလျင်ကြီး တုန်လှုပ်သည်။ ထောင်သားများခတ်ထားသည့် သံကွင်းများ ဖြေလွှတ်ကြပြီး ထောင်တံခါးများအလိုလိုပွင့်ကြသည်။ ထောင်မှူးများသည် ထောင်သားများထွက်မပြေးကြ ကြောင်း ပြောပြသောအခါမှ ထိုထောင်မှူးသည်လည်း သက်ပြင်းချနိုင်သည်။ ”သခင်၊ ကယ်တင်ခြင်းရဖို့ မည်သို့လုပ်ရမည် နည်း” ဟု ထောင်မှူးကိုယ်တိုင် မေးရှာသည်။ ပေါလုကလည်း မှတ်သားလောက်သော အဖြေစကားပေးသည်။ ”သခင်ယေရှု ခရစ်ကိုယုံကြည်လော့၊ ယုံကြည်လျှင် သင်နှင့်သင်၏အိမ်သူအိမ်သားတို့သည် ကယ်တင်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိကြမည်” (တ ၁၆:၃၁)။ ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်သည် ဖိလိပ္ပိမြို့တွင် ထပ်မံထင်ရှားသည်။ အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများ ရှင်ပေါလုနှင့် အဖွဲ့များအား ဖိလိပ္ပိမှ ထွက်ခွာခိုင်းကြသည်။ သို့သော် ရှင်ပေါလု ငြင်းဆန်သည်။ နိုင်ငံသားဖြစ်ပါလျှက်နှင့် စစ်ဆေးစီရင် ခြင်းမပြုဘဲ ရိုက်နှက်ထောင်ချခြင်းအတွက် တရားမျှတမှုမရှိဟုဆိုသည်။ အုပ်ချုပ်သူ အာဏာပိုင်များနှင့် ထိုသို့တွေ့ဆုံပြောဆို ပြီးနောက် ပေါလုနှင့်အဖွဲ့သည် လုဒိအိမ်သို့ သွားရောက်လည်ပတ်ပြီးမှ ထွက်ခွာသည် (တ ၁၆:၄ဝ)။

နောက်(၁ဝ)နှစ်ကြာသည့်အခါ ပေါလုကို ဖိလိပ္ပိဿားများက ကရုဏာသက်ကြသဖြင့် အလှူငွေမစကြသည်။ ဧပဖြောဒိတ်က ယူဆောင်သွားပို့သည်။ ဧပဖြောဒိတ်လည်း နေကောင်း ထူထောင်လာသောအခါ အခိုက်အတန့်ကူညီရန် ပေါလုနှင့်အတူနေသည်။ ဧပဖြောဒိတ်သည် သေလုမြောပါး ဖျားနာခဲ့သည်။ သို့သော် ကရုဏာတော်သက်ရောက် ခံစားသော ကြောင့် အကောင်းပကတိအတိုင်း ပြန်လည်ကျန်းမာလာသည်။ သို့နှင့် ရှင်ပေါလု၏ ပေးစာကိုယူဆောင်ပြီး ဖိလိပ္ပိ အသင်းတော်သို့ တဖန်ပြန်လည်ရောက်ရှိသည်။

ဖိလိပ္ပိဿားများသည် ရှင်ပေါလု၏အရေးပါအရာရောက် အသဲစွဲသူများဖြစ်ကြောင်း ဤဩဝါဒစာအရ  နားလည်ရ သည်။ ရှင်ပေါလု ထူထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်၍ ရှင်ပေါလု၏သံယောဇဉ် အသင်းတော်ဖြစ်သည်။

ပါဝင်သည့်အချက်များ

၁။        ရှင်ပေါလု၏ နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်း၊ ချီးမွမ်းခြင်းနှင့် ဆုတောင်းခြင်း (၁:၁-၁၁)။

၂။         ပေါလုထောင်ကျခြင်း၊ မျှော်လင့်ခြင်း၌ မြဲမြံကြရန် တိုက်တွန်းခြင်း (၁:၁၂-၃ဝ)။

၃။        ခရစ်တော်၏ နှိမ့်ချခြင်း၊ ဆက်ကပ်ခြင်းကို နမူနာယူကြရန် တိုက်တွန်းချက် (၂:၁-၁၆)။

၄။        ခရစ်တော်ကို နမူနာယူကြသော ပေါလု၊ တိမောသေနှင့် ဧပဖြောဒိတ် (၂:၁၇-၃ဝ)။

၅။        မှားယွင်းသောဆရာများသို့ တဖန် သတိပေးခြင်း (၃:၁-၃)။

၆။        ပေါလု၏အောင်မြင်မှုနှင့် ခရစ်တော်အတွက် စွန့်လွှတ်မှု (၃:၄-၁၄)။

၇။        တမန်တော်များကိုနမူနာယူ၍ ကောင်းကင်အသက်တာလျှောက်လှမ်းရန် တိုက်တွန်းချက် (၃:၁၅-၂၁)။

၈။        သဟဇာတရှိခြင်း၊ အပြန်အလှန်ကူညီခြင်း၊ ပျော်ရွှင်ခြင်း၊ စိတ်ရှည်သီးခံခြင်း၊ ဆုတောင်းခြင်းနှင့် စနစ်တကျရှိသော အသက်တာ (၄:၁-၉)။

၉။        နဝကမ္မပေးလှူငွေအတွက် ကျေးဇူးပြုစကား (၄:၁ဝ-၂၁)။

၁ဝ။      နိဂုံးချုပ်နှုတ်ဆက်ခြင်း (၄:၂၁-၂၃)။

TAGS: ဖိလိပ္ပိဩဝါဒစာ