ပေါက် (သစ်ပင်)

ပေါက်
သိပ္ပံနည်းကျ အမျိုးအစားခွဲခြင်း
လောက:	Plantae
မျိုးပေါင်းစု:	Magnoliophyta
မျိုးပေါင်း:	Magnoliopsida
မျိုးစဉ်:	Fabales
မျိုးရင်း:	Fabaceae
မျိုးစု:	Butea
မျိုးစိတ်:	B. monosperma
ဒွိနာမ
	Butea monosperma; (Lam.) Taub.

Flame of the Forest (ပေါက်ပင်)[ပြင်ဆင်ရန်]

Botany Term : Butea frondosa Roxb
Species/Family : Papilionaceae

ပုံသဏ္ဌာန် : အပင် ပင်စည် ဖြောင့်မတ်သော ရွက်ကြွေပင် ကြီးမျိုး ဖြစ်၍ ၅၀ - ၈၀ ပေ အထိ မြင့်မား သည် ။ ပင်စည် တွင် အဆစ် များရှိပြီး အကိုင်းအခက် များ ကောက်ကွေး ၍ ထွက်သည်။ အညွန့် နှင့် အရွက် တို့တွင် ကတ္တီပါ ကဲ့သို့ နူးညံ့သော အမွေးများ ရှိ၏ ။ အခေါက်မှ အနီရောင် အစေးများ ထွက်၏ ။ အရွက် သုံးရွက် မြွှာပေါင်း ဖြစ်သည်။ ရွက်မြွာများ ထိပ်ပိုင်း ၍ အရင်း ကျယ်သည်။ အရွက် အပေါ် မျက်နှာပြင် သားရေကဲ့သို့ ပြောင်ချော သော်လည်း အောက်မျက်နှာပြင် တွင် အမွေးနုကလေး များရှိ၏ ။ ရွက်ကြော ထင်ရှား၍ ရွက်နား ညီသည်။ အပွင့် လိမ္မော်ရောင် ကဲ့သို့ နီကြန့်ကြန့် ရှိပြီး ကြက်တူရွေး နှုတ်သီး သဏ္ဌာန် ကွေးနေ၏ ။ တပို့တွဲ ၊ တပေါင်း တွင် ပွင့်သည်။ အသီး အသီးတောင့် သည် ၆ လက်မ မှ ၈ လက်မ ထိရှည်ပြီး အနံ ၁၁/၂ လက်မ ခန့် ရှိသည်။ အသီးတောင့် ၏ အပေါ်ပိုင်း တွင် အစေ့ တစ်စေ့ သာပါ၏ ။ အစေ့တွင် ရှည်လျားသော အတောင်ပါ ရှိသည်။ တန်ခူး ၊ ကဆုန် လ၌ သီး၏ ။ အသုံးပြုနိုင်သည့် အစိတ်အပိုင်းများ : အစေး ၊ အပွင့် ၊ အစေ့ ၊ အရွက် ၊ အခေါက်ဥ ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : တောင်တန်း ဒေသများ မှအပ မြန်မာနိုင်ငံ မြေပြန့် ဒေသ ချောင်းမြောင်း အင်းအိုင် ဘေးများတွင် အများဆုံး ပေါက်ရောက်သည်။ ပေါက်ရောက်ပုံ သဘာ၀ အလျောက် ပေါက်ရောက်သည်။ အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင် မြန်မာဆေးကျမ်းများ အလိုအရ ပေါက်သည် ။ ဖန်ခါး စပ်သော အရသာ ရှိသည်။ ပူသည်၊ ဝမ်းမီးကို တောက်စေသည်။ သုက်ကို ပွားစေသည်။ ကျိုးသော အရိုးကို ဆက်စေသည်။ ဆီးရွှင် စေသည်။ အပွင့်သည် ဖန် ခါး စပ် ၏ ၊ အေး၏ ၊ လေကို ပွားစေ၏ ။သည်းခြေ သလိပ် ကို နိုင်သည်။ ဆီးပူခြင်း ၊ ဆီးအောင့် ခြင်းနှင့် နူနာ ရောဂါ တို့ကို ပျောက်ကင်း စေသည်။ အသုံးပြုပုံ- အစေး ၁ ။ လတ်ဆတ်သည့် ပေါက်စေးကို လိမ်းပေးလျှင် အနာ အဖု အပိမ့်များ ပျောက်ကင်းသည်။ ၂ ။ ပေါက်စေးကို ဝမ်းသွား ပျောက်ဆေး အဖြစ် ဖော်စပ် အသုံးပြု နိုင်သည်။ အပွင့် ၁ ။ ပေါက်ပွင့်ကို ရေအေးတွင် တစ်ညလုံး စိမ်၍ နံနက်တွင် သကြား အနည်းငယ် ထည့်၍ သောက်လျှင် စအို၀နာ ခြင်း ၊ ဆီးနှင့် ရော၍ သွေးပါခြင်း ၊ နှာခေါင်း သွေးယို ခြင်း တို့ကို ပျောက်ကင်းစေသည်။ ၂။ ပေါက်ပွင့်ကို ရေနှင့် ကျို၍ ခပ်နွေးနွေး ချက်တွင် အုံပေး လျှင် ဆီးချုပ်ခြင်း ၊ ဆီးအိမ်ရောင်ခြင်း များ ပျောက်ကင်းသည်။ ၃ ။ ပေါက်ပွင့် ခြောက်ကို ရေနွေးတွင် လက်ဖက်ခြောက် ကဲ့သို့ ခတ်၍ သောက်သော် မောပန်းခြင်းကို ပြေစေ၍ သွေးသား သန့်ရှင်းစေသည်။ အစေ့ ၁ ။ ပေါက်စေ့ကို သံပရာရေနှင့် ကြိတ်၍ လိမ်းပေလျှင် အတွင်း အဆံကို အခြောက် လှန်းကာ ကြိတ်၍ နံနက် ည တစ်နေ့ ၂ ကြိ်မ် ဆက်စားပြီး ၄ ရက်မြောက် သောအခါ ဝမ်းနုတ်ဆေး စားပါက ဝမ်းတွင်းရှိ သန်ကောင်များ ကျဆင်းလာ မည်။ အရွက် ၁ ။ အရွက်ကို အားတိုးဆေး တွင် အသုံးပြုသည်။ အခေါက် ၁ ။ အခေါက် နှင့် အစေ့ကို မြွေဆိပ် ဖြေဆေး ဖော်စပ် ရာတွင် သုံးသည်။ ဥ ၁ ။ ပေါက်ဥမှုန့် ကို ပျားရည်နှင့် တေ၍ စားသော် အားအင် ပြည့်ဖြိုး၍ အသက်ရှည် စေသည်။ ^[၁]