ဌေးလှိုင်၊ ဦး (ဓမ္မာစရိယ)

ဓမ္မာစရိယ ဦးဌေးလှိုင် သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ စာအုပ်၊စာပေများ ပြုစု‌‌ရေးသားခဲ့သော စာရေးဆရာတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပဋိပတ္တိ သာသနာဝင်၊ ရဟန္တာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူးများ စသော ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများကိုရေးသား ပြုစုခဲ့သည်။

ဘဝအကျဉ်း

ဦးဌေးလှိုင်သည် ဘုတလင်မြို့နယ်၊ ညောင်ကန် ကျေးရွာ အုပ်စု၊ မောင်းထောင်၊ ညောင်ကန် ရွာကြီးနှစ်ရွာအလယ်ဗဟိုရှိ ရေကန်စုရွာ ဦးဖိုးကဲ၊ ဒေါ်ပြော့တို့မှ ၁၂၉၃ ခုနှစ်၊ ကဆုန် လပြည့်ကျော် (၄) ရက်၊ တနင်္လာနေ့၊ ညနေ (၃) နာရီ (၄-၅-၁၉၃၁) အချိန် ဖွားမြင်သည်။ မင်းတုန်းမင်းလက်ထက် ဒုတိယ မောင်းထောင် သာသနာပိုင်ကြီး အရှင်ဉေယျဓမ္မ၏ မြစ်တော်၊ သီပေါမင်းလက်ထက် သံတော်ဆင့် သွေးသောက်ကြီး ဦးဆိုင်၏ မြေးတော်သူဖြစ်သည်။ (၅) နှစ်သားအရွယ်တွင် မောင်းထောင်ယွန်းဆက်တိုက်၌ ဦးလေးတော် ဦးရာဇိန္ဒထံတွင် ပညာသင်သည်။ (၈-၉) နှစ်အရွယ်တွင် ကောင်းကင်အမြင် နက္ခတ်ပညာကို တစ်ညလျှင် (၃)ကြိမ် ထ၍သင်ယူရသည်။ ဗေဒင်ပညာကို ကိုယ်တိုင် ဇာတာဖွဲ့တတ်သည်အထိ သင်ယူခဲ့ရသည်။ (၁၂) နှစ်တွင် သာမဏေ ဝတ်သည်။ (၁၄) နှစ်အရွယ်တွင် “ မောင်းထောင်သုတ်နက်” ကို အခြေပြု၍ ပုဒ်စစ်, သုတ်စစ်, နည်း (၄၀)၊ သံဝဏ္ဏနာများ၊ သဒ္ဒါဂိုဏ်းပြေးများ သင်ယူ၍ ပရိတ္တပါဠိတော်နှင့် ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော်ကို ရဟန်းတော်ကြီးများနှင့်အတူ သင်ယူရသည်။ (၁၇) နှစ်အရွယ်တွင် . မုံရွာဇောတိကစာသင်တိုက်၌ စာသင်သည်။ (၁ရ) နှစ် (၁၈) နှစ်အရွယ်တွင် မြန်မာကဗျာမျိုးစုံနှင့် ပါဠိဂါထာများကို ရေးတတ်၍ (၁၅)ဂါထာရှိ ဂုဏ်တော်ဖွင့် ပါဠိအနက်ကို ပြုစုခဲ့သည်။

ပါဠိစကားပြောအသင်း (ပါဠိဝေဒီအသင်း)ကို ကိုယ်တိုင် အကြီးအကဲလုပ်၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ (၁၈-၁၉)နှစ်တွင် ငယ်၊ လတ်တန်း အောင်သည်။ (၁၉) နှစ်ရွယ် မန္တလေးမြို့၊ မစိုးရိမ်ကျောင်းတိုက်သို့ ပြောင်းရွေ့စာသင်၍ (၂၁) နှစ်တွင် စစ်ကိုင်းလေးကျွန်းချမ်းသာ ကျောင်း၌နေလျက် ပထမကြီးတန်းကို ပါဠိဘာသာဖြင့် ဖြေဆို အောင်မြင်သည်။ အသက် (၂၀) မှစ၍ စာနယ်ဇင်းမျိုးစုံ၌ အမျိုးမျိုး ကလောင်အမည်ဖြင့် ကဗျာမျိုးစုံ၊ မြန်မာစာသမိုင်းနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဆောင်းပါးများ ရေးသည်။ (၂၃) နှစ်တွင် အထက်မြန်မာပြည် နဂါးနီဂျာနယ်၌ အယ်ဒီတာ ချုပ်လုပ်သည်။ အထက်ဗမာပြည် သတင်းစာနှင့်စာရေးဆရာများ၏ စာဆိုတော်နေ့ စာပေပြိုင်ပွဲတွင် ကဗျာ ပထမဆု (ရွှေတံဆိပ်) နှင့် ဒုတိယဆု (ငွေတံဆိပ်) နှစ်ခုလုံး ရခဲ့သည်။ (၂၃) နှစ်တွင် ဓမ္မာစရိယအတန်း ပါဠိလိုဖြေဆို၍ မဇ္ဈိမနိကာယ် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ (၂၄) နှစ်တွင် မစိုးရိမ်ပါဠိတက္ကသိုလ်၌ ကထိက တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ မစိုးရိမ်တိုက်၌ “ပါဠိဝေဒဂူ သမိတိ" ပါဠိစကားပြော အသင်းကို တည်ဆောက်၍ စကားရည်လုပွဲ၊ ကျပန်းစကားပြောပြိုင်ပွဲများ ကျင်းပ၍ သတင်းစာများ၌ သတင်းထူးအဖြစ် ဖော်ပြရေးသားကြသည်။ (၂၅) နှစ်တွင် အဘိဓဇမစိုးရိမ်ဆရာတော်ကြီး အမိန့်အရ ငါးပါးသီလ အဓိပ္ပာယ်အကျယ်၊ ဂရုဓမ်အဖွင့်ကျမ်းကို ရေးသားပြုစုသည်။ မြို့မကျောင်းအုပ်ကြီးက အင်္ဂလိပ်လို ဘာသာပြန်သည်။ သမ္ဗန္ဒစိန္တာ (ဂဏ္ဌိ)၊ သီလက္ခန်အဋ္ဌကထာနိဿယ နိဒါန်းများ ရေးခဲ့သည်။

၁၃၁၉ ခု၊ အသက် (၂၆) အရွယ်မှစ၍ (၃၃) နှစ်ထိ မစိုးရိမ် ဆရာတော်ကြီးနှင့် အတူလိုက်ပါ၍ ဆဋ္ဌသံဂါယနာတွင် ကိုယ်စားမိန့်ခွန်း ပြောခြင်း၊ တရားဟောခြင်း၊ ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဋီကာများ တည်းဖြတ်ခြင်း၊ အဘိဓမ္မာညဝါကျမ်းကြီး (၃) ကျမ်း တည်းဖြတ်၍ နိဒါန်းများရေးခြင်း၊ သံယုတ် (၅)ကျမ်း၊ မဇ္ဈိမနိကာယ်ပါဠိတော် (၃) ကျမ်းတို့ကို (ပင်တိုင်အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်) နိဿယ မြန်မာပြန်ဆိုပြီးစီး၍ မီးရထား၊ သင်္ဘောများကို တပည့်တစ်ယောက်နှင့်တကွ အထက်တန်း အခမဲ့ လက်မှတ်ရရှိခဲ့သည်။ မဟာစည်ဆရာတော်ကြီးနှင့်အတူ ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မဟာဋီကာကြီးကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ခဲ့ရသည်။

တောင်တွင်းဦးဥက္ကဋ္ဌကို ချေပသည့် “လူသေလူဖြစ် သလော” စာအုပ်ကို ပြုစုခဲ့သည်။ ဂျပန်ပြည် မိုဂျီ ကမ္ဘာအေး ဘုရားအတွက် “စေတီရုပ်ပွား သမိုင်းအကျဉ်း” ရေးပေးခဲ့ရသည်။ ငါးပါးသီလ လှုံ့ဆော်ရေးအတွက် မစိုးရိမ်ဆရာတော်ကြီး ကိုယ်တော်စား လိုဏ်ဂူတော်ကြီးအတွင်း၌ တစ်နာရီကြာမိန့်ခွန်းကို ကိုယ်တိုင်ရေး၊ ဖတ်ရသည်။ (ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနုက ၂ နာရီကြာ မိန့်ခွန်းပြောသည်) သတင်းစာ ရေဒီယိုများမှ ထပ်ဆင့်ဖော်ပြ၊ အသံလွှင့်ကြသည်။ ပါဠိတော်၊ အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာ (၂-နှစ်စီ) သံဂါယနာတင် ပွဲကြီး၌ ပြီးဆုံးသည်အထိ (အသက်အငယ်ဆုံး ပါဠိပညာရှင်အဖြစ်) ပါဝင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ပဋ္ဌာန်းအရကောက်ကျမ်းကြီး၌ မောင်းထောင် အရှင်ကောလိနိယဘွဲ့အမည်ဖြင့် နိဒါန်းရေးသွယ်ခဲ့သည်။ အသက် (၃၃) နှစ် ၁၃ ဝါအရတွင် ၂ နှစ်နီးပါး လစဉ်ဖျား၍ လူ့ဘောင်သို့ပြောင်းခဲ့သည်။

အမှုထမ်းနှင့် စာရေးဆရာဘဝ

၁၉၆၅-၁၉၈၁ (၁၅) နှစ် ယခင်ဗုဒ္ဓသာသနာအဖွဲ့ (သာသနာ ရေးဦးစီး)မှာ (မစိုးရိမ်ဆရာတော်ကြီး၏ တစ်ချက်လွှတ် အမိန့်အရ မလုပ်လိုဘဲ) အမှုထမ်းရသည်။ ရဟန်း/လူ ပညာရှင် (၁ဝဝ) ခန့် ပါဝင်ရေးသားရသော "တိပိဋက ပါဠိမြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး နှင့် ပါဠိပဒ ကျမ်းညွှန်းကျမ်းကြီး (၈ လက်မ-၁၀လက်မ) (၁၆) အုပ်၊ စာမျက်နှာ (၁၀၀၀၀) ကျော်ကို ရေးနည်းရေးပုံမှစ၍မူချ/သင်တန်းပေး/ အပြီးသတ် တည်းဖြတ်ရသော အယ်ဒီတာ အဖြစ် တာဝန်ရှိရှိ စေတနာပါပါ ဝါသနာကြီးကြီး လုပ်ခဲ့ရ၏။ အသက် (၄၂) “ရဟန္တာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူးများ” ရေးသား၍ လူအများ တရားအားထုတ်လာချင်အောင် ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ‘‘ကမ္ဘာကိုချုပ်ကိုင်မည့်သူ”၊ “ရတနာသုံးပါးကျေးဇူး” စသောစာအုပ်များရေး၍ လူအများ ဘာသာရေးစာပေများ ဘက်သို့ မျက်နှာ မူလာအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့။ ကျန်းမာရေးမကောင်းသည်ကို အကြောင်းပြု၍ အာယုဗ္ဗေဒ အရှင်နာဂသိန်နှင့် (၆) လခန့် တွဲမိကာ ဆေးဆရာ ဘဝ (၁၀) နှစ်ခန့် ကျင်လည်ခဲ့ရ။ တိုင်းရင်းဆေး ဘေသဇ္ဇဂုဏ်ထူးနှင့် ဆရာဖြစ်၊ သင်တန်းပေး၊ ဆေးတိုက်ဖွင့်၊ ဆေးရောင်းခဲ့။ ဆရာကြီး ဦးသိန်းအောင်၊ ဦးစံတင့်၊ ဆရာသိန်းကြီး၊ ဦးမြဝင်းတို့နှင့် ဆေးကောင်စီဖွဲ့စည်းစတွင် တွဲဖက် အတွင်းရေးမှူးလုပ်ခဲ့။ ခင်ကြီးဖျော် ဓာတ်ကျမ်း၊ ဦးပိုဓာတ်ကျမ်းစသည့် ဆေးစာအုပ် (၄) အုပ်ထုတ်ဝေခဲ့၊ 'မောင်းထောင်ဆရာလှိုင်' အမည်ခံ၍ ရှင်နာဂသိန် အတွက် ဆေးကျမ်းများ ကူညီရေးသားပြုစု၍ နိဒါန်းများရေးပေးခဲ့၊ အသက် (၅၀) ကျော် နိုင်ငံတော် ပရိယတ္တိသာသနာ့ တက္ကသိုလ်(ရန်ကုန်) တွဲဖက်ပါမောက္ခ (၂)နှစ် သာလုပ်ခဲ့၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့သာသနာပြု မဟာသန္တိသုခ ကျောင်းတော်ကြီး၌ “ဗုဒ္ဓအင်္ဂလိပ်စာ” နည်းပြလုပ်ခဲ့၊

အသက် (၆ဝ) ကျော် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် (၉) နှစ် လုပ်စဉ် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားတော် (အခြေခံ၊ အထက်တန်း၊ အဆင့်မြင့်) (၃) အုပ်ကို လက်ထောက်အယ်ဒီတာ ဓမ္မာစရိယ (၄) ဦး၏ အကူအညီ၊ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ကြီး (၉) ဦးနှင့်တိုင်ပင်၍ တာဝန်ခံ ရေးသားခဲ့၊ ယင်းစာအုပ်များကို ဆရာဦးသောင်းလွင် (ရှင်သုမန B.A)၊ ဒေါက်တာမင်းတင်မွန်တို့နှင့်အတူ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ခဲ့၊ နိုင်ငံတစ်ဝန်းတစ်လျား ပြည်နယ်မြို့ကြီးများ၌ လှည့်လည်၍ သင်တန်းပေး၊ တရားဟော (၅ နှစ်၊ ခန့်)လုပ်ဆောင်ခဲ့။ နိုင်ငံတော်က (၁၉၉၁-ခုနှစ်) သဒ္ဓမ္မဇောတိကဓဇ ဘွဲ့ပေးခဲ့၊ စစ်တကောင်း ဗုဒ္ဓဘာသာအဖွဲ့ နာယကအဖြစ် ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်၌ ကုန်းလမ်းမှသွား၍ ရှင် (၁၀၀) ပြုပွဲ၊ တရားထိုင်ပွဲ (၂) ကြိမ်လုပ်ခဲ့၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဘုံဘေ (မွန်ဘိုင်း)သို့ (၂)ခေါက် သွားရောက် ၍ ဝိပဿနာ ဆွေးနွေးပွဲ တက်ခဲ့ ၊ မြန်မာနိုင်ငံ ပဋိပတ္တိသာသနာထွန်းကားပုံသမိုင်းကို မြန်မာ၊ အင်္ဂလိပ်၊ ဟိန္ဒီ (၃) ဘာသာဖြင့် စာတမ်းများ တင်သွင်းခဲ့၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ပတ္တယားမြို့တွင် ရိုမင်ကက်သလစ် ခရစ်ယာန် နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်ရင်း စင်္ကာပူ၊ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လေ့လာခဲ့၊ အသက် (ရ၀) တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဒ္ဓမ္မဇောတိက ဖောင်ဒေးရှင်းအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရာတွင် ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူလျက် နိုင်ငံခြားသားများနှင့် အထူးသင့်လျော်သော ကန္နီကမ္မဋ္ဌာန်းနည်းကို ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် ဖြန့်ချိရန် တရားစခန်းများဖွင့်ခဲ့။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၄ ခုနှစ်အထိ ကန္နီနည်း ဥပနိဿယဖြင့် မောင်းထောင်မြေဇင်းတောရ ဆရာတော် ဘုရားကြီး၏ ဩဝါဒကို ခံယူကာ မှော်ဘီ-လှပဒါးတရားစခန်းနှင့် မန္တလေးတိုင်း၊ ရန်ကင်းတောင် ရန်ကင်းအေးငြိမ်းရိပ်သာ ရက်-၆၀ တရားစခန်းများကို ကိုယ်တိုင် ကြီးကြပ်သူအဖြစ် တာဝန်ယူ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် သမထ ကမ္မဋ္ဌာန်းနည်းကို အထိရောက်ဆုံး စွမ်းဆောင်ပြသနိုင်ခဲ့သည့် တရားစခန်းအဖြစ် သမိုင်းတွင်ခဲ့သည်။ မန္တလေးတိုင်း၊ ပုသိမ်ကြီးမြို့နယ် ရန်ကင်းတောင် ရန်ကင်း အေးငြိမ်းရိပ်သာ ရက်-၆၀ တရားစခန်း ဒုတိယအကြိမ် ပြီးစီး အောင်မြင်၍ ရန်ကုန် ကမ္ဘာအေးရှိ မိမိနေအိမ်သို့ ပြန်ရောက်လာပြီးနောက်၊ ရောဂါဝေဒနာ အသည်းအသန် ဖြစ်ပေါ်နေသည့်ကြားမှ တရားကို တွင်တွင်ရှုမှတ်နေခဲ့သည်။ မိသားစုများနှင့် ဆွေမျိုးဉာတိ မိတ်သင်္ဂဟ တပည့်များက ဆရာကြီးဦးဌေးလှိုင်၏ ရောဂါဝေဒနာ သက်သာပျောက်ကင်းရေးအတွက် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ဆေးမျိုးစုံ ဆရာမျိုးစုံတို့ဖြင့် ကုသကြပါသော်ပါသော်လည်း၊

           “နေရောင်ခြည်အောက် 
            ဆီးနှင်းပေါက်တို့ 
            ကြွေပျောက်ရသည့်ပမာ” 

ခန္ဓအိမ် အရှုပ်အထွေးကို ညစ်ကြေးအသွင် မစင်အလား သဘောထားလျက် နှစ်ပါးရုပ်နာမ် ဖြစ်ပျက်ဟန်ကို ဉာဏ်မှာတင်စား ရှုမှတ်ပွား၍ တရားအမှတ်မပျက် သတိပဋ္ဌာန်ရှုကွက်ဖြင့် ဉာဏ်သက်ဝင်နေချိန် ၂၀၀၄-ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၁ ရက် (၁၃၆၆ ခုနှစ်၊ တပေါင်းလပြည့်ကျော် ၆ ရက်) ကြာသပတေးနေ့၊ နံနက် ၁ နာရီ မိနစ် ၂၀ တွင် တစ်ဘဝခန္ဓာ ချုပ်ငြိမ်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။

"ဓမ္မာစရိယ ဦးဌေးလှိုင်၏ စာအုပ်များ စုစည်းမှု"

၁။ ။ ရဟန္တာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူးများ

၂။ ။ အိုဘယ့် ခရီးသည်

၃။ ။ မတျတောဝါဒ

၄။ ။ နောက်တိုး ပါဠိတော်ဝတ္ထု (၅)ပုဒ်

၅။ ။ တောင်တန်းသာသနာပြု ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ဘဝနေနည်း

၆။ ။ အီတာလျံဘုန်းတော်ကြီး ဦးလောကနာထ၏ ကမ္ဘာလှည့်တရား

၇။ ။ သီဟိုဠ်ခေတ် စံတော်ဝင်အရိယာများ

၈။ ။ အကာလိကတရားတော်များ

၉။ ။ ခရီးဖော်

၁၀။ ။ ချမ်းမြေ့စွာ ဘဝနေနည်း

၁၁။ ။ ဇာတ်တော် (၅၅၀)မှ ပျောက်နေသော ဇာတ်များနှင့် စာရင်း မဝင်သောဇာတ်များ

၁၂။ ။ ဒဿနပါရဂူကျမ်း

၁၃။ ။ ဓမ္မဒူတ - အတွဲ (၁)

၁၄။ ။ ဓမ္မဒူတ - အတွဲ (၂)

၁၅။ ။ ဓမ္မဒူတ - အတွဲ (၃)

၁၆။ ။ ပဓာနပါရဂူကမြွး

၁၇။ ။ ပရိတ်တော်အကြောင်း

၁၈။ ။ ရတနာ (၃)ပါးကျေးဇူး - အတွဲ (၁)

၁၉။ ။ ရတနာ (၃)ပါးကျေးဇူး - အတွဲ (၂)

၂၀။ ။ သီဟိုဠ်ခေတ် စံတော်ဝင်အရိယာများ (၁)

၂၁။ ။ သီဟိုဠ်ခေတ် စံတော်ဝင်အရိယာများ (၂)

၂၂။ ။ ထေရဝါဒ'ဒဿန

၂၃။ ။ သန္ဒိဋ္ဌိကတရားတော်များ

၂၄။ ။ အနာဂါမ် ဆရာသက်ကြီး