ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ (အင်္ဂလိပ်: coronavirus disease (or) COVID)^[၁]^[၂] ကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ ၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အဆုတ်ရောင်ရောဂါ ၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် တုပ်ကွေး (သို့) အခြားပုံစံကွဲအမည်တစ်မျိုးမျိုးဖြင့် ခေါ်ဆိုကြ၍ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် (CoV) မိသားစုဝင်များက ဖြစ်စေသောရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အောက်ပါရောဂါများကို ညွှန်းဆိုနိုင်သည်။

ပြင်းထန်အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ (ဆားစ်ရောဂါ - SARS) သည် ဆားစ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် (SARS-CoV) ကဖြစ်စေသောရောဂါဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂-၀၄၌ ဆားစ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု စတင်ခဲ့၏ ။
အရှေ့အလယ်ပိုင်း အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ (မားစ်ရောဂါ - MERS) သည် မားစ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် (MERS-CoV) ကဖြစ်စေသောရောဂါဖြစ်သည်။ ၂၀၁၂-၁၄၌ မားစ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု စတင်ခဲ့၏ ။ ထိုအချိန်မှစတင်၍ မားစ်ရောဂါသည် အခါအားလျှော်စွာ ဖြစ်တတ်၏ ။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ ၂၀၁၉ (ကိုဗစ်-၁၉ - COVID-19) သည် ပြင်းထန်အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ၂ (SARS-CoV-2) ကဖြစ်စေသောရောဂါဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉-၂၀ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှု စတင်ခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် ကူးစက်မြန်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါဖြစ်၏ ။

လူတွင်ဖြစ်ပေါ်သော ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မျိုးများ၏ ဝိသေသလက္ခဏာများ
MERS-CoV, SARS-CoV, SARS-CoV-2,
နှင့် ဆက်စပ်ရောဂါများ
	MERS-CoV	ဆားစ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် (SARS-CoV)	ပြင်းထန်အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ၂ (SARS-CoV-2)
ရောဂါ	မားစ်ရောဂါ	ဆားစ်ရောဂါ	ကိုဗစ်-၁၉
ဖြစ်ပွားမှုများ	၂၀၁၂၊ ၂၀၁၅၊ ၂၀၁၈	၂၀၀၂-၂၀၀၄	၂၀၁၉-၂၀၂၀ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကပ်ရောဂါ
ကူးစက်ရောဂါပျံ့ပွားခြင်း
ပထမဆုံး စတင်သည့် နေ့စွဲ	ဇွန် ၂၀၁၂	နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၂	ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၉^[၃]
ပထမဆုံး စတင်သည့် နေရာ	ဂျက်ဒါးမြို့, ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ	ရွှင်းဒါခရိုင် တရုတ်နိုင်ငံ	ဝူဟန်မြို့, တရုတ်နိုင်ငံ
ပျမ်းမျှအသက်	၅၆	၄၄^[၄]^{[မှတ်စု ၁]}	၅၆^[၅]
ကျား/မ အချိုး	3.3:1	0.8:1^[၆]	1.6:1^[၅]
အတည်ပြုဖြစ်ပွားမှု	၂၄၉၄	၈၀၉၆^[၇]	၉၈၁,၀၀၀ (၃-၃-၂၀၂၀)အထိ
သေဆုံးမှု	၈၅၈	၇၇၄^[၇]	၅၀,၂၀၀ (၃-၃-၂၀၂၀)အထိ
သေဆုံးနှုန်း	၃၇%	၉.၂%	၃.၄%
ရောဂါလက္ခဏာများ
အဖျား	၉၈%	၉၉–၁၀၀%	၈၇.၉%^[၈]
ချောင်းခြောက်ဆိုးခြင်း	၄၇%	၂၉–၇၅%	၆၇.၇%^[၈]
အသက်ရှူခက်ခဲခြင်း	၇၂%	၄၀–၄၂%	၁၈.၆%^[၈]
ဝမ်းလျှောခြင်း	26%	၂၀–၂၅%	၃.၇%^[၈]
လည်ချောင်းနာခြင်း	၂၁%	၁၃–၂၅%	၁၃.၉%^[၈]
အသက်ရှုကိရိယာ ထောက်ပံ့ရမှု	၂၄.၅%^[၉]	၁၄–၂၀%	၄.၁%^[၁၀]
Notes ↑ Based on data from Hong Kong. ရှု ပြော ပြင်

References[ပြင်ဆင်ရန်]

↑ BBC News။ "Coronavirus officially named Covid-19, says WHO"၊ BBC၊ 11 February 2020။
↑ World Health Organization။ "COVID-19: New coronavirus given name by World Health Organization"၊ CanWest Global၊ Global News၊ 11 February 2020။
↑ "A novel coronavirus outbreak of global health concern" (February 2020). Lancet 395 (10223): 470–473. doi:10.1016/S0140-6736(20)30185-9. PMID 31986257.
↑ "A comparative epidemiologic analysis of SARS in Hong Kong, Beijing and Taiwan" (March 2010). BMC Infectious Diseases 10: 50. doi:10.1186/1471-2334-10-50. PMID 20205928.
↑ ^၅.၀ ^၅.၁ Old age, sepsis tied to poor COVID-19 outcomes, death။ CIDRAP, University of Minnesota။ 29 March 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ "Do men have a higher case fatality rate of severe acute respiratory syndrome than women do?" (February 2004). American Journal of Epidemiology 159 (3): 229–31. doi:10.1093/aje/kwh056. PMID 14742282.
↑ ^၇.၀ ^၇.၁ Summary of probable SARS cases with onset of illness from 1 November 2002 to 31 July 2003။ World Health Organization (April 2004)။
↑ ^၈.၀ ^၈.၁ ^၈.၂ ^၈.၃ ^၈.၄ Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)။ World Health Organization (February 2020)။
↑ "Middle East respiratory syndrome: what we learned from the 2015 outbreak in the Republic of Korea" (March 2018). The Korean Journal of Internal Medicine 33 (2): 233–246. doi:10.3904/kjim.2018.031. PMID 29506344.
↑ "Respiratory support for patients with COVID-19 infection" (March 2020). The Lancet. Respiratory Medicine. doi:10.1016/S2213-2600(20)30110-7. PMID 32145829.

[5] Based on data from Hong Kong.

[BBC-20200211-1] BBC News။ "Coronavirus officially named Covid-19, says WHO"၊ BBC၊ 11 February 2020။

[Global-20200211-WHO-COVID-2] World Health Organization။ "COVID-19: New coronavirus given name by World Health Organization"၊ CanWest Global၊ Global News၊ 11 February 2020။

[3] "A novel coronavirus outbreak of global health concern" (February 2020). Lancet 395 (10223): 470–473. doi:10.1016/S0140-6736(20)30185-9. PMID 31986257.

[4] "A comparative epidemiologic analysis of SARS in Hong Kong, Beijing and Taiwan" (March 2010). BMC Infectious Diseases 10: 50. doi:10.1186/1471-2334-10-50. PMID 20205928.

[CIDRAP-6] ၅.၀ ^၅.၁ Old age, sepsis tied to poor COVID-19 outcomes, death။ CIDRAP, University of Minnesota။ 29 March 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[7] "Do men have a higher case fatality rate of severe acute respiratory syndrome than women do?" (February 2004). American Journal of Epidemiology 159 (3): 229–31. doi:10.1093/aje/kwh056. PMID 14742282.

[WHO_report_2004-8] ၇.၀ ^၇.၁ Summary of probable SARS cases with onset of illness from 1 November 2002 to 31 July 2003။ World Health Organization (April 2004)။

[WHO-9] ၈.၀ ^၈.၁ ^၈.၂ ^၈.၃ ^၈.၄ Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)။ World Health Organization (February 2020)။

[10] "Middle East respiratory syndrome: what we learned from the 2015 outbreak in the Republic of Korea" (March 2018). The Korean Journal of Internal Medicine 33 (2): 233–246. doi:10.3904/kjim.2018.031. PMID 29506344.

[11] "Respiratory support for patients with COVID-19 infection" (March 2020). The Lancet. Respiratory Medicine. doi:10.1016/S2213-2600(20)30110-7. PMID 32145829.

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[မှတ်စု ၁]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]

[၁၀]