အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
အရေးမကြီး r2.7.1) (ရိုဘော ပြင်ဆင်နေသည: udm:Азербайӟан
အရေးမကြီး r2.7.1) (ရိုဘော ပေါင်းထည့်နေသည: kbd:Азэрбиджан
စာကြောင်း ၁၀၃ - စာကြောင်း ၁၀၃ -
[[ka:აზერბაიჯანი]]
[[ka:აზერბაიჯანი]]
[[kaa:A'zerbayjan]]
[[kaa:A'zerbayjan]]
[[kbd:Азэрбиджан]]
[[kg:Azerbaidjan]]
[[kg:Azerbaidjan]]
[[kk:Әзірбайжан]]
[[kk:Әзірбайжан]]

၁၃:၂၃၊ ၂၁ မတ် ၂၀၁၁ ရက်နေ့က မူ

အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ၏ တရားဝင်အမည်မှာ အဇာဘိုင်ဂျန်သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်သည်။ ယူရေးရှား ဒေသတွင် အကြီးဆုံးတိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။ အရှေ့ဥရောပ နှင့် အနောက်တောင်အာရှကြား တွင် တည်ရှိသည်။ [၁] အရှေ့ဘက်တွင် ကက်စပီယန်ပင်လယ်၊ မြောက်ဘက်တွင် ရုရှား၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် ဂျော်ဂျီယာ၊ အနောက်ဘက်တွင် အာမေးနီးယား၊ တောင်ဘက်တွင် အီရန် တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျှက်ရှိသည်။ နက်ချီဗန် (Nakhchivan) ဒေသကို မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင် အာမေးနီးယား၊ တောင်ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်တွင် အီရန် တို့ကဝန်းရံလျှက်ရှိသည်။ ကာကီ (Karki)၊ Yuxarı Əskipara, Barxudarlı နှင့် Sofulu ဒေသများကို အာမေးနီးယားနိုင်ငံက ဝန်းရံလျှက်ရှိပြီး နာဂိုမို-ကရာဘက်စစ်ပွဲကာလမှစ၍ အာမေးနီးယားနိုင်ငံက ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အာမေးနီးယားလူမျိုး အများစုနေထိုင်ရာဒေသဖြစ်သော နာဂိုမို-ကရာဘက်ဒေသသည် အဇာဘိုင်ဂျန်လက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ကြောင်း ၁၉၉၁ တွင် လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် မည်သည့်နိုင်ငံကမျှအသိအမှတ်မပြုပဲ ယခုထက်တိုင် အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ၏ ဒေသတစ်ခုအဖြစ်သာ အသိအမှတ်ပြုထားကြဆဲဖြစ်သည်။ ထိုဒေသတွင် အာမေးနီးယားစစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားလျှက်ရှိသည်။ [၂][၃][၄][၅] အဇာဘိုင်ဂျန်သည် မူဆလင်ကမ္ဘာတွင် ပထမဦးဆုံး အောင်မြင်စွာဖြင့် ဒီမိုကရေစီ သမ္မတနိုင်ငံစနစ်ကို စတင်တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [၆][၇] တာ့ကစ် (Turkic) လူမျိုး ရှီယာမူဆလင်များ အများစုနေထိုင်ရာ အဇာဘိုင်ဂျန်သည် သမိုင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များလည်း များစွာရှိသည်။ [၈][၉] [၁၀] ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း (၁၅၈)ခုနှင့် သံသမန်အဆက်အသွယ်ရှိပြီး နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းပေါင်း (၃၈)ခုတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [၁၁] အဇာဘိုင်ဂျန်သည် GUAM (Organization for Democracy and Economic Development) အဖွဲ့နှင့် Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons အဖွဲ့တို့၏ စတင်တည်ထောင်သော နိုင်ငံများထဲတွင် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃၊ စက်တင်ဘာလတွင် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံများဓနသဟာယအဖွဲ့ (Commonwealth of Independent States) တွင် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာသည်။ [၁၂] ၂၀၀၆ခုနှစ်၊ မေလ (၉)ရက်နေ့တွင် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အထွေအထွေညီလာခံ မှ အဇာဘိုင်ဂျန်အား လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ခုနှစ် ဇွန်လ (၁၉)ရက်နေ့တွင် စတင်တာဝန်ထမ်းသည်။ [၁၃] ဥရောကကော်မရှင် ([European Commission) ၏ အထူးသံသမန်သည် အဇာဘိုင်ဂျန်တွင် ရှိသည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၊ ဥရောပလုံခြုံရေးနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (Organization for Security and Co-operation in Europe|OSCE)၊ ဥရောပကောင်စီ (Council of Europe) နှင့် နေတိုးငြိမ်းချမ်းရေးသဟာယ (NATO Partnership for Peace (PfP) တို့၏ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်သည်။ အဇာဘိုင်ဂျန်သည် ဘက်မလိုက်လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (Non-Aligned Movement)၊ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (World Trade Organization) နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆက်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (International Telecommunication Union) တို၏ လေ့လာသူနိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ [၁၁]

ဝေါဟာရရင်းမြစ်

ပထဝီဝင်အနေအထား

ရာသီဥတု

သမိုင်းကြောင်း

ပြည်နယ်များ

အစိုးရအဖွဲ့

နိုင်ငံရေး

နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး

စစ်တပ်

စီးပွားရေး

ကျန်းမာရေး

ပညာရေး

လူဦးရေနှင့်လူမျိုးများ

ယဉ်ကျေးမှု

ကိုးကား

  1. Azerbaijan may be considered to be in Asia and/or Europe. The UN classification of world regions places Azerbaijan in Western Asia; the CIA World Factbook CIA.gov, NationalGeographic.com, and Encyclopædia Britannica also place Georgia in Asia. Conversely, numerous sources place Azerbaijan in Europe such as the BBC NEWS.bbc.co.uk, Oxford Reference Online OxfordReference.com, Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, and www.worldatlas.com.
  2. Резолюция СБ ООН № 822 от 30 апреля 1993 года
  3. Резолюция СБ ООН № 853 от 29 июля 1993 года
  4. Резолюция СБ ООН № 874 14 октября 1993 года
  5. Резолюция СБ ООН № 884 от 12 ноября 1993 года
  6. Tadeusz Swietochowski. Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. Columbia University Press, 1995. ISBN 0-231-07068-3, 9780231070683, p.69.
  7. Reinhard Schulze. A Modern History of the Islamic World. I.B.Tauris, 2000. ISBN 1-86064-822-3, 9781860648229.[စာမျက်နှာ လိုအပ်]
  8. Country Profile: Azerbaijan။ British Foreign & Commonwealth Office (FCO) (2009)။ 2009-07-07 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  9. AzerbaijanWorld Factbook။ CIA (2009)။ 2009-06-04 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  10. AzerbaijanBackground Note။ U.S. Department of State (2009)။ 2009-06-04 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  11. ၁၁.၀ ၁၁.၁ AUK Foreign Office – Country Profiles: Azerbaijan။ FCO.gov.uk။ 2007-05-26 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  12. US State Department 1993 Country Reports on Economic Practice and Trade Reports: Azerbaijan
  13. Elections & Appointments – Human Rights Council။ Un.org။ 2009-01-03 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။