ဖိအား: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
နားလည်သလောက်ရေးထားတာပါ၊ enwiki မှာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိပ်မရှိဟုထင်၊ ထို့ကြောင့် ဤဘာသာပြန်တွင်လည်း ထို့အတူ၊ သိသူကျွမ်းသူများ ပြင်ရန်... something (good or bad) is better than nothing |
အရေးမကြီးNo edit summary |
||
စာကြောင်း ၁၈ - | စာကြောင်း ၁၈ - | ||
မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ''ဖိအား''ကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် [[အား]]တစ်ရပ်(a unit of force)ကို [[ဧရိယာ|သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု]] (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m<sup>2</sup>) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို ''လေထုဖိအားစံ'' (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် {{frac|760}} ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ''ရေ၏... စင်တီမီတာ''၊ ''မာကျူရီ၏... မီလီမီတာ'' နှင့် ''မာကျူရီ၏... လက်မ'' ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။ |
မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ''ဖိအား''ကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် [[အား]]တစ်ရပ်(a unit of force)ကို [[ဧရိယာ|သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု]] (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m<sup>2</sup>) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို ''လေထုဖိအားစံ'' (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် {{frac|760}} ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ''ရေ၏... စင်တီမီတာ''၊ ''မာကျူရီ၏... မီလီမီတာ'' နှင့် ''မာကျူရီ၏... လက်မ'' ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။ |
||
== အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် == |
|||
'''ဖိအား''' ဆိုသည်မှာ အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏ တစ်ယူနစ်ဧရိယာရှိ မျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျ သက်ရောက်သော အားပမာဏ ဖြစ်သည်။ ဖိအားအတွက် သင်္ကေတမှာ ''p'' or ''P'' ဖြစ်သည်။<ref> |
|||
{{Cite book |last=Giancoli |first=Douglas G. |title=Physics: principles with applications |year=2004 |publisher=Pearson Education |location=Upper Saddle River, N.J. |isbn=978-0-13-060620-4 |pages= |url-access=registration |url=https://archive.org/details/physics00doug }}</ref> အိုင်းယူးပတ်ခ် (IUPAC) ခေါ်တွင်သည် အသုံးချဓါတုဗေဒ နိုင်ငံတကာသမဂ္ဂအဖွဲ့က တရားဝင်လမ်းညွှန်ထားမှုတွင် ''p'' အက္ခရာ အသေးစကားလုံးဖြစ်သည်။<ref name="IUPACGoldPressure"> |
|||
{{cite book|url = http://goldbook.iupac.org/E02281.html|title = IUPAC. Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book")|publisher = Blackwell Scientific Publications|author1 = McNaught, A. D.|author2 = Wilkinson, A.|author3 = Nic, M.|author4 = Jirat, J.|author5 = Kosata, B.|author6 = Jenkins, A.|year = 2014|location = Oxford|isbn = 978-0-9678550-9-7|doi = 10.1351/goldbook.P04819|version = 2.3.3|url-status = live|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304071856/http://goldbook.iupac.org/E02281.html|archivedate = 2016-03-04}}</ref> သို့သော် ''P'' အက္ခရာ အကြီးစကားလုံးဖြင့် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသည်။ အက္ခရာ အကြီး၊ အသေး သည် အသုံးချသောနယ်ပယ်အပေါ်တွင်သော်လည်းကောင်း၊ တွက်ချက်လုပ်ကိုင်ရာတွင် ပုံစံတူနိုင်သည့် သင်္ကေတများဖြစ်သော စွမ်းအား(power) နှင့် အဟုန်(momentum) ပါရှိခြင်း၊ မရှိခြင်း အပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ အရေးအသားဟန်အပေါ်တွင်လည်းကောင်း မူတည်သည်။ |
|||
=== ပုံသေနည်း === |
=== ပုံသေနည်း === |
၁၆:၁၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၀ ရက်နေ့က မူ
ဤ ဆောင်းပါး သို့မဟုတ် အပိုင်းသည် ချဲ့ကားရေးသားနေဆဲ သို့မဟုတ် အကြီးစား ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်ပြီး သင်လည်း ပါဝင်ကူညီ ရေးသားနိုင်သည်။ အကယ်၍ ဤဆောင်းပါး သို့မဟုတ် အပိုင်းသည် ရက်အနည်းငယ်ကြာသည်အထိ ပြင်ဆင်ခြင်းမရှိပါက ဤတမ်းပလိတ်ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖယ်ရှားလိုက်ပါ။ အကယ်၍ သင်သည် ဤတမ်းပလိတ်ကို ထည့်သွင်းသူ ဖြစ်ပြီး တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်ပါက တည်းဖြတ်မှု တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် ကျေးဇူးပြု၍ ဤတမ်းပလိတ်အား {{in use}} ဖြင့် အစားထိုးပါ။
ဤ ဆောင်းပါး အား Aungookingofcelestials (ဆွေးနွေး | ပံ့ပိုး) မှ ၄ နှစ် အကြာက နောက်ဆုံးပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ (ရှင်းသန့်ရန်) |
ဖိအား | |
---|---|
ယေဘုယျ သင်္ကေတ | p, P |
SI ယူနစ် | ပါစကယ်(Pascal [Pa]) |
SI အခြေပြု ယူနစ်များ | N/m2, kg/m·s2</sup), or J/m3 |
SI ဒိုင်မင်းရှင်း | M L−1 T−2 |
Derivations from other quantities | p = F / A |
ဖိအား (အင်္ဂလိပ်: Pressure) (သင်္ကေတ : p or P) ဆိုသည်မှာ အခြေခံသတ်မှတ်ထားသော အကျယ်အဝန်း (သို့) ယူနစ်ဧရိယာ တစ်ခု (unit area) ၏ မျက်နှာပြင်အပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျ သက်ရောက်သည့် အား (Force)တစ်ရပ်ဖြစ်၍ ထိုအားသည် အဆိုပါမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ညီညီမျှမျှလည်းသက်ရောက်သည်။ Gauge (gage) pressure [မှတ်စု ၁] ဆိုသည်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်(လေထု)ဖိအားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရသည့် ဖိအားတစ်မျိုးဖြစ်သည်။
မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ဖိအားကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် အားတစ်ရပ်(a unit of force)ကို သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m2) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို လေထုဖိအားစံ (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် 1⁄760 ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ရေ၏... စင်တီမီတာ၊ မာကျူရီ၏... မီလီမီတာ နှင့် မာကျူရီ၏... လက်မ ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။
အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်
ဖိအား ဆိုသည်မှာ အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏ တစ်ယူနစ်ဧရိယာရှိ မျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျ သက်ရောက်သော အားပမာဏ ဖြစ်သည်။ ဖိအားအတွက် သင်္ကေတမှာ p or P ဖြစ်သည်။[၁] အိုင်းယူးပတ်ခ် (IUPAC) ခေါ်တွင်သည် အသုံးချဓါတုဗေဒ နိုင်ငံတကာသမဂ္ဂအဖွဲ့က တရားဝင်လမ်းညွှန်ထားမှုတွင် p အက္ခရာ အသေးစကားလုံးဖြစ်သည်။[၂] သို့သော် P အက္ခရာ အကြီးစကားလုံးဖြင့် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသည်။ အက္ခရာ အကြီး၊ အသေး သည် အသုံးချသောနယ်ပယ်အပေါ်တွင်သော်လည်းကောင်း၊ တွက်ချက်လုပ်ကိုင်ရာတွင် ပုံစံတူနိုင်သည့် သင်္ကေတများဖြစ်သော စွမ်းအား(power) နှင့် အဟုန်(momentum) ပါရှိခြင်း၊ မရှိခြင်း အပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ အရေးအသားဟန်အပေါ်တွင်လည်းကောင်း မူတည်သည်။
ပုံသေနည်း
တမ်းပလိတ်:Conjugate variables (thermodynamics)
သင်္ချာပုံစံမှာ :
where:
- သည် ဖိအား ဖြစ်၍
- သည် ထောင့်မှန်ကျသော အား၏ ပမာဏဖြစ်ကာ
- သည် ထိတွေ့နေသော မျက်နှာပြင်၏ အကျယ်(ဧရိယာ) ဖြစ်သည်
ဖိအားသည် စကေလာတန်ဖိုး(scalar quantity)[မှတ်စု ၂] ဖြစ်သည်။ ဖိအားသည် မျက်နှာပြင်တစ်ခုအပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သောအား(normal force)နှင့် ဗက်တာဧရိယာအစိတ်အပိုင်း(vector area element) ကို ဆက်စပ်ပေးသည်။ ဖိအားသည် ပမာဏသာရှိသည့်(လားရာမရှိ) အချိုးကျကိန်းသေဖြစ်ပြီး ထောင့်မှန်ကျဗက်တာနှစ်ခု(normal vectors - ထောင့်မှန်ကျအား နှင့် ထောင့်မှန်ကျဧရိယာဗက်တာ) ကိုဆက်စပ်ပေးသည်။[မှတ်စု ၃]
သင်္ချာပုံစံအားဖြင့် :
အား သည် မျက်နှာပြင်သို့ သက်ရောက်၍ ထောင့်မှန်ကျဗက်တာသည် မျက်နှာပြင်မှ ဆန့်ကျင်ရာကို ပြသသည့်အချက်မှ အနှုတ်သင်္ကေတဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အထက်ပါ ညီမျှခြင်းတွင် ငွေ့ရည်(fluid)နှင့်ထိတွေ့သော မျက်နှာပြင်S တိုင်းအတွက် ထိုမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ငွေ့ရည်မှ သက်ရောက်သော စုစုပေါင်းအားသည် မျက်နှာပြင်S အပေါ်ရှိ အနုစိတ်မျက်နှာပြင်လေးများ ပေါင်းစည်းသွားခြင်းဖြစ်သည်။
ဖိအားတွင် ဤသို့၊ ထိုသို့ လားရာရှိသည်ဟု ဖော်ပြခြင်းသည် မမှန်ကန်။ ပမာဏသာရှိသည် ညွှန်ရာအရပ် လားရာ မရှိပေ။ အထက်၌ ဆက်စပ်ပြသော အားတစ်ရပ်၌ လားရာရှိသည်။ သို့သော် ဖိအား၌ကားမရှိပါ။ မျက်နှာပြင်၏ တည်နေရာအနေအထားကို ပြောင်းလဲလျှင် ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သော အားသည်လည်း ထိုနည်းတူစွာပြောင်းလဲသွားမည်။ သို့ရာတွင်ဖိအားမှာ မပြောင်းလဲဘဲ အတူတူဖြစ်နေမည်ဖြစ်သည်။
(အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏) ဘေးမျက်နှာပြင်(solid boundaries) (သို့) အမှတ်နေရာတိုင်းရှိ ဖြတ်ပိုင်းများ(sections)အပေါ်တွင် ထောင့်မှန်ကျတည်ရှိသော ငွေ့ရည်တစ်ခု၏ မျက်နှာပြင် (သို့) ဖြတ်ပိုင်းများအပေါ်သို့ ဖိအားသည် မျှဝေသက်ရောက်သည်။ ဖိအားသည် သာမိုဒိုင်းနမစ်တွင် အခြေခံပမာဏတန်ဖိုး(parameter)တစ်ခုဖြစ်၍ သာမိုဒိုင်းနမစ်ရှိ ထုထည်နှင့် ပြောင်းပြန်အချိုးကျသည်။
မှတ်စု
- ↑ The preferred spelling varies by country and even by industry. Further, both spellings are often used within a particular industry or country. Industries in British English-speaking countries typically use the "gauge" spelling.
- ↑ စကေလာ(scalar) ဆိုသည်မှာ ပမာဏသာရှိ၍ လားရာ(direction)မပါသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်
- ↑ ဗက်တာ(vector) ဆိုသည်မှာ ပမာဏ(magnitude)နှင့် လားရာ(direction)နှစ်ခုလုံးရှိသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်
ကိုးကား
- ↑ Giancoli၊ Douglas G. (2004)။ Physics: principles with applications။ Upper Saddle River, N.J.: Pearson Education။ ISBN 978-0-13-060620-4။
- ↑ McNaught, A. D.; Wilkinson, A.; Nic, M.; Jirat, J.; Kosata, B.; Jenkins, A. (2014)။ IUPAC. Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book")။ 2.3.3။ Oxford: Blackwell Scientific Publications။ doi:10.1351/goldbook.P04819။ ISBN 978-0-9678550-9-7။ 2016-03-04 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။
- ↑ Pressure။ 2018-06-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။