ဖိအား: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
will expand steadily as i understand
 
နားလည်သလောက်ရေးထားတာပါ၊ enwiki မှာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိပ်မရှိဟုထင်၊ ထို့ကြောင့် ဤဘာသာပြန်တွင်လည်း ထို့အတူ၊ သိသူကျွမ်းသူများ ပြင်ရန်... something (good or bad) is better than nothing
စာကြောင်း ၁၉ - စာကြောင်း ၁၉ -
မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ''ဖိအား''ကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် [[အား]]တစ်ရပ်(a unit of force)ကို [[ဧရိယာ|သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု]] (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m<sup>2</sup>) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို ''လေထုဖိအားစံ'' (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် {{frac|760}} ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ''ရေ၏... စင်တီမီတာ''၊ ''မာကျူရီ၏... မီလီမီတာ'' နှင့် ''မာကျူရီ၏... လက်မ'' ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။
မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ''ဖိအား''ကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် [[အား]]တစ်ရပ်(a unit of force)ကို [[ဧရိယာ|သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု]] (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m<sup>2</sup>) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို ''လေထုဖိအားစံ'' (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် {{frac|760}} ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ''ရေ၏... စင်တီမီတာ''၊ ''မာကျူရီ၏... မီလီမီတာ'' နှင့် ''မာကျူရီ၏... လက်မ'' ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။


=== ပုံသေနည်း ===
{{Conjugate variables (thermodynamics)}}
[[File:Pressure force area.svg|200px|right]]
သင်္ချာပုံစံမှာ :
:<math>p = \frac{F}{A},</math><ref name="Georgia State University, Physics & Astronomy">{{cite web |url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/press.html |title=Pressure |accessdate=2018-06-14 }}</ref>
where:
:<math>p</math> သည် ဖိအား ဖြစ်၍
:<math>F</math> သည် ထောင့်မှန်ကျသော အား၏ ပမာဏဖြစ်ကာ
:<math>A</math> သည် ထိတွေ့နေသော မျက်နှာပြင်၏ အကျယ်(ဧရိယာ) ဖြစ်သည်

ဖိအားသည် စကေလာတန်ဖိုး(scalar quantity){{efn| စကေလာ(scalar) ဆိုသည်မှာ ပမာဏသာရှိ၍ လားရာ(direction)မပါသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်}} ဖြစ်သည်။ ဖိအားသည် မျက်နှာပြင်တစ်ခုအပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သောအား(normal force)နှင့် ဗက်တာဧရိယာအစိတ်အပိုင်း(vector area element) ကို ဆက်စပ်ပေးသည်။ ဖိအားသည် ပမာဏသာရှိသည့်(လားရာမရှိ) အချိုးကျကိန်းသေဖြစ်ပြီး ထောင့်မှန်ကျဗက်တာနှစ်ခု(normal vectors - ထောင့်မှန်ကျအား နှင့် ထောင့်မှန်ကျဧရိယာဗက်တာ) ကိုဆက်စပ်ပေးသည်။{{efn|ဗက်တာ(vector) ဆိုသည်မှာ ပမာဏ(magnitude)နှင့် လားရာ(direction)နှစ်ခုလုံးရှိသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်}}

သင်္ချာပုံစံအားဖြင့် :
:<math>d\mathbf{F}_n = -p\,d\mathbf{A} = -p\,\mathbf{n}\,dA.</math>

''အား'' သည် '''မျက်နှာပြင်သို့''' သက်ရောက်၍ ထောင့်မှန်ကျဗက်တာသည် '''မျက်နှာပြင်မှ''' ဆန့်ကျင်ရာကို ပြသသည့်အချက်မှ အနှုတ်သင်္ကေတဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အထက်ပါ ညီမျှခြင်းတွင် ငွေ့ရည်(fluid)နှင့်ထိတွေ့သော မျက်နှာပြင်''S'' တိုင်းအတွက် ထိုမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ငွေ့ရည်မှ သက်ရောက်သော စုစုပေါင်းအားသည် မျက်နှာပြင်''S'' အပေါ်ရှိ အနုစိတ်မျက်နှာပြင်လေးများ ပေါင်းစည်းသွားခြင်းဖြစ်သည်။

ဖိအားတွင် ဤသို့၊ ထိုသို့ လားရာရှိသည်ဟု ဖော်ပြခြင်းသည် မမှန်ကန်။ ပမာဏသာရှိသည် ညွှန်ရာအရပ် လားရာ မရှိပေ။ အထက်၌ ဆက်စပ်ပြသော အားတစ်ရပ်၌ လားရာရှိသည်။ သို့သော် ဖိအား၌ကားမရှိပါ။ မျက်နှာပြင်၏ တည်နေရာအနေအထားကို ပြောင်းလဲလျှင် ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သော အားသည်လည်း ထိုနည်းတူစွာပြောင်းလဲသွားမည်။ သို့ရာတွင်ဖိအားမှာ မပြောင်းလဲဘဲ အတူတူဖြစ်နေမည်ဖြစ်သည်။

(အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏) ဘေးမျက်နှာပြင်(solid boundaries) (သို့) အမှတ်နေရာတိုင်းရှိ ဖြတ်ပိုင်းများ(sections)အပေါ်တွင် ထောင့်မှန်ကျတည်ရှိသော ငွေ့ရည်တစ်ခု၏ မျက်နှာပြင် (သို့) ဖြတ်ပိုင်းများအပေါ်သို့ ဖိအားသည် မျှဝေသက်ရောက်သည်။ ဖိအားသည် သာမိုဒိုင်းနမစ်တွင် အခြေခံပမာဏတန်ဖိုး(parameter)တစ်ခုဖြစ်၍ သာမိုဒိုင်းနမစ်ရှိ ထုထည်နှင့် ပြောင်းပြန်အချိုးကျသည်။


==မှတ်စု==
==မှတ်စု==

၁၁:၂၆၊ ၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၀ ရက်နေ့က မူ

ဤဆောင်းပါးသည် pressure in the physical sciences အကြောင်း ဖြစ်သည်။ အခြား အသုံးအနှုန်းများ အတွက် ဖိအား (သံတူကြောင်းကွဲ) ကို ကြည့်ပါ။
ဖိအား
ယေဘုယျ သင်္ကေတ
p, P
SI ယူနစ်ပါစကယ်(Pascal [Pa])
SI အခြေပြု ယူနစ်များN/m2, kg/m·s2</sup), or J/m3
SI ဒိုင်မင်းရှင်းM L−1 T−2
Derivations from
other quantities
p = F / A
A figure showing pressure exerted by particle collisions inside a closed container. The collisions that exert the pressure are highlighted in red.
အလုံပိတ် ထည့်စရာအရာဝတ္ထုတစ်ခု (container) အတွင်း အမှုန်များ၏ လွင့်စင်ရိုက်ခတ်မှုမှ သက်ရောက်သော ဖိအားတစ်ရပ်အား ပြသသည့်ပုံ။

ဖိအား (အင်္ဂလိပ်: Pressure) (သင်္ကေတ : p or P) ဆိုသည်မှာ အခြေခံသတ်မှတ်ထားသော အကျယ်အဝန်း (သို့) ယူနစ်ဧရိယာ တစ်ခု (unit area) ၏ မျက်နှာပြင်အပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျ သက်ရောက်သည့် အား (Force)တစ်ရပ်ဖြစ်၍ ထိုအားသည် အဆိုပါမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ညီညီမျှမျှလည်းသက်ရောက်သည်။ Gauge (gage) pressure [မှတ်စု ၁] ဆိုသည်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်(လေထု)ဖိအားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရသည့် ဖိအားတစ်မျိုးဖြစ်သည်။

မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက ငွေ့ရည်(fluid)၏ အမြင့်ပမာဏခြားနားခြင်းသည် ဖိအားခြားနားခြင်းနှင့် အချိုးကျသည်။:

မြောက်များစွာသော တိုင်းတာစနစ် (units) များအား ဖိအားကို ဖော်ပြရန်အတွက်အသုံးပြုကြသည်။ ဤတိုင်းတာစနစ်တစ်ချိူ့သည် အားတစ်ရပ်(a unit of force)ကို သတ်မှတ်အကျယ်အဝန်းတစ်ခု (a unit of area)ဖြင့် စားခြင်းမှ ရရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတိုင်းတာစနစ် (International System of Units - သင်္ကေတ: SI )မှဆင်းသက်လာသော ပါစကယ်(pascal -သင်္ကေတ Pa)ဆိုသည်မှာ တစ်မီတာအကျယ်အဝန်း(square metre)တွင် တစ်နယူတန်(newton)အားရှိသည်ဟုဆိုလိုပေသည်။ သင်္ကေတအနေဖြင့် (N/m2) ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူစွာ တစ်လက်မအကျယ်အဝန်းတွင် အားတစ်ပေါင်ရှိသည်ဟု ဆိုသော တိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ရှေးသုံးဗြိတိသျှတိုင်းတာမှုပုံစံ(imperial) နှင့် အမေရိက ထုံးတမ်းစဉ်လာတိုင်းတာမှုစနစ်(US customary) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဖိအားကို လေထုဖိအားစံ (standard atmospheric pressure)ဖြင့်လည်းဖော်ပြတတ်ကြရာ လေထုဖိအား(atmosphere - သင်္ကေတ: atm)သည် လေထုဖိအားစံနှင့်ညီပေသည်။ တော်(torr) သည် 1760 ဟု အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မန်နိုမီတာ(Manometer) ဖိအားတိုင်းကိရိယာ၏ အခြေခံယူနစ် (တိုင်းတာစနစ်)ဖြစ်သော ရေ၏... စင်တီမီတာမာကျူရီ၏... မီလီမီတာ နှင့် မာကျူရီ၏... လက်မ ဆိုသည်ကား ဖိအားတိုင်းကိရိယာ မန်နိုမီတာ၏ ပိုက်ပြွန်ထဲက အရည် (သို့) အငွေ့တစ်ခု၏ အမြင့်ပမာဏကိုဆိုလိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် စင်တီမီတာ၊ လက်မ စသည်ဖြင့် တိုင်းတာမှုကို ပြသသည်။

ပုံသေနည်း

တမ်းပလိတ်:Conjugate variables (thermodynamics)

သင်္ချာပုံစံမှာ :

[၁]

where:

သည် ဖိအား ဖြစ်၍
သည် ထောင့်မှန်ကျသော အား၏ ပမာဏဖြစ်ကာ
သည် ထိတွေ့နေသော မျက်နှာပြင်၏ အကျယ်(ဧရိယာ) ဖြစ်သည်

ဖိအားသည် စကေလာတန်ဖိုး(scalar quantity)[မှတ်စု ၂] ဖြစ်သည်။ ဖိအားသည် မျက်နှာပြင်တစ်ခုအပေါ်သို့ ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သောအား(normal force)နှင့် ဗက်တာဧရိယာအစိတ်အပိုင်း(vector area element) ကို ဆက်စပ်ပေးသည်။ ဖိအားသည် ပမာဏသာရှိသည့်(လားရာမရှိ) အချိုးကျကိန်းသေဖြစ်ပြီး ထောင့်မှန်ကျဗက်တာနှစ်ခု(normal vectors - ထောင့်မှန်ကျအား နှင့် ထောင့်မှန်ကျဧရိယာဗက်တာ) ကိုဆက်စပ်ပေးသည်။[မှတ်စု ၃]

သင်္ချာပုံစံအားဖြင့် :

အား သည် မျက်နှာပြင်သို့ သက်ရောက်၍ ထောင့်မှန်ကျဗက်တာသည် မျက်နှာပြင်မှ ဆန့်ကျင်ရာကို ပြသသည့်အချက်မှ အနှုတ်သင်္ကေတဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အထက်ပါ ညီမျှခြင်းတွင် ငွေ့ရည်(fluid)နှင့်ထိတွေ့သော မျက်နှာပြင်S တိုင်းအတွက် ထိုမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ငွေ့ရည်မှ သက်ရောက်သော စုစုပေါင်းအားသည် မျက်နှာပြင်S အပေါ်ရှိ အနုစိတ်မျက်နှာပြင်လေးများ ပေါင်းစည်းသွားခြင်းဖြစ်သည်။

ဖိအားတွင် ဤသို့၊ ထိုသို့ လားရာရှိသည်ဟု ဖော်ပြခြင်းသည် မမှန်ကန်။ ပမာဏသာရှိသည် ညွှန်ရာအရပ် လားရာ မရှိပေ။ အထက်၌ ဆက်စပ်ပြသော အားတစ်ရပ်၌ လားရာရှိသည်။ သို့သော် ဖိအား၌ကားမရှိပါ။ မျက်နှာပြင်၏ တည်နေရာအနေအထားကို ပြောင်းလဲလျှင် ထောင့်မှန်ကျသက်ရောက်သော အားသည်လည်း ထိုနည်းတူစွာပြောင်းလဲသွားမည်။ သို့ရာတွင်ဖိအားမှာ မပြောင်းလဲဘဲ အတူတူဖြစ်နေမည်ဖြစ်သည်။

(အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏) ဘေးမျက်နှာပြင်(solid boundaries) (သို့) အမှတ်နေရာတိုင်းရှိ ဖြတ်ပိုင်းများ(sections)အပေါ်တွင် ထောင့်မှန်ကျတည်ရှိသော ငွေ့ရည်တစ်ခု၏ မျက်နှာပြင် (သို့) ဖြတ်ပိုင်းများအပေါ်သို့ ဖိအားသည် မျှဝေသက်ရောက်သည်။ ဖိအားသည် သာမိုဒိုင်းနမစ်တွင် အခြေခံပမာဏတန်ဖိုး(parameter)တစ်ခုဖြစ်၍ သာမိုဒိုင်းနမစ်ရှိ ထုထည်နှင့် ပြောင်းပြန်အချိုးကျသည်။

မှတ်စု

  1. The preferred spelling varies by country and even by industry. Further, both spellings are often used within a particular industry or country. Industries in British English-speaking countries typically use the "gauge" spelling.
  2. စကေလာ(scalar) ဆိုသည်မှာ ပမာဏသာရှိ၍ လားရာ(direction)မပါသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်
  3. ဗက်တာ(vector) ဆိုသည်မှာ ပမာဏ(magnitude)နှင့် လားရာ(direction)နှစ်ခုလုံးရှိသော တန်ဖိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည်

ကိုးကား

  1. Pressure။ 2018-06-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။