ကျောက်ဖယားမြစ်

ကျောက်ဖယားမြစ် (แม่น้ำเจ้าพระยา)
နခွန်စဝမ်ရှိ မြစ်ဖျားခံရာ
နိုင်ငံ	ထိုင်း
မြစ်လက်တက်များ
- ဘယ်	ပါစပ်မြစ်
- ညာ	​သေက္ကဲခရမ်မြစ်
မြို့	ဘန်​ကောက်
ရင်းမြစ်	ပင်မြစ်နှင့် နန်မြစ်
- တည်နေရာ	ပက်နမ်ဖို, နခွန်စဝမ်ပြည်နယ်
- အမြင့်	၂၅ m (၈၂ ft)
မြစ်ဝ
- တည်နေရာ	ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့, စမယ်ပရာခမ်ပြည်နယ်
- အမြင့်	၀ m (၀ ft)
အရှည်	၃၇၂ km (၂၃၁ mi)
မြစ်ဝှမ်း	၁၆၀,၄၀၀ km2 (၆၁,၉၃၁ sq mi)
ရေစီးဝင်မှု	for နခွန်စဝမ်
- ပျမ်းမျှ	၇၁၈ m3/s (၂၅,၃၅၆ cu ft/s)
- အများဆုံး	၅,၉၆၀ m3/s (၂၁၀,၄၇၅ cu ft/s)
Map of the Chao Phraya River drainage basin

ကျောက်ဖယားမြစ်(အင်္ဂလိပ်: Chao Phraya၊/ˌtʃaʊ prəˈjɑː/ CHOW-_-PRƏ-yah၊ထိုင်း: แม่น้ำเจ้าพระยา RTGS: Maenam Chao Phraya, အသံထွက် [mɛ̂ːnáːm tɕâːw pʰráʔjaː] သို့မဟုတ်  [tɕâːw pʰrajaː])သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အဓိကမြစ်ကြီးတစ်စင်းဖြစ်သည်။မြို့​တော်ဘန်​ကောက်ကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကာ ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။

အမည်နာမ

​ရှေးကျလှ​သော ဥ​ရောပ​မြေပုံများတွင် ​ကျောက်ဖယားမြစ်အား မီနမ်မြစ် ( Menam) သို့မဟုတ် (Mae Nam) (Thai: แม่น้ำ)ဟု​တွေ့နိုင်သည်။ ထိုင်း​မြေတိုင်းဌာန မတည်​ထောင်မီကရှိခဲ့​သော ဆိုင်ယမ်အစိုးရ​မြေတိုင်းဌာန၏ ညွှန်ကြား​ရေးမှုးချုပ်ဖြစ်သူ ဂျိမ်း အမ်စီ ကာသရီက ​ပြောကြားခဲ့သည်မှာ မိနမ်မှာ ​ယေဘူယျ အမည်ဖြစ်​​ကြောင်း၊ မီ (me) မှာ အ​မေဟု အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်နိုင်ပြီး (Nam)မှာ ​ရေဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ "ဆိုင်ယမ်တိုင်းပြည်၏ အဓိကအကျဆုံးမြစ်ဖြစ်သည်။

ဆိုင်ယမ်၏ မိုင်းတွင်းဌာနတွင် ၁၈၉၁ခုနှစ်မှ ၁၈၉၆ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်း​ဆောင်ခဲ့​သော ဟားဘတ်ဝါတန်စမစ် မှ ၁၈၉၈ခုနှစ်တွင် ထုတ်​ဝေခဲ့​သော သူ၏စာအုပ်တွင် မီနမ်​ကျောက်ဖယား ဟုရည်ညွှန်း​ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ အတွင်းရှိ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ မီဒီယာတွင် ​ကျောက်ဖယားမြစ်ကို မြစ်ဘုရင်ဟု ရံဖန်ရံခါ ဘာသာပြန်တတ်ကြသည်။

ဘန်​ကောက်မြို့ရှိ ​ကျောက်ဖယားမြစ်

​မြေမျက်နှာသွင်ပြင်

​ကျောက်ဖယားမြစ်မှာ နခွန်စဝမ်​ဒေသ (ပတ်နမ်ဖို) တွင် ပင်မြစ်နှင့် နမ်မြစ်တို့​ ​ပေါင်းဆုံကာ မြစ်ဖျားခံလာသည်။ ထို့​နောက်တွင် ​တောင်ဘက်သို့ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များမှ ဘန်​ကောက်မြို့သို့၃၇၂ ကီလိုမီတာ (၂၃၁ မိုင်) စီးဆင်းကာ ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။ချနတ်​ဒေသတွင်သချင်းမြစ်လက်တက် စီးဆင်းသည်။သချင်းမြစ်မှာ ပင်မမြစ်ကြီးနှင့်အပြိုင် စီးဆင်းကာဘန်​ကောက်မြို့၏ အ​နောက်ဘက် ၃၅ ကီလိုမီတာ (၂၂ မိုင်)ခန့်အကွာ စမွတ်ဆခွန်​ဒေသတွင် ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။ချိုင်းနတ်ဆည် ​အောက်ပိုင်းမှစ​သော အနိမ့်ပိုင်းလွင်ပြင် ​ဒေသမှစ၍ ခလွန်ဟု​ခေါ်​သော တူး​မြောင်း များစွာရှိသည်။ ထိုတူး​မြောင်းများမှာ ​ဒေသတွင်း ​ကောက်ပဲသီးနှံ စိုက်ပျိုး​ရေးအတွက် ​ရေသွင်း တူး​မြောင်းများဖြစ်သည်။

​ကျောက်ဖယားမြစ်၏ ​ယေဘူယျ ကိုသြဒိနိတ်အညွှန်းမှာ 13N၊ 100E ဖြစ်သည်။ဤ​ဒေသတွင် မုတ်သုံရာသီဥတုရှိပြီးတစ်နှစ်လျှင် မိုး​ရေချိန် ၁,၄၀၀ မီလီမီတာ (၅၅ လက်မ) ခန့်ရှိသည်။ဘန်​ကောက်မြို့တွင် အပူချိန် ၂၄ to ၃၃ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၇၅ to ၉၁ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) ရှိသည်။

မြစ်​ကြောင်း ပြုပြင်ခြင်းများ

ပင်မမြစ်နှင့် သူ၏ ​တူး​မြောင်းများ

​အယုဒ္ဓယ​ခေတ်က ကျောက်ဖယားမြစ် ​အောက်ပိုင်းတွင် လူလုပ်ပြုပြင်မှုများ ရှိခဲ့သည်။တူး​မြောင်း ​တော်​တော်များများမှာ မြစ်​ဘေးတွင် ကြီးမား​သော ကွင်းများအဖြစ် တည်ရှိသည်။

• ၁၅၃၈ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး မြစ်​ကြောင်းပြုပြင်မှုဖြစ်​သော ၃ km (၂ mi) ရှည်လျား​သော တူး​မြောင်းတစ်ခုကို ချာရီချာဘုရင်၏ အမိန့်​တော်ဖြင့် တူး​ဖော်ခဲ့သည်။ ခလွန်လတ် ဟု​ခေါ်သည်။ယ​နေ့​ခေတ်တွင် ခလွန် ဘန်​ကောက်နွိုင်ဟု သိကြသည်။ဤတူး​မြောင်းမှာ ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့မှ မြို့​တော် အယုဒ္ဓယသို့ လာ​ရောက်ကြမည့် သင်္ဘောများကို 13–14 km ခရီးတို​စေသည်။
• ၁၅၄၂ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်ဘန်​ကောက်ဟု ​ခေါ်​သော ၂ကီလိုမီတာ ရှည်လျား​သော တူး​​မြောင်းတစ်ခု တူး​ဖော်ခဲ့သည်။ယ​နေ့​ခေတ်တွင် ခလွန်ဘန်​ကောက်ရီဟု သိကြသည်။ထိုတူး​မြောင်းမှာ မြစ်အတွင်း ခရီးသွားလာ​ရေး လမ်း​ကြောင်းကို၁၄ km (၉ mi) တို​စေသည်။
• ၁၆၀၈ခုနှစ်တွင် ခလွန်ဘန်ဖို ဟု​ခေါ်​သော ၇ကီလိုမီတာရှည်လျား​သော တူး​မြောင်းကို တူး​ဖော်ပြီးစီးခဲ့ပြန်သည်။ထိုတူး​မြောင်းမှာ ​ကျောက်ဖယားမြစ်၏ မူလလမ်း​ကြောင်းကို ၁၈ km (၁၁ mi)တို​တောင်း​စေသည်။.
• ၁၆၃၆ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်​မောင်း​နော့သဘူရီ တူး​မြောင်းကို တူး​ဖော်ပြီးစီးခဲ့သည်။
• ၁၇၂၂ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်ကရတ်နွိုင် ဟု​ခေါ်​သော တူး​မြောင်းတစ်ခုကို တူး​ဖော်ပြီးစီးရာ ​ကျောက်ဖယား​ရေ​ကြောင်းခရီးအား ၇ km (၄ mi) တို​စေခဲ့သည်။ ဤလမ်း​ကြောင်းမှာ ခိုခရတ်ကျွန်းမှ ဖြစ်သည်။.

မြစ်​ကြောင်းတစ်လျှောက်ရှိ ​ဒေသများ​

​ကျောက်ဖယား မြစ်​ကြောင်းတစ်လျှောက် ​မြောက်မှ​တောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ​ဒေသများမှာ နခွန်စဝမ်​ဒေသ၊အုတုန်သနီ​ဒေသ၊ချနတ်​ဒေသ၊စင်ဘူရီ​ဒေသ၊အန်သန်း​ဒေသ၊အယုဒ္ဓယ​ဒေသ၊ပသွန်သနီ​ဒေသ၊​နော့သဘူရီ​ဒေသ၊ဘန်​ကောက်နှင့် စမွတ် ဖယာခန်​ဒေသတို့ဖြစ်သည်။ ထိုမြို့များမှာ သမိုင်း​ကြောင်းအရ အ​ရေးပါ​သောမြို့များဖြစ်ကာ ​ရေ​ကြောင်းခရီး​ကြောင့် လူဦး​ရေ ထူထပ်ရာမြို့များဖြစ်သည်။

သယ်ယူပို့​ဆောင်​ရေး

​ကျော်ဖယားမြစ်

​ကျော်ဖယားမြစ်အတွင်းရှိ အစားအ​သောက် ​ရောင်း​သော​လှေ

​ကျောင်ဖယားမြစ်အတွင်းရှိ အစားအ​သောက်​ ရောင်း​သော​​လှေ

​လှေဆိပ်တစ်ခုရှိ ခလွန်ဆန်ဆပ်​လှေ

ဘန်​ကောက်မြို့တွင် ​ကျောက်ဖယားမြစ်ကိုဖြတ်၍ တည်​ဆောက်ထား​သော အဓိကတံတားကြီးများမှာ ရာမ၆ သံလမ်းတံတား၊နန်း​တော်အနီးမှ ဖရာဖင်ခလိုတံတား၊ ရာမ ၈ တံတား၊ရာမ၉တံတား၊မီဂါတံတား တို့ဖြစ်သည်။

ဘန်​ကောက်တွင် ​ကျောက်ဖယားမြစ်မှာ ​ရေ​​ကြောင်းဘတ်စ်များ၏ အဓိက​သွေး​ကြောဖြစ်သည်။​နေ့စဉ်နှင့်အမျှ မြစ်​ကြောင်းတစ်လျှောက် ဖယ်ရီများ၊မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူး ဖယ်ရီများ၊ဝါးတားတက္ကဆီများ စသည်တို့ဖြင်ြ ​​ကျောက်ဖယားမြစ်အတွင်းတွင် ကူးလူးသွားလာ​နေသည်။ယာဉ်​ကြောပိတ်ဆို့မှုများ​သော ဘန်​ကောက်မြို့တွင် မိုးပျံရထား၊​မြေ​အောက်ရထားများအပြင် ဤ​ရေ​ကြောင်းသယ်ယူ​ရေးများဖြင့်လည်း သွားလာကြသည်။မြစ်နှင့် မြို့တွင်းရှိတူး​မြောင်းများတွင် ​လှေလိုင်း​ပေါင်း ၁၅ခုထက်မက ရှိသည်။ ​ညပိုင်းတွင် ​ကျောက်ဖယားမြစ်အတွင်း ညစာသင်္ဘော၊​နေဝင်ချိန်ကြည့်သင်္ဘောများစွာ ရှိတတ်သည်။ပြည်တွင်းပြည်ပ ခရီးသွားများကိုဆွဲ​ဆောင်ရာလည်းဖြစ်သည်။

• ​ကျောက်ဖယား အိတ်စပတ်ဘုတ် (Chao Phraya Express Boat)သည် ​ကျောက်ဖယားမြစ်​ကြောင်းတစ်လျှောက် ​ပြေးဆွဲ​သော ခရီးသည်တင်​ ​ရေယာဉ်များဖြစ်သည်။ပုံမှန်အားဖြင့် ရတ်ဘူရီနာနှင့် ​နော့သဘူရီ အကြားရှိ မှတ်တိုင် ၃၄ခုတွင် ဆိုက်ကပ်တတ်သည်။
• ဖယ်ရီများမှာ ဘန်​ကောက်မြို့၏ ကမ်းတစ်ဖက် ၃၂​နေရာတွင် အကူးအ​ပြောင်းရှိသည်။
• အမြှီးရှည်​​လှေ(Long-tail boat) များသည် ​ကျောက်ဖယားမြစ်​ကြောင်းတစ်လျှောက် ၁၅​နေရာတွင် ဆိုက်ကပ်သည်။
• ခလွန် ဆန်ဆပ်​လှေ (Khlong Saen Saep boat service)သည် ခလွန် ဆန်ဆပ်တူး​မြောင်း တစ်လျှောက် မှတ်တိုင် ၂၇ခုတွင် ​ပြေးဆွဲသည်။
• ခလွန် ဖရာခ​နောင်​လှေ (Khlong Phra Khanong boat service) ခလွန် ဖရာခ​နောင်တူး​မြောင်း တစ်လျှောက် မှတ်တိုင် ၁၃​နေရာတွင် ​ပြေးဆွဲသည်။
• ခလွန် ဖာစီချရမ်​လှေ(Khlong Phasi Charoen boat service)သည် ခလွန် ဖာစီချရမ်တူး​မြောင်း တစ်လျှောက် ​ပြေးဆွဲသည်။

မြစ်လက်တက်များ

​​ကျောက်ဖယားမြစ်၏ အဓိကမြစ်လက်တက်များမှာ ပစပ်မြစ်၊​သောက္ကဲခရမ်မြစ်၊နမ်မြစ်၊ The principal ပင်မြစ်နှင့် သချင်မြစ်တို့ဖြစ်သည်။

​ကျောက်ဖယား ​ရေ​ဝေ​ရေလဲ

​ကျောက်ဖယားမြစ်​ပေါ်ရှိ တရုတ်အိမ်

​ကျောက်ဖယားမြစ်နှင့် သူ၏မြစ်လက်တက်များပါဝင်​သော စနစ်အရ ​ကျောက်ဖယား​ရေ​ဝေ​ရေလဲစနစ် ရှိသည်။ဤစနစ်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံး စနစ်ဖြစ်သည်။နိုင်ငံ၏ ၃၅ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဖြန့်ကျက်ထားသည်။

မြစ်ဝကျွန်း​ပေါ်

သချင်းမြစ်မှာ ​ကျောက်ဖယားမြစ်မှခွဲထွက်၍ အပြိုင်စီးကာ ထိုင်းပင်လယ်​ကွေ့အတွင်းသို့ စီးဝင်သည်။​ကျောက်ဖယားမြစ်နှင့် သချင်းမြစ်နှင့် မြစ်လက်တက်များရှိ​သော ထိုကြား​ဒေသသည် မြစ်ဝကျွန်း​ပေါ်ဖြစ်သည်။

ဇီဝမျိုးကွဲများ

​ကျောက်ဖယားမြစ်ထဲမှ ​တွေ့ရ​သော ဝပ်အာရမ်ဘုရား

​ကျောက်ဖယားစနစ်၏ ​အောက်ပိုင်း​ဒေသများဖြစ်​သော နိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတွင် စိမ့်​မြေ​တောများ၊အပူပိုင်းနှင့် စိမ့်သမ​နွေရွက်​ကြွေ​တောများရှိသည်။ ​မြောက်မှ​တောင်သို့ ၄၀၀ km (၂၄၉ mi) ရှည်ကာ၁၈၀ km (၁၁၂ mi)ကျယ်သည်။ မူလ စိမ့်​မြေ​တောများမှာ ဖယ်ရှားခြင်းခံခဲ့ရပြီး လွင်ပြင်များအဖြစ်​ပြောင်းလဲကာ စပါး၊ ​ကောက်ပဲသီးနှံ၊ အခြား စိုက်ပျိုး​ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဘန်​ထို​ဒေသတွင် ကျက်စား​သော သားရဲတိရိစ္ဆာန်များပါ ​ပျောက်ကွယ်ကုန်သည်။ထိုအထဲတွင် ငါးများ၊ငှက်များပါ ပါဝင်သည်။

ငါးများ

ဆူးကြီး သည် ကမ္ဘာ​ပေါ်တွင် အကြီးဆုံး​ ​ရေချိုငါးဖြစ်ကာ အ​လေးချိန် ၃၀၀ kg (၆၆၀ lb)ရှိသည်။, but the natural population has been extirpated from Chao Phraya.

​ကျောက်ဖယား ​ရေဆင်းစနစ်အတွင်း ငါးမျိုးစိတ်​ပေါင်း ၂၈၀ခန့်ရှိသည်။

ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန်=

• ရာမ ၈ တံတား
• ဘန်ကောက်မြို့