သုခေါဒယပြည်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
ရာဇဝင်ကို အပြန်အလှန်အားဖြင့် ဝင်ကြည့်ရန်
← တည်းဖြတ်မူ အဟောင်းပိုသစ်သော တည်းဖြတ်မှု
Content deleted Content added
မြင်ကွင်းဝီကီစာသား
No edit summary
စာတွဲများ: မျက်မြင် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ်
အရေးမကြီး zwsp
စာကြောင်း ၁ - စာကြောင်း ၁ -
{{not Burmese}}
{{not Burmese}}
သောက္ကတဲ('''Sukhothai Kingdom''' )({{lang-th|[[ราชอาณาจักรสุโขทัย]]}} ([http://www.forvo.com/search/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A2/ pronunciation])) သည်ထိုင်းနိုင်ငံ၏အ​စောပိုင်းကာလနိုင်ငံဖြစ်သည်။၁၂၃၈မှ ၁၄၃၈ထိတည်ရှိခဲ့သည်။ မြို့​တော်​ဟောင်းမှာ လက်ရှိမြို့၏၁၂ကီလိုမီတာအကွာတွင်ရှိသည်။
သောက္ကတဲ('''Sukhothai Kingdom''' )({{lang-th|[[ราชอาณาจักรสุโขทัย]]}} ([http://www.forvo.com/search/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A2/ pronunciation])) သည်ထိုင်းနိုင်ငံ၏အစောပိုင်းကာလနိုင်ငံဖြစ်သည်။၁၂၃၈မှ ၁၄၃၈ထိတည်ရှိခဲ့သည်။ မြို့တော်ဟောင်းမှာ လက်ရှိမြို့၏၁၂ကီလိုမီတာအကွာတွင်ရှိသည်။
{{Infobox Former Country
{{Infobox Former Country
|native_name = {{lang|th|อาณาจักรสุโขทัย}}
|native_name = {{lang|th|อาณาจักรสุโขทัย}}
စာကြောင်း ၆ - စာကြောင်း ၆ -
|common_name =သောက္ကတဲ <br>'''Sukothai Kingdom'''
|common_name =သောက္ကတဲ <br>'''Sukothai Kingdom'''
|continent = အာရှ
|continent = အာရှ
|region = အ​ရှေ့​တောင်အာရှ
|region = အရှေ့တောင်အာရှ
|today = {{flag|Thailand}}<br />{{flag|Laos}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Malaysia}}
|today = {{flag|Thailand}}<br />{{flag|Laos}}<br />{{flag|Myanmar}}<br />{{flag|Malaysia}}
|era = Middle Ages
|era = Middle Ages
|status =
|status =
|event_start = ဘာဗိုနိုင်ငံမှလွတ်မြောက်ခြင်း
|event_start = ဘာဗိုနိုင်ငံမှလွတ်​မြောက်ခြင်း
|year_start = ၁၂၃၈
|year_start = ၁၂၃၈


|event1 = ရမ်ခမ်ဟန်ကန်၏အောက်တွင်ချဲ့ထွင်ခြင်း
|event1 = ရမ်ခမ်ဟန်ကန်၏​အောက်တွင်ချဲ့ထွင်ခြင်း
|date_event1 = ၁၂၇၉-၁၂၉၈
|date_event1 = ၁၂၇၉-၁၂၉၈
|event2 = Became Ayutthayan tributary
|event2 = Became Ayutthayan tributary
|date_event2 = ၁၃၇၈
|date_event2 = ၁၃၇၈
|event_end = အယုဒ္ဓယအောက်ကျရောက်ခြင်း
|event_end = အယုဒ္ဓယ​အောက်ကျ​ရောက်ခြင်း
|year_end = ၁၄၃၈
|year_end = ၁၄၃၈
|p1 = Lavo Kingdom
|p1 = Lavo Kingdom
စာကြောင်း ၄၄ - စာကြောင်း ၄၄ -
}}
}}


== သမိုင်းကြောင်း ==
== သမိုင်း​ကြောင်း ==


===လာဗိုနိုင်ငံမှလွတ်မြောက်ခြင်း===
===လာဗိုနိုင်ငံမှလွတ်​မြောက်ခြင်း===
[[Image:Wat Phra Phai Luang.jpg|left|220px|thumb|ဆူခိုထိုင်းရှိဆီဆဝိုက်ဘုရားကျောင်း]]
[[Image:Wat Phra Phai Luang.jpg|left|220px|thumb|ဆူခိုထိုင်းရှိဆီဆဝိုက်ဘုရားကျောင်း]]


စာကြောင်း ၅၂ - စာကြောင်း ၅၂ -
|url= http://art.thewalters.org/detail/15634
|url= http://art.thewalters.org/detail/15634
|title= Seated Buddha in "Maravijaya"}}</ref> The Walters Art Museum.]]
|title= Seated Buddha in "Maravijaya"}}</ref> The Walters Art Museum.]]
၁၃ရာစုမတိုင်ခင်ကသောက္ကတဲမှာ ခမာအင်ပါယာ လာဗိုနိုင်ငံလက်​အောက်ရှိကုန်သွယ်​ရေးမြို့ဖြစ်သည်။တိုင်လူမျိုးများသည် ​ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်း​ဒေသအထက်ပိုင်းသို့အ​ပြောင်းများလာသည်။
၁၃ရာစုမတိုင်ခင်ကသောက္ကတဲမှာ ခမာအင်ပါယာ လာဗိုနိုင်ငံလက်အောက်ရှိကုန်သွယ်ရေးမြို့ဖြစ်သည်။တိုင်လူမျိုးများသည် ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်းဒေသအထက်ပိုင်းသို့အပြောင်းများလာသည်။


သမိုင်းပညာရှင်အချို့က သောက္ကတဲ၏ခမာအင်ပါယာမှခွဲထွက်ခြင်းကို ၁၁၈၀အစောပိုင်းမှစခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။နောက်ပိုင်းတွင် မွန်လူမျိုးများကခမာလက်အောက်မှခွဲထွက်နိုင်ခဲ့သည်။၁၂၃၉တွင် မွန်တို့၏လက်ထဲမှ ဖိုးခွန်ညီအစ်ကို၂ယောက်မှသိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ညီအစ်ကို၂ယောက်မှအစ်ကိုမှသောက္ကတဲကိုအုပ်ချုပ်ကာ ဖရာရောင်းမင်းဆက်စတင်ခဲ့သည်။၁၂၅၇ခုနှစ်အထိ သောက္ကတဲနိုင်ငံမှာ ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်းအထက်ပိုင်းအထိဖြစ်သည်။
သမိုင်းပညာရှင်အချို့က ​သောက္ကတဲ၏ခမာအင်ပါယာမှခွဲထွက်ခြင်းကို ၁၁၈၀အ​စောပိုင်းမှစခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။​နောက်ပိုင်းတွင် မွန်လူမျိုးများကခမာလက်​အောက်မှခွဲထွက်နိုင်ခဲ့သည်။၁၂၃၉တွင် မွန်တို့၏လက်ထဲမှ ဖိုးခွန်ညီအစ်ကို၂​ယောက်မှသိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ညီအစ်ကို၂​ယောက်မှအစ်ကိုမှ​သောက္ကတဲကိုအုပ်ချုပ်ကာ ဖရာ​ရောင်းမင်းဆက်စတင်ခဲ့သည်။၁၂၅၇ခုနှစ်အထိ ​သောက္ကတဲနိုင်ငံမှာ ​ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်းအထက်ပိုင်းအထိဖြစ်သည်။


ထိုင်းသမိုင်းပညာရှင်များက ​သောက္ကတဲနိုင်ငံတည်​ထောင်မှုမှာသူတို့နိုင်ငံစတင်တည်​ထောင်ခြင်းဟုမှတ်ကြသည်။[[Image:Wat Taphan Hin.jpg|left|200px|thumb|Wat Saphan Hin, Sukhothai Historical Park]]
ထိုင်းသမိုင်းပညာရှင်များက သောက္ကတဲနိုင်ငံတည်ထောင်မှုမှာသူတို့နိုင်ငံစတင်တည်ထောင်ခြင်းဟုမှတ်ကြသည်။[[Image:Wat Taphan Hin.jpg|left|200px|thumb|Wat Saphan Hin, Sukhothai Historical Park]]
[[Image:Wat Si Chum in Sukhothai.jpg|left|180px|thumb|Phra Achana, Wat Si Chum, Sukhothai Historical Park]]
[[Image:Wat Si Chum in Sukhothai.jpg|left|180px|thumb|Phra Achana, Wat Si Chum, Sukhothai Historical Park]]


===Expansions under Ramkahaeng===
===Expansions under Ramkahaeng===
[[Ban Muang, King of Sukhothai| ဖိုးခွန်ပန့်မိုင်း (Pho Khun Ban Muang)]] နှင့် သူ၏ အစ်ကို [[Ram Khamhaeng the Great|ရမ်းခမ်းဟဲန် (Ram Khamhaeng)]] တို့သည် သောက္ကတဲနိုင်ငံတော် ကို တိုးချဲ့ကြသည်။ထိုသို့တိုးချဲ့​ရေးအပိုင်းတွင်သမိုင်းပညာရှင်များအကြားအငြင်းပွားမှုများလည်းရှိသည်။ အ​နောက်ဖက်တွင် ရမ်းခမ်းဟဲန် မှာပုဂံအင်ပါယာလက်​အောက်မှလွတ်ရန်ကြံ​နေ​သောဝီရီရူး​ခေါင်း​ဆောင်​သည့်မွန်တို့ကိုအကူအညီ​ပေးကာ မွန်တို့မှာ မုတ္တမတွင်နိုင်ငံထူ​​ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။​နောက်ပိုင်းမှ ပဲခူးသို့​ပြောင်းသွားသည်။သီရိသနန်ဟန်မှဘုန်း​တော်ကြီးများ​ကြောင့် ​သောက္ကတဲတွင်​ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။၁၂၈၃တွင် ထိုင်းအက္ခရာများကိုတီထွင်ခဲ့သည်။
[[Ban Muang, King of Sukhothai| ဖိုးခွန်ပန့်မိုင်း (Pho Khun Ban Muang)]] နှင့် သူ၏ အစ်ကို [[Ram Khamhaeng the Great|ရမ်းခမ်းဟဲန် (Ram Khamhaeng)]] တို့သည် သောက္ကတဲနိုင်ငံတော် ကို တိုးချဲ့ကြသည်။ထိုသို့တိုးချဲ့ရေးအပိုင်းတွင်သမိုင်းပညာရှင်များအကြားအငြင်းပွားမှုများလည်းရှိသည်။ အနောက်ဖက်တွင် ရမ်းခမ်းဟဲန် မှာပုဂံအင်ပါယာလက်အောက်မှလွတ်ရန်ကြံနေသောဝီရီရူးခေါင်းဆောင်သည့်မွန်တို့ကိုအကူအညီပေးကာ မွန်တို့မှာ မုတ္တမတွင်နိုင်ငံထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းမှ ပဲခူးသို့ပြောင်းသွားသည်။သီရိသနန်ဟန်မှဘုန်းတော်ကြီးများကြောင့် သောက္ကတဲတွင်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။၁၂၈၃တွင် ထိုင်းအက္ခရာများကိုတီထွင်ခဲ့သည်။


===ဩဇာကျဆင်းလားခြင်းနှင့်အယုဒ္ဓယလက်အောက်ကျရောက်ခြင်း===
===ဩဇာကျဆင်းလားခြင်းနှင့်အယုဒ္ဓယလက်အောက်ကျရောက်ခြင်း===
ဆူခိုထိုင်း၏ဩဇာတိုတောင်းလာခဲ့သည်။ [[Ram Khamhaeng the Great|ရမ်းခမ်းဟဲန်]] နတ်ရွာစံပြီးနောက် သောက္ကတဲနယ်မြေများပြိုကွဲခဲ့သည်။ သူ၏သား​​တော် ​လော့ထိုင်းနန်းတက်လာသည်။ In ထိုအ​တောအတွင်း ၁၃၇၈တွင် အယုဒ္ဓယဘုရင် တာမာရာချာ ၂ မှ ကျူး​ကျော်လာရောက်ရှိလာပြီးသောက္ကတဲကို ယင်း၏ဩဇာအောက်သွတ်သွင်းလိုက်သည်။
ဆူခိုထိုင်း၏ဩဇာတိုတောင်းလာခဲ့သည်။ [[Ram Khamhaeng the Great|ရမ်းခမ်းဟဲန်]] နတ်ရွာစံပြီးနောက် သောက္ကတဲနယ်မြေများပြိုကွဲခဲ့သည်။ သူ၏သားတော် လော့ထိုင်းနန်းတက်လာသည်။ In ထိုအတောအတွင်း ၁၃၇၈တွင် အယုဒ္ဓယဘုရင် တာမာရာချာ ၂ မှ ကျူးကျော်လာရောက်ရှိလာပြီးသောက္ကတဲကို ယင်း၏ဩဇာအောက်သွတ်သွင်းလိုက်သည်။


== သောက္ကတဲနှင့်မြန်မာပြည် ==
== သောက္ကတဲနှင့်မြန်မာပြည် ==

၀၇:၃၁၊ ၃ မေ ၂၀၁၈ ရက်နေ့က မူ

သောက္ကတဲ(Sukhothai Kingdom )(ထိုင်း: ราชอาณาจักรสุโขทัย (pronunciation)) သည်ထိုင်းနိုင်ငံ၏အစောပိုင်းကာလနိုင်ငံဖြစ်သည်။၁၂၃၈မှ ၁၄၃၈ထိတည်ရှိခဲ့သည်။ မြို့တော်ဟောင်းမှာ လက်ရှိမြို့၏၁၂ကီလိုမီတာအကွာတွင်ရှိသည်။

Kingdom of Sukhothai
อาณาจักรสุโขทัย
သောက္ကတဲ Sukothai Kingdom၏ တည်နေရာ
မြို့တော်Sukhothai (1238–1347, 1430–1438)
Phitsanulok (1347–1430)
ကိုးကွယ်မှုTheravada Buddhism
အစိုးရFeudalism


သမိုင်းကြောင်း

လာဗိုနိုင်ငံမှလွတ်မြောက်ခြင်း

ဆူခိုထိုင်းရှိဆီဆဝိုက်ဘုရားကျောင်း
Seated Buddha in "Maravijaya", second half of century (Sukhothai).[၁] The Walters Art Museum.

၁၃ရာစုမတိုင်ခင်ကသောက္ကတဲမှာ ခမာအင်ပါယာ လာဗိုနိုင်ငံလက်အောက်ရှိကုန်သွယ်ရေးမြို့ဖြစ်သည်။တိုင်လူမျိုးများသည် ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်းဒေသအထက်ပိုင်းသို့အပြောင်းများလာသည်။

သမိုင်းပညာရှင်အချို့က သောက္ကတဲ၏ခမာအင်ပါယာမှခွဲထွက်ခြင်းကို ၁၁၈၀အစောပိုင်းမှစခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။နောက်ပိုင်းတွင် မွန်လူမျိုးများကခမာလက်အောက်မှခွဲထွက်နိုင်ခဲ့သည်။၁၂၃၉တွင် မွန်တို့၏လက်ထဲမှ ဖိုးခွန်ညီအစ်ကို၂ယောက်မှသိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ညီအစ်ကို၂ယောက်မှအစ်ကိုမှသောက္ကတဲကိုအုပ်ချုပ်ကာ ဖရာရောင်းမင်းဆက်စတင်ခဲ့သည်။၁၂၅၇ခုနှစ်အထိ သောက္ကတဲနိုင်ငံမှာ ကျောက်ဖယားချိုင့်ဝှမ်းအထက်ပိုင်းအထိဖြစ်သည်။

ထိုင်းသမိုင်းပညာရှင်များက သောက္ကတဲနိုင်ငံတည်ထောင်မှုမှာသူတို့နိုင်ငံစတင်တည်ထောင်ခြင်းဟုမှတ်ကြသည်။

Wat Saphan Hin, Sukhothai Historical Park
Phra Achana, Wat Si Chum, Sukhothai Historical Park

Expansions under Ramkahaeng

ဖိုးခွန်ပန့်မိုင်း (Pho Khun Ban Muang) နှင့် သူ၏ အစ်ကို ရမ်းခမ်းဟဲန် (Ram Khamhaeng) တို့သည် သောက္ကတဲနိုင်ငံတော် ကို တိုးချဲ့ကြသည်။ထိုသို့တိုးချဲ့ရေးအပိုင်းတွင်သမိုင်းပညာရှင်များအကြားအငြင်းပွားမှုများလည်းရှိသည်။ အနောက်ဖက်တွင် ရမ်းခမ်းဟဲန် မှာပုဂံအင်ပါယာလက်အောက်မှလွတ်ရန်ကြံနေသောဝီရီရူးခေါင်းဆောင်သည့်မွန်တို့ကိုအကူအညီပေးကာ မွန်တို့မှာ မုတ္တမတွင်နိုင်ငံထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းမှ ပဲခူးသို့ပြောင်းသွားသည်။သီရိသနန်ဟန်မှဘုန်းတော်ကြီးများကြောင့် သောက္ကတဲတွင်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။၁၂၈၃တွင် ထိုင်းအက္ခရာများကိုတီထွင်ခဲ့သည်။

ဩဇာကျဆင်းလားခြင်းနှင့်အယုဒ္ဓယလက်အောက်ကျရောက်ခြင်း

ဆူခိုထိုင်း၏ဩဇာတိုတောင်းလာခဲ့သည်။ ရမ်းခမ်းဟဲန် နတ်ရွာစံပြီးနောက် သောက္ကတဲနယ်မြေများပြိုကွဲခဲ့သည်။ သူ၏သားတော် လော့ထိုင်းနန်းတက်လာသည်။ In ထိုအတောအတွင်း ၁၃၇၈တွင် အယုဒ္ဓယဘုရင် တာမာရာချာ ၂ မှ ကျူးကျော်လာရောက်ရှိလာပြီးသောက္ကတဲကို ယင်း၏ဩဇာအောက်သွတ်သွင်းလိုက်သည်။

သောက္ကတဲနှင့်မြန်မာပြည်

သောက္ကတဲ(ဆူခိုထိုင်း)သည် ထိုင်းနိုင်ငံဟူ၍ဖြစ်လာမည့်မြေပေါ်တွင် ရှမ်းတို့၏ပထမဆုံးမြို့ပြနိုင်ငံဖြစ်သည်။ မွန်ဂိုတို့ကြောင့် နန်ချောင်နိုင်ငံပျက်စီးပြီးနောက် ရှမ်းတို့သည် တောင်ဖက်သို့အလုံးအရင်းဖြင့်ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။ ရှိရင်းစွဲ ပရပထုံ၊ ဟရိဘုဉ္ဇ၊ ဒွာရာဝတီစသည့်မွန်မြို့ပြနိုင်ငံများကိုတိုက်ခိုက်သိမ်းယူပြီး သောက္ကတဲ၊ ဇင်းမယ်(လန်နာ)စသည့်နိုင်ငံများကိုထူထောင်ကြသည်။ မဂဒူးအမည်ရှိ သောက္ကတဲမင်း၏ သားမက်ဖြစ်သူ မွန်-ရှမ်းကပြားတစ်ယောက်သည် ဟံသာဝတီနိုင်ငံကိုထူထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပုဂံနိုင်ငံတော်ပျက်စီးပြီးနောက် အင်းဝရှမ်းများနှင့်ဟံသာဝတီမွန်များအနှစ် ၄၀ စစ်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် သောက္ကတဲသည်အင်အားတောင့်တင်းခဲ့သည်။ သောက္ကတဲရှမ်းတို့သည် ဟံသာဝတီကိုမကြာခဏလာရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင်ထပ်မံပေါ်ထွန်းလာသော အယုဒ္ဂယက ပိုမိုအင်အားကြီးမားလာပြီးသောက္ကတဲကိုသိမ်းယူခဲ့သဖြင့် သောက္ကတဲခေတ်ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။

Sukhothai royal temple, replica in Muang Boran

References

  1. ↑ Seated Buddha in "Maravijaya"။ The Walters Art Museum။
တမ်းပလိတ်:S-royalhouse
ယခင်က
Lavo Kingdom 		Ruling Dynasty of the
Kingdom of Sukhothai
1238-1583 		ဆက်ခံသူ
Ayutthaya Kingdom
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=သုခေါဒယပြည်&oldid=398668" မှ ရယူရန်