ဒိုင်းနမစ်

ရူပဗေဒနယ်ပယ်တွင် ရွေ့လျားမှုများ ဖြစ်ပွားရခြင်း၏ အကြောင်းရင်း နှင့် ရွေ့လျားမှုများ၏ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို လေ့လာသော ပညာရပ်ကို ဒိုင်းနမစ်ဟု ခေါ်သည်။ အခြားတစ်နည်းအားဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရမည် ဆိုလျှင် အရာဝတ္ထုများ အပေါ်တွင် ရှိသော အားသက်ရောက်မှုများ အကြောင်းနှင့် အရာဝတ္ထုများ အဘယ်ကြောင့် ရွေ့လျားရသနည်း ဆိုသည်ကို လေ့လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒိုင်းနမစ်၌ ရွေ့လျားမှုအပေါ်တွင် အားစုံတွဲ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လေ့လာခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။ ထို့အတွက် ကြောင့် ရွေ့လျားမှု အကြောင်းကိုသာ လေ့လာပြီး အဘယ်ကြောင့် ရွေ့လျားရသနည်း ဆိုသည်ကို မလေ့လာသော ဂန္ထဝင် မက္ကင်းနစ် ဘာသာ၏ ဘာသာရပ်ခွဲ ကိုင်နမက်တစ် (kinematics) မှ မတူပဲ ကွဲပြားခြားနားသည်။

ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောရမည် ဆိုလျှင် ဒိုင်းနမစ်ကို လေ့လာသော သုတေသီများသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စနစ် အနေဖြင့် အချိန်နှင့် အမျှ မည်သို့ တိုးတက် ပြောင်းလဲ လိမ့်မည် ဆိုသည့် အကြောင်းနှင့် ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းများကို လေ့လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အိုင်ဆက် နယူတန်က ရူပဗေဒပညာတွင် ဒိုင်းနမစ်ကို တိုက်ရိုက် အကျိုးသက်ရောက်စေသော ဥပဒေသများကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ သူ၏ ဥပဒေသများကို လေ့လာခြင်းဖြင့် ဒိုင်းနမစ် သဘောတရားကို သဘောပေါက် နားလည် စေနိုင်သည်။ တိတိကျကျ ပြောရမည် ဆိုလျှင် ဒိုင်းနမစ်သည် နယူတန်၏ ဒုတိယ ဥပဒေသနှင့် အများအားဖြင့် ပတ်သက် ဆက်စပ်နေလေ့ ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ဥပဒေသ (၃) ခု စလုံးသည် အချင်းချင်း ပတ်သက် ဆက်စပ်လျက် ရှိသောကြောင့် ဒိုင်းနမစ်ကို လေ့လာရာတွင် အခြား ဥပဒေသ နှစ်ခု ကိုပါ ထည့်သွင်း စဉ်းစားလေ့ ရှိသည်။

လျှပ်စစ်သံလိုက် ပညာ အတွက်မူ မက်စ်ဝဲလ်၏ ညီမျှခြင်းများက ဒိုင်းနမစ်နှင့် ဆက်စပ် ပတ်သက်နေသည်။ အကယ်၍ စနစ်တစ်ခု အတွင်းတွင် မက္ကင်းနစ် နှင့် လျှပ်စစ်သံလိုက် တို့ ပါဝင် ပတ်သက်နေခြင်း ရှိပါက နယူတန်၏ ဥပဒေသ၊ မက်စ်ဝဲလ်၏ ညီမျှခြင်း၊ လောရင့်ဇ် အားတို့ကို ပူးပေါင်း၍ ဖော်ပြနိုင်သည်။