မုတ္တမမြို့

မုတ္ထမ သည် မြန်မာနိုင်ငံ ရှိ မွန်ပြည်နယ် တွင် တည်ရှိသော ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်။ မော်လမြိုင်မြို့ နှင့် သံလွင်မြစ်ခြားပြီး တည်ရှိသည်။

မုတ္တမ

မော်လမြိုင်မြို့ အနောက်မြောက်၊ သံလွင်မြစ် တစ်ဖက်ကမ်း လကျာ် ဖက် နှစ်မိုင်နီးပါးခန့် အကွာတွင် တည်ရှိသော မုတ္တမမြို့ သည် ရှေးအခါက အလွန်ထင်ရှားကျော်စောခဲ့သော မွန်တို့ ရာဇာနီ မင်းနေပြည်ဖြစ်ခဲ့ဘူးသည်။ ထိုအခါ စည်ပင်သာယာသော သင်္ဘော ဆိပ်မြို့ဖြစ်ခဲ့သည် အားလျော်စွာ အနောက်နိုင်ငံသားတို့ ရောင်းဝယ် ်ဖောက်ကား ကျက်စားရာလည်း ဖြစ်ခဲ့ပေသည်။ တောင်စဉ် တောင် တန်းတိ့ကို ကျောခိုငာ်း တံတိုင်းအသွင် ကာဆီးလျက် ရန်သူတို့ ဖျက်ဆီးခြင်းငှာ ခဲယဉ်းလှသော မုတ္တမမြို့ကြီးသည် လောကဓံတ ရားအရပျက်စီးလာခဲ့ရာ ယခုအခါ ရွာကြီးတစ်ရွာမျှသာ ရှိတော့ သည်။ ရန်ကုန်မြို့မှ မိုင်ပေါင်း ၁၆၉ မိုင်အကွာ ရန်ကုန် - မုတ္တမ မီးရထားလမ်းဆုံးမြို့ဖြစ်၍သာ၊ ရဲဌာနာ၊ စာတိုက်ခွဲ၊ နိုင်ငံတော်အ စိုးရ အထက်တန်းကျောင်း တစ်ကျောင်း ရှိသည်။ မော်လမြိုင်မြို့ သို့ ကူးတို့သင်္ဘောဖြင့် ကူးရသည်။ ရာမညတိုင်းမွန် ၃ ရပ်တွင် အထင်ရှားဆုံး ဖြစ်ခဲ့သော မုတ္တမ မဏ္ဍလဟုခေါ်သည့် မုတ္တမမြို့၏ မူလအမည်ရင်းမှာ မော တမော ဟု ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံတွင် ဆိုသည်။ မော့တမော့ ဟုလည်း အချို့ ဆိုကြသည်။ ကျောက်ကို တမော့၊ကျောက်ညွန့် ကျောက်ဖျာကို မော့တမော့၊ ကျောက်ဖျာ ကျောက်ညွန့်တွင် တည်ထားသောကြောင့် မော့တမော့မြို့ ဟု မွန်တို့ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ နောက်မှ မုတ္တမဟု တွင်သည်။ မုတ္တမမြို့ကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁,၄ဝဝ ခန့်လောက်က မွန်ဘုရင်တစ်ပါး တည်ထောင်ခဲ့ရာ၊ သက္ကရာဇ် ၄၁၈ - ၄၁၉ ခုနှစ်တွင် အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူသည်ကစ၍ နှစ် ပေါင်း ၂ဝဝ ကျော်ကျော် မြန်မာ့လက်နက်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်နရပတိစည်သူမင်း ထားခဲ့သော မုတ္တမမြို့စား အလိမ္မာ အမတ်ကို သက္ကရာဇ် ၆၄၃ ခုနှစ်တွင် မဂဒူဆိုသူ လုပ်ကြံပြီးလျှင် ဝါရီရူ(မိုပေါ်ကမင်း) အမည်ခံ၍ မင်းပြုလေသည်။ မုတ္တမ ဝါရီရူမင်းနှင့် ဟံသာဝတီ တရဖျားတို့ အချင်းချင်း သမီးပေး၍ မဟာမိတ်ဆက်ကြသည်။ ထိုနောက် တရဖျား အကောက်ကြံ၍ တိုက်လာသဖြင့် ဝါရီရူသည် တရဖျားကို တိုက်ရာ၊ တရဖျားကို လက်ရဖမ်းမိသည်။ နောက်တရဖျား မသင့်မတင့်သော အကြံအစည်ကို ကြံသည်နှင့် ကွပ်မျက်ရသည်။ ပဲခူးတွင် မြို့စားခန့်ထားလျက် မုတ္တမကနေပြီး လျှင်ရာမညတိုင်းကို ဝါရီရူမင်း အုပ်ချုပ်လေသည်။ မုတ္တမ မင် ်ဆက်ကာ ဝါရီရူမှစ၍ မင်း ၈ ပါး ရှိသည်။ ၈ ဆက်မြောက် ဆင်ဖြူရှင်ဗညားဦး လက်ထက် သက္ကာဇ် ၇၃၁ ခုနှစ်တွင် မုတ္တမမှ ဟံသာဝတီ ပဲခူးသို့ ပြောင်း၍ စိုးစံသည်။ မုတ္တမင်းတို့ကား ရာမ ည တိုင်းအလုံးနှင့် တနင်္သာရီတိုင်းကိုပါ စိုးပိုင်ကြဘူးသည်။

မုတ္တမမြို့၏ ရှေးအခါ ကြီကျယ်ပုံကို ရာဇဝင်ကြောင်းအရ သက္ကရာဇ် ၉ဝ၂ ခုနှစ်တွင် တပင်ရွှေထီးနှင့် မုတ္တမမြို့စား စော ဗညားတို့ ဖက်ပြိုင် တိုက်ခိုက်သော မုတ္တမတိုက်ပွဲတွင် ထင်ရှားစွာ တွေ့မြင်နိုင်သည်။

မုတ္တမမြို့၏ အရှေ့ဖက် သံလွင်မြစ်ဆိပ်နားတွင် မြသိန်းတန် စေတီတော် တစ်ဆူနှင့် မြို့၏အနောက်ဖက် တောင်တန်းပေါ်၌ ကျိုက်ဖျင်ကူစေတီတော် တစ်ဆူဟူ၍ ထင်ရှားသော စေတီတာ်နှစ် ်ဆူရှိသည်။ မြသိန်းတန်စေတီတော်ကို သက္ကရာဇ် ၈၅၆ ခုနှစ်၌ မွန် ဘုရင်တစ်ပါး တည်ထားကိုးကွယ် ခဲ့သည်။ ကျိုက်ဖျက်ကူစေတီ တော်ကား ရှေးအခါက ရှမ်းစစ်သည်နှင့် မြန်မာစစ်သည်များ သံ ံလွင်မြစ် အရှေ့ဖက်ကမ်းတွင် စစ်ဦးချင်း ဆိုင်ကြပြီးနောက် သတိ တရား ရရှိကြပြီးလျှင် စစ်တိုက်မည့်အစား စေတီတစ်ဆူစီ တည်၍ ရှေးဦးစွာ ပြီးစီးသည့် ဖက်မှ အနိုင်ယူကြစတမ်းဟု ကတိပြုတည် ်ကြရာမှ ဖြစပေါ်လာသော စေတီ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ရှမ်းစစ်သည်တို့က သံလွင်မြစ် အရှေ့ဖက်က်း တောင်စွယ်တွင် အတ်များဖြင့် တည်ရန် ပြင်ဆင်နေဆဲ မြန်မာစစ်သည်တို့က ခြင်းကျားဖြင့် စေတီပုံ အတုလုပ် ဖျင်ဖြင့် ရစ်ပတ်ထားကြသည်။ ထိုစေတီ အတုကို ရှမ်းတို့ မြင်သဖြင့် မြန်မာများ ဦးစွာ စေတီပြီး နှင့်သည်ဟု အကယ် ထင်မှတ်ကာ အရှုံးပေး ဆုတ်ခွာသွားကြသည်။ ထိုကြောင့် ထိုစေတီကို ကျိုက်ဖျင်ကူဟု ခေါ်၏။ ရှမ်းများလန် ပြေးသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ယင်းတို့တည်သော စေတီကိုမူ ကျိုက်ရှမ်း လန်ဟုခေါ်ရာမှ နောင် ကာလေရွှေ့လျားသဖြင့် ကျိုက်သံလန်ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။

ကိုးကား