ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
No edit summary |
No edit summary |
||
| စာကြောင်း ၁ - | စာကြောင်း ၁ - | ||
{{cleanup}} |
|||
{{Merge|ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်}} |
|||
'''ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်''' (Carbon dioxide ဓာတုသင်္ကေတ CO<sub>2</sub>) သည် လေထုထဲတွင် အတွေ့များသည့် [[ဒြပ်ပေါင်း]]တစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး [[အောက်စီဂျင်]] [[အက်တမ်]]နှစ်ခုနှင့် [[ကာဗွန်]] အက်တမ်တစ်ခု ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ သာမန် လေဖိအားနှင့် အပူချိန်တွင် CO<sub>2</sub> သည် အငွေ့အခြေအနေတွင် ရှိပြီး လေထုထဲတွင် ၀.၀၃၈ % ပါဝင်သည်။ |
|||
အပင်များသည် နေရောင်ခြည်ဖြင့် အစာချက်လုပ်ရာတွင် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ကုန်ကြမ်းအဖြစ် သုံးသည်။ အပိုပစ္စည်းအဖြစ် သတ္တဝါများ အသက်ရှူရာတွင် လိုအပ်သည့် အောက်စီဂျင်ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်လွှတ်သည်။ အရာဝတ္ထုများ မီးလောင်ကျွမ်းသည့်အခါ သို့မဟုတ် လူအပါအဝင် သတ္တဝါများ အသက်ရှူသည့်အခါ CO<sub>2</sub> ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်လွှတ်သည်။ |
|||
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့များသည် အပူစွမ်းအင်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် [[အနီအောက်ရောင်ြခည်]]ကို စုပ်ယူနိုင်စွမ်းရှိသောကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်များက CO<sub>2</sub> အား [[ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့]] အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ လေထုအတွင်း CO<sub>2</sub> သိပ်သည်းဆ တိုးမြင့်လာခြင်းသည် ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာစေသည့် အကြောင်းအရင်း တစ်ရပ်ဟု ပညာရှင်များက ယူဆထားကြသည်။ |
|||
လေထုအတွင်း CO<sub>2</sub> သိပ်သည်းဆ များလွန်းလျှင် ဥပါဒ်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ၁ % အထက် ရှိလျှင် လူအချို့အား မူးဝေစေသည်။ သိပ်သည်းဆ ၇ % မှ ၁၀ % အကြား ရှိလျှင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အကြားနှင့် အမြင်အာရုံကို ထိခိုက်စေပြီး မိနစ်ပိုင်း အနည်းငယ်မှ တစ်နာရီအတွင်း မေ့မျောသွားစေနိုင်သည်။<ref>{{cite news|publisher=U.S. Environmental Protection Agency: |url=http://www.epa.gov/ozone/snap/fire/co2/co2report.html |title=Carbon Dioxide as a Fire Suppressant: Examining the Risks}}</ref> |
|||
ရုပ်ကြွင်းလောင်စာများမှ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးပြီး ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့ကို စွမ်းအင်ကဏ္ဍပြီးနောက် ပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍမှ ဒုတိယအများဆုံး ထုတ်လွှတ်လျက်ရှိကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ(International Energy Agency)၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရှိရသည်။ |
|||
[[File:01p16911.jpg|thumb|ပတ်ဝန်းကျင်လေထဲ၌ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် တည်ရှိပုံ အသက်ရှူခြင်း၊ လောင်ကျွမ်းခြင်း၊ သုပ်သိုးခြင်နှင့် ညဥ့်ဖက်အပင်တို့သည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်ပေးကြ၏။သို့သော် ထိုဓာတ်ငွေကို နေရောင်ရသော နေဖက်တွင် အပင်များက အသုံးပြုခြင်းဖြင့် လေကို သန့်ရှင်းစေပြန်သည်]] |
[[File:01p16911.jpg|thumb|ပတ်ဝန်းကျင်လေထဲ၌ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် တည်ရှိပုံ အသက်ရှူခြင်း၊ လောင်ကျွမ်းခြင်း၊ သုပ်သိုးခြင်နှင့် ညဥ့်ဖက်အပင်တို့သည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်ပေးကြ၏။သို့သော် ထိုဓာတ်ငွေကို နေရောင်ရသော နေဖက်တွင် အပင်များက အသုံးပြုခြင်းဖြင့် လေကို သန့်ရှင်းစေပြန်သည်]] |
||
== ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် == |
== ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် == |
||
| စာကြောင်း ၆၇ - | စာကြောင်း ၇၇ - | ||
[[Category:ဓါတုဗေဒ]] |
[[Category:ဓါတုဗေဒ]] |
||
[[af:Koolstofdioksied]] |
|||
[[am:ካርቦን ክልቶኦክሳይድ]] |
|||
[[ar:ثنائي أكسيد الكربون]] |
|||
[[be:Дыяксід вугляроду]] |
|||
[[bg:Въглероден диоксид]] |
|||
[[bn:কার্বন ডাই অক্সাইড]] |
|||
[[bs:Ugljendioksid]] |
|||
[[ca:Diòxid de carboni]] |
|||
[[cs:Oxid uhličitý]] |
|||
[[cy:Carbon deuocsid]] |
|||
[[da:Kuldioxid]] |
|||
[[de:Kohlenstoffdioxid]] |
|||
[[el:Διοξείδιο του άνθρακα]] |
|||
[[en:Carbon dioxide]] |
|||
[[eo:Karbona dioksido]] |
|||
[[es:Dióxido de carbono]] |
|||
[[et:Süsihappegaas]] |
|||
[[eu:Karbono dioxido]] |
|||
[[fa:کربن دیاکسید]] |
|||
[[fi:Hiilidioksidi]] |
|||
[[fr:Dioxyde de carbone]] |
|||
[[ga:Dé-ocsaíd charbóin]] |
|||
[[gl:Dióxido de carbono]] |
|||
[[gv:Daa-ocseed charboan]] |
|||
[[he:פחמן דו-חמצני]] |
|||
[[hi:कार्बन डाईऑक्साइड]] |
|||
[[hr:Ugljikov(IV) oksid]] |
|||
[[hsb:Wuhlikowy dioksid]] |
|||
[[ht:Dyoksid kabòn]] |
|||
[[hu:Szén-dioxid]] |
|||
[[ia:Anhydrido carbonic]] |
|||
[[id:Karbon dioksida]] |
|||
[[io:Karbo dioxido]] |
|||
[[is:Koltvísýringur]] |
|||
[[it:Anidride carbonica]] |
|||
[[ja:二酸化炭素]] |
|||
[[jbo:tabrelkijno]] |
|||
[[kn:ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್]] |
|||
[[ko:이산화 탄소]] |
|||
[[la:Carbonii dioxidum]] |
|||
[[lb:Kuelendioxid]] |
|||
[[lt:Anglies dioksidas]] |
|||
[[lv:Oglekļa dioksīds]] |
|||
[[mk:Јаглерод диоксид]] |
|||
[[ml:കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ്]] |
|||
[[mr:कार्बन डायॉक्साइड]] |
|||
[[ms:Karbon dioksida]] |
|||
[[nds:Kohlenstoffdioxid]] |
|||
[[nl:Koolstofdioxide]] |
|||
[[nn:Karbondioksid]] |
|||
[[no:Karbondioksid]] |
|||
[[oc:Dioxid de carbòni]] |
|||
[[om:Carbon dioxide]] |
|||
[[pl:Dwutlenek węgla]] |
|||
[[pnb:کاربن ڈائی آکسائڈ]] |
|||
[[pt:Dióxido de carbono]] |
|||
[[qu:Chimlasay]] |
|||
[[ro:Dioxid de carbon]] |
|||
[[ru:Оксид углерода(IV)]] |
|||
[[sc:Diòssidu de carboniu]] |
|||
[[scn:Anidridi carbònica]] |
|||
[[sh:Ugljen-dioksid]] |
|||
[[si:කාබන්ඩයොක්සයිඩ්]] |
|||
[[simple:Carbon dioxide]] |
|||
[[sk:Oxid uhličitý]] |
|||
[[sl:Ogljikov dioksid]] |
|||
[[sq:Dioksidi i karbonit]] |
|||
[[sr:Угљен-диоксид]] |
|||
[[stq:Koolestofdioxid]] |
|||
[[su:Karbon dioksida]] |
|||
[[sv:Koldioxid]] |
|||
[[sw:Dioksidi kabonia]] |
|||
[[szl:Dwutlynek wůngla]] |
|||
[[ta:காபனீரொக்சைட்டு]] |
|||
[[te:కార్బన్ డయాక్సైడ్]] |
|||
[[th:คาร์บอนไดออกไซด์]] |
|||
[[tl:Carbon dioxide]] |
|||
[[tr:Karbondioksit]] |
|||
[[uk:Діоксид вуглецю]] |
|||
[[ur:کاربن دو اکسید]] |
|||
[[vi:Cacbon điôxít]] |
|||
[[wa:Diyocside di carbone]] |
|||
[[yi:קוילן זייערס]] |
|||
[[yo:Kárbónì ọlọ́ksíjínìméjì]] |
|||
[[zh:二氧化碳]] |
|||
[[zh-min-nan:Jī-ióng-hoà-thoàⁿ]] |
|||
[[zh-yue:二氧化碳]] |
|||
၀၅:၀၁၊ ၁၅ ဇွန် ၂၀၁၁ ရက်နေ့က မူ
 | ဤဆောင်းပါးကို ဝီကီစံနှင့် ကိုက်ညီစေရန် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်ရန် လိုအပ်နေသည်။ အကယ်၍သင်ပြင်ဆင်နိုင်ပါက ဤဆောင်းပါးအား တိုးတက်စေရန် ကျေးဇူးပြု၍ ပြင်ဆင်ပေးပါ။ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွင် အကြံပေးမှုများ ပါဝင်လိမ့်မည်။ |
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် (Carbon dioxide ဓာတုသင်္ကေတ CO2) သည် လေထုထဲတွင် အတွေ့များသည့် ဒြပ်ပေါင်းတစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး အောက်စီဂျင် အက်တမ်နှစ်ခုနှင့် ကာဗွန် အက်တမ်တစ်ခု ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ သာမန် လေဖိအားနှင့် အပူချိန်တွင် CO2 သည် အငွေ့အခြေအနေတွင် ရှိပြီး လေထုထဲတွင် ၀.၀၃၈ % ပါဝင်သည်။
အပင်များသည် နေရောင်ခြည်ဖြင့် အစာချက်လုပ်ရာတွင် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ကုန်ကြမ်းအဖြစ် သုံးသည်။ အပိုပစ္စည်းအဖြစ် သတ္တဝါများ အသက်ရှူရာတွင် လိုအပ်သည့် အောက်စီဂျင်ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်လွှတ်သည်။ အရာဝတ္ထုများ မီးလောင်ကျွမ်းသည့်အခါ သို့မဟုတ် လူအပါအဝင် သတ္တဝါများ အသက်ရှူသည့်အခါ CO2 ဓာတ်ငွေ့ကို ထုတ်လွှတ်သည်။
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့များသည် အပူစွမ်းအင်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အနီအောက်ရောင်ြခည်ကို စုပ်ယူနိုင်စွမ်းရှိသောကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်များက CO2 အား ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ လေထုအတွင်း CO2 သိပ်သည်းဆ တိုးမြင့်လာခြင်းသည် ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာစေသည့် အကြောင်းအရင်း တစ်ရပ်ဟု ပညာရှင်များက ယူဆထားကြသည်။
လေထုအတွင်း CO2 သိပ်သည်းဆ များလွန်းလျှင် ဥပါဒ်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ၁ % အထက် ရှိလျှင် လူအချို့အား မူးဝေစေသည်။ သိပ်သည်းဆ ၇ % မှ ၁၀ % အကြား ရှိလျှင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အကြားနှင့် အမြင်အာရုံကို ထိခိုက်စေပြီး မိနစ်ပိုင်း အနည်းငယ်မှ တစ်နာရီအတွင်း မေ့မျောသွားစေနိုင်သည်။[၁]
ရုပ်ကြွင်းလောင်စာများမှ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးပြီး ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့ကို စွမ်းအင်ကဏ္ဍပြီးနောက် ပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍမှ ဒုတိယအများဆုံး ထုတ်လွှတ်လျက်ရှိကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ(International Energy Agency)၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရှိရသည်။
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် (ဓါတ်ငွေ့)သည် ကာဗွန်အက်တမ်တခုနှင့် အောက်ဆီဂျင် အက်တမ် နှစ်ခုတို့ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်း၍ ရရှိသောဓါတ်ငွေ့ ဖြစ်၏။ ဓါတုသင်္ကေတမှာ CO2 ဖြစ်၏။ ထိုဓါတ်ငွေ့သည် လေထု၏အပုံ တစ်သောင်းတွင် လေးပုံမျှ ပါဝင်လျက် ရှိ၏။ အရွက်စိမ်းလန်းသော အပင် များသည် အစာအာဟာရ အဖြစ်ဖြင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်(ဓါတ်ငွေ့)ကို ရှုသွင်း၍ အောက်ဆီဂျင် (ဓါတ်ငွေ့)ကို ရှူထုတ်ကြ၏။ လူနှင့်တိရစ္ဆာန် တို့ကမူ အောက်ဆီဂျင် (ဓါတ်ငွေ့)ကို ရှူသွင်း၍ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)ကို ရှူထုတ်ကြ၏။ ဤနည်းဖြင့် သက်ရှိသတ္တဝါများက ရှူထုတ်လိုက်သော ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)ကို အရွက်စိမ်းလန်းသော အပင်များက အစာအာဟာရအဖြစ် ရှူသွင်းကြ၍၊ ထိုအပင်များမှ ရှူထုတ် လိုက်သော အောက်စီဂျင်(ဓါတ်ငွေ့)ကို တစ်ဖန် သက်ရှိ သတ္တဝါများက အာဟာရ အဖြစ် ရှူသွင်းကြပြန်၏။ ထိုကြောင့် လေထု၏အပုံတစ်သောင်းတွင် လေးပုံမျှ ပါဝင်သော ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်၏ အချိုးသည် မည်သည့်အခါမျှ မပြောင်းလဲဘဲ တည်မြဲလျက်ရှိသည်။
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)သည် လေထက် တဆခွဲ မျှပို၍ လေးသောကြောင့်ဂူများ၊ တောင်ကြားများ၊ မီးတောင် များ၏ အောက်မြေပြင်တစ်လှျောက်တို့တွင်သာ ရှိတတ်၏။ ရေကဲ့သို့ တစ်နေရာမှ တစ်နေရာ သို့ ခွက်များဖြင့်ထည့်၍ ယူသွားနိုင်ပြီးလျှင် သွန်ချနိုင်၏။ ထိုဓါတ်ငွေ့သည် အရောင် ကင်း၍ အနံ့လည်း မရှိ။ သို့သော် ရေတွင်ပျော်ဝင်၍ ထို ဖျော်ရည်ကို ကာဗွန်နစ်အက်ဆစ်ဟုခေါ်၏။ ထိုဖျော်ရည်ကို ဆိုဒါ၊ လင်မနစ်စသော ဘိလတ်ရည်များ ပြုလုပ်ရာ၌ များစွာ အသုံးပြုကြသည်။ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် (ဓါတ်ငွေ့)ကို ထုံးရည်ကြည်ထဲသို့ ထည့်၍လှုပ်လိုက်လျှင် နို့ရည်ကဲ့သို့ ဖြူသွား၏။ ထိုဓါတ်ငွေ့သည် ရေမှာထက် အယ်လကိုဟောတွင် ပို၍ ပျော်ဝင်လွယ်သည်။ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)သည် အောက်ဆီဂျင်(ဓါတ်ငွေ့)နှင့် အနည်းငယ်မျှ မတူချေ။ မီးလောင် ကျွမ်းခြင်းကို အားမပေးသည့်ပြင် မီးကို ငြိမ်းစေသည်။
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)ရှိသော အဝကျယ်ကျယ် ပုလင်းထဲသို့ မီးထွန်းထားသော ဖယောင်းတိုင်ကို ထည့်လိုက် လျှင် မီးငြိမ်းသွားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ ထိုကြောင့် အချို့ သော မီးသတ်ဆေးဗူးများတွင် ရုတ်တရက်မီးဘေးကိစ္စ ပေါ် ပေါက်၍ အသုံးပြုသောအခါ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့) များကို ထုတ်ပေးနိုင်စေရန် ဓါတ်ဆေးရည်တစ်မျိုးကို ထည့် ထားတတ်၏။ တိုက်ရိုက်အားဖြင့်အဆိပ်ရှိသည်ဟု မဆိုသာ သော်လည်း ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက် (ဓါတ်ငွေ့)စစ်စစ် ကိုဖြစ်စေ၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)-အမြောက်အမြား ပါရှိသောလေကိုဖြစ်စေ၊ ရှူမိလျှင်အောက်ဆီဂျင် လုံလောက် အောင် မရနိုင်သောကြောင့် မွန်း၍ သေဆုံးတတ်သည်။ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်(ဓါတ်ငွေ့)ကို ဖေါ်ယူသောနည်းမှာ ကယ်လဆီယမ် ကာဗွန်နိတ်ဖြစ်သော စကျင်ကျောက် သို့မဟုတ် ထုံးကျောက်ထဲသို့ ဟိုက်ဒရိုကလောရစ်အက်ဆစ် အပေါ့ရည် လောင်းထည့်သောနည်း ဖြစ်၏။ ဥဒါဟရုဏ်
| CaCo3 | + | 2HCL | = | CACL2 | + | H2O | + | CO2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| စကျင်ကျောက် | + | အက်စစ် | = | ဓါတ်ဆား | + | ရေ | + | ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် (ဓါတ်ငွေ့) |
ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရန်အတွက်မူ မက်ကနီဇီယမ်ကာဗွန် နိတ်နှင့် ဆိုဒီယမ်ကာဗွန်နိတ်တို့တွင် ဆာလဖျူရစ် အက်ဆစ် ထည့်၍ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ကို အကြီးအကျယ် ဖေါ်ယူ ထုတ်လုပ်ကြသည်။ [၂]
ကိုးကား
- ↑ "Carbon Dioxide as a Fire Suppressant: Examining the Risks"၊ U.S. Environmental Protection Agency:။
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)