ဟစနီး မူဘာရက်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Finished (except for spellchecking) |
|||
စာကြောင်း ၅၃ - | စာကြောင်း ၅၃ - | ||
| alma_mater = အီဂျစ် စစ်တက္ကသိုလ်<br />အီဂျစ် လေတက္ကသိုလ်<br />ဆိုဗိယက် ဖရူးန်ဇီး စစ်တက္ကသိုလ် |
| alma_mater = အီဂျစ် စစ်တက္ကသိုလ်<br />အီဂျစ် လေတက္ကသိုလ်<br />ဆိုဗိယက် ဖရူးန်ဇီး စစ်တက္ကသိုလ် |
||
| signature = Hosni Mubarak Signature.svg |
| signature = Hosni Mubarak Signature.svg |
||
| footnotes = a. {{note|aaa}}Office vacant from 14 October 1981 to 29 January 2011<br />b. {{note|bbb}}as Chairman of the |
| footnotes = a. {{note|aaa}}Office vacant from 14 October 1981 to 29 January 2011<br />b. {{note|bbb}}as Chairman of the Supreme Council of the Armed Forces]]<br />c.{{note|ccc}}c. military rank withdrawn after trial |
||
| allegiance = {{flagu|Egypt}} |
| allegiance = {{flagu|Egypt}} |
||
| branch = {{Air force|Egypt}} |
| branch = {{Air force|Egypt}} |
||
စာကြောင်း ၇၆ - | စာကြောင်း ၇၆ - | ||
== ဒုတိယသမ္မတ နှင့် သမ္မတတာဝန် == |
== ဒုတိယသမ္မတ နှင့် သမ္မတတာဝန် == |
||
၁၉၇၅ ဧပြီတွင် အန်းဝေါ ဆက်ဒတ်က မူဘာရက်ကို ဒုတိယသမ္မတခန့်အပ်ခဲ့သည်။<ref name="fortuneobit">{{Cite news |last=El-Tablawy |first=Tarek |url=https://fortune.com/2020/02/25/egypt-hosni-mubarak-pharaoh-president-arab-spring-dies/ |title=Egypt's Hosni Mubarak, 'pharaoh' president ousted during Arab Spring, dies at 91 |work=Fortune |access-date=25 February 2020 |ref=fortuneobit}}</ref> ဤရာထူး၌ အစ္စရေးနှင့် အနာဂတ်တွင်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုပဲ ဆုတ်ခွာရန် စစ်တပ်သဘောတူညီမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=118248&dt=2476&dl=1345 |title=Eilts to Kissinger, July 22, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref> အစ္စရေးနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုရန် [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ]]နှင့် [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]ကို တိုက်တွန်းသော်လည်း ဆီရီးယားမှ လက်မခံဘဲ ငြင်းဆန်သည်။<ref name="archive">{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=163165&dt=2476&dl=1345 |title=Eilts to Kissinger, September 3, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=158852&dt=2476&dl=1345 |title=Hermann Eilts (US Ambassador to Egypt) to Henry Kissinger, September 5, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref> ဆော်ဒီအိမ်ရှေ့မင်းသားနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးလာခဲ့သည်။<ref name=sadhos2/> မူဘာရက်သည် အာရပ်ဒေသရှိ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များနှင့်ပါ ဆက်ဆံရေးတိုးတက်လာသည်။<ref name=sadhos2/> |
၁၉၇၅ ဧပြီတွင် အန်းဝေါ ဆက်ဒတ်က မူဘာရက်ကို ဒုတိယသမ္မတခန့်အပ်ခဲ့သည်။<ref name="fortuneobit">{{Cite news |last=El-Tablawy |first=Tarek |url=https://fortune.com/2020/02/25/egypt-hosni-mubarak-pharaoh-president-arab-spring-dies/ |title=Egypt's Hosni Mubarak, 'pharaoh' president ousted during Arab Spring, dies at 91 |work=Fortune |access-date=25 February 2020 |ref=fortuneobit}}</ref> ဤရာထူး၌ အစ္စရေးနှင့် အနာဂတ်တွင်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုပဲ ဆုတ်ခွာရန် စစ်တပ်သဘောတူညီမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=118248&dt=2476&dl=1345 |title=Eilts to Kissinger, July 22, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref> အစ္စရေးနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုရန် [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ|ဆော်ဒီ]]နှင့် [[ဆီးရီးယားနိုင်ငံ|ဆီရီးယား]]ကို တိုက်တွန်းသော်လည်း ဆီရီးယားမှ လက်မခံဘဲ ငြင်းဆန်သည်။<ref name="archive">{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=163165&dt=2476&dl=1345 |title=Eilts to Kissinger, September 3, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=158852&dt=2476&dl=1345 |title=Hermann Eilts (US Ambassador to Egypt) to Henry Kissinger, September 5, 1975 |access-date=29 January 2011}}</ref> ဆော်ဒီအိမ်ရှေ့မင်းသားနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးလာခဲ့သည်။<ref name="sadhos2">{{Cite news |last=Olfat M. El Tohamy |url=http://www.csmonitor.com/1981/1014/101447.html/%28page%29/2 |title=Egypt's Hosni Mubarak picks up Sadat's reins: profile |date=14 October 1981 |work=The Christian Science Monitor |access-date=23 January 2013 |page=2}}</ref> မူဘာရက်သည် အာရပ်ဒေသရှိ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များနှင့်ပါ ဆက်ဆံရေးတိုးတက်လာသည်။<ref name=sadhos2/> |
||
[[File:Egyptian presidential referendum 1981 Akhbar newspaper.jpeg|thumbnail|Egyptian presidential referendum 1981 Akhbar newspaper]] |
[[File:Egyptian presidential referendum 1981 Akhbar newspaper.jpeg|thumbnail|Egyptian presidential referendum 1981 Akhbar newspaper]] |
||
စာကြောင်း ၉၉ - | စာကြောင်း ၉၉ - | ||
=== ၁၉၉၁ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲ === |
=== ၁၉၉၁ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲ === |
||
၁၉၉၁ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲတွင် အီဂျစ်သည် မဟာမိတ်ပေါင်းစည်းအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်၍ [[ကူဝိတ်နိုင်ငံ|ကူဝတ်]]မှ အီရတ်စစ်တပ်များကို ဖယ်ရှားရန်အလို့ငှာ ဆော်ဒီနိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးရောက်ခဲ့ကြသောတပ်တစ်ချို့အနက်အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အီဂျစ်ကြည်းတပ် သင်္ဘောဖြင့် ဆော်ဒီသို့ရောက်လာခဲ့သည်။<ref name="AAN1">{{cite news |last1=al-Shibeeb |first1=Dina |title=Top 21 faces of the Gulf War |url=http://english.alarabiya.net/en/perspective/features/2015/08/14/Top-21-faces-of-the-Gulf-War.html |accessdate=26 February 2020 |publisher=Al-Arabiya News |date=14 August 2015}}</ref> စစ်တွင် ၎င်း၏ ပါဝင်ဆင်နွှဲခြင်းသည် အာရပ်ကမ္ဘာ၌ အရေးပါလာခဲ့ကာ အီဂျစ်အစိုးရအတွက်လည်း အကျိုးအမြတ်ရရှိခဲ့သည်။<ref name="AAN1"/> စာနယ်ဇင်းသတင်းမျာ၌ဖော်ပြသည်မှာ {{USD|20 billion}}အထိ ကြွေးမြီများ လျှော်ပစ်နိုင်စေခဲ့သည်။<ref name="AAN1"/> |
|||
[[File:ACC stamp 1990 A2.jpg|thumb|အာရပ်ပေါင်းစည်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့(ACC)မှ အီရတ်တံဆိပ်ခေါင်း၊ အဖွဲ့ကို ၁၉၈၉တွင်တည်ထောင်၊ အီဂျစ်သမ္မတ မူဘာရက်၊ မြောက်ယီမင် သမ္မတ ဆဲလက်၊ ဂျော်ဒန်ဘုရင် ဟူစိန်၊ အီရတ်သမ္မတ ဆက်ဒမ် ဟူစိန်]] |
|||
===၂၀၀၃ အီရတ်အားကျူးကျော်ခြင်းအပေါ် ရပ်တည်ချက်=== |
|||
[[File:George W. Bush & Hosni Mubarak.jpg|thumb|အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ ဘုရှ်နှင့် အတူ၊ (၂၀၀၂ မတ်)]] |
|||
အီရတ်အားကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်းအပေါ်၌ အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းပဋိပခအားအရင် ဖြေရှင်းသင့်ခဲ့ကြောင်း မူဘာရက်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။ ဤစစ်သည် အိုစမာ ဘင်လာဒင်ကဲ့သို့ လူမျိုး အယောက်(၁၀၀)ထွက်ပေါ်စေမည်ဟုလည်းပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |url=http://edition.cnn.com/2003/WORLD/meast/03/31/iraq.egypt.mubarak.reut/ |title=Mubarak warns of '100 bin Ladens' |date=31 March 2003 |access-date=29 January 2011 |publisher=CNN}}</ref> သို့သော် အမေရိကန်စစ်တပ် အီရတ်မှ ရုတ်တရက်ဆုတ်ခွာခြင်းကို မထောက်ခံခဲ့ပေ။ ဤသို့ထွက်သွားလျှင် အခြေအနေ ဝရုန်းသုံးကားဖြစ်မည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့်ဖြစ်၏ ။<ref>{{Cite news |url=https://www.usatoday.com/news/world/iraq/2006-04-09-egypt-comments_x.htm |title=Mubarak: "U.S withdrawal would hurt Iraq" |date=9 April 2006 |work=USA Today |access-date=29 January 2011}}</ref> |
|||
===၂၀၀၅ ရွေးကောက်ပွဲများ === |
|||
[[File:Sharm El Sheikh, Egypt, on September 14, 2010.jpg|thumb|မူဘာရက် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ကလင်တန်၊ ပါလက်စတိုင်း သမ္မတ အဘက်၊ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘန်ဂျမန်နေတန်ယာဟုတို့နှင့် တွေ့ဆုံစဉ်၊ Sharm el-Sheikhမြို့၊ ၂၀၁၀ စက်တင်ဘာ ၁၄]] |
|||
၁၉၈၇၊ ၁၉၉၃၊ ၁၉၉၉ နှစ်များတွင် မဲအများစုဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ၂၀၀၅ မဲစာရင်းတွင် ပြည်လုံးကျွတ်မဲပေးမှုဆိုသည်ထက် {{efn|တစ်ခုတည်းကို သီးသန့်မဲပေးခြင်း၊ အထက်ပါနှစ်များတွင် မူဘာရက်တစ်ဦးတည်းကို ထောက်ခံ/မထောက်ခံ မဲပေးခြင်းသာဖြစ်၏ ။}} ယှဉ်ပြိုင်သူများသည့် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်လာသည်။ သို့ရာတွင် မဲရုံများနှင့် လုံခြံရေးယန္တရားမှာ သမ္မတ၏ လက်ဝယ်တွင်ဖြစ်သည်။ မနက်ဖြန်ပါတီမှ အတိုက်အခံ Ayman Nourကို လိမ်လည်အတုပြုလုပ်မှုဖြင့် စွပ်စွဲ၍ အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ် ငါးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last=Slackman |first=Michael |url=https://www.nytimes.com/2005/12/25/international/africa/25egypt.html |title=Testing Egypt, Mubarak Rival Is Sent to Jail |date=25 December 2005 |work=The New York Times |access-date=6 June 2009}}</ref> |
|||
=== အကျင့်ပျက်ချစားခြင်းများ === |
|||
တာဝန်ယူနေစဉ်သက်တမ်းတစ်လျှောက် ၎င်းအစိုးရအဖွဲ့၏ ပြည်ထဲရေးအကျင့်ပျက်မှုများ တိုးလာသည်။ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များ၊ တက်ကြွလူငယ်များကို ရုံးထုတ်ခြင်းမရှိဘဲ ထောင်ချ၏ ။<ref>{{Cite web |url=http://www.nbcnews.com/id/41285248 |title=Egyptian bloggers brave police intimidation |last=Suzanne Choney |date=27 January 2011 |publisher=[[NBC News]] |access-date=28 January 2011}}</ref> တက္ကသိုလ်၊ ဗလီ၊ သတင်းစာများမှ ဝန်ထမ်းများကို နိုင်ငံရေးယုံကြည်ချက်များကြောင့် ရာထူးမှထုတ်ပစ်သည်။<ref>{{Cite news |last=Jack Shenker |url=https://www.theguardian.com/world/2010/nov/22/egypt-elections-muslim-brotherhood-ndp |title=Egyptian elections: independents fight for hearts and minds in 'fixed ballot' |date=22 November 2010 |work=The Guardian |access-date=28 January 2011 |location=UK}}</ref> ၂၀၁၀ နိုင်ငံတကာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၏ အကျင့်ပျက်ချစားညွှန်းကိန်း အမှတ် ၃.၁ရရှိသည်။ (အမှတ် ၁၀သည် အလွန်သန့်ရှင်း၍ အမှတ်၀ သည်အလွန်အကျင့်ပျက်) ၁၈၇နိုင်ငံ၌ အဆင့် ၉၈ဖြင့်ရပ်တည်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |url=http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2010/results |title=CPI 2010 table |website=Transparency International |access-date=26 October 2010}}</ref> |
|||
၂၀၁၁ အေဘီစီသတင်းဌာနက မူဘာရက်၏ တစ်ကိုယ်ရေကြွယ်ဝမှု {{USD|40 billion}}နှင့် လေတပ်အရာရှိအဖြစ် စစ်ရေးဆိုင်ရာစာချုပ်များမှ {{USD|70 billion}} ခန့်ရှိသည်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite news |last=Kim |first=Susanna |url=http://abcnews.go.com/Business/egypt-mubarak-family-accumulated-wealth-days-military/story?id=12821073 |title=Egypt's Mubarak likely to retain vast wealth |date=2 February 2011 |work=ABC News |access-date=3 February 2011}}</ref> ဂါးဒီးယန်သတင်းစာမှလည်း ချစားမှုများမှ {{USD|70 billion}}ရှိသာ်ဟုပင် သတင်းထုတ်ခဲ့သည်။<ref>[https://www.theguardian.com/world/2011/feb/04/hosni-mubarak-family-fortune ''Mubarak family fortune could reach $70bn, say experts''], Guardian</ref>နယူးဝိခ် သတင်းစာအရ ဤစွပ်စွဲချက်များသည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုမရှိ၊ သက်သေမခိုင်လုံစု ဆိုသည်။<ref>{{Cite news |last=Dickey, Christopher |title=The Tragedy of Mubarak |date=21 February 2011 |work=Newsweek |page=18}}</ref> |
|||
==တော်လှန်ရေးနှင့် ရာထူးဖယ်ရှားခြင်း== |
|||
[[File:Tahrir Square - February 9, 2011.png|thumb|Massive protests centered on Cairo's [[Tahrir Square]] led to Mubarak's resignation in February 2011.]] |
|||
၂၀၁၁ ဇန်နဝါရီ၌ ဆန္ဒပြသပိတ်မှောက်မှုများ ကိုင်ရိုမြို့တော်နှင့် အခြားမြို့များတွင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁တွင် ၎င်းသည် နောက်လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မပါဝင်တော့ကြောင်း ကြေငြာသည်။ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရန် ကတိပေးသည်။<ref>{{Cite news |last=Kevin Connolly |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-12340923 |title=Egypt unrest: Hosni Mubarak vows to quit after polls |date=16 May 2009 |work=BBC |access-date=1 February 2011}}</ref> သို့သော် ဤကတိများက ဆန္ဒပြသူများကို မကျေနပ်စေဘဲ ထိုသူများက ၎င်းနှုတ်ထွက်ရန်သာလိုလားသည်။<ref>{{Cite news |url=http://uk.reuters.com/article/2011/02/02/uk-egypt-world-idUKTRE7113A920110202 |title=Factbox{{mdash}}World reaction to Egypt's Mubarak quitting in September |date=3 February 2011 |access-date=3 February 2011 |agency=Reuters}}</ref> ထောက်ခံသူနှင့် မထောက်ခံသူများကြား ပြဿနာများဖြစ်ခဲ့၏ ။<ref>{{Cite news |last=Wyre Davies |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-12351831 |title=Egypt unrest: PM apologises for Tahrir Square violence |date=3 February 2011 |work=BBC News |access-date=5 February 2011}}</ref> မကြာမီ နှုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။<ref name="Kirkpatrick" /> |
|||
==မူဘာရက်၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ== |
|||
Suzanne Mubarakကို လက်ထပ်ခဲ့၍ သားနှစ်ဦး ထွန်းကားသည်။ ထိုနှစ်ယောက်စလုံးသည် အီဂျစ်အကျဉ်းထောင်၌ လေးနှစ်ကျခဲ့ပြီး ၂၀၁၅၌ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။<ref name="theguardian.com">{{Cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2014/jun/19/hosni-mubarak-breaks-leg-jail |title=Hosni Mubarak breaks leg in jail |website=The Guardian |access-date=29 April 2016}}</ref> ဟစနီး မူဘာရက်သည် ၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅၌ အသက် ၉၁တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<ref name=obit>{{Cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-51630142 |title=Former Egyptian president Hosni Mubarak dies |date=25 February 2020 |work=[[BBC]] |access-date=25 February 2020}}</ref> |
|||
==ဆုများ== |
|||
=== နိုင်ငံတွင်း === |
|||
* {{flagicon|Egypt}} ဂုဏ်ပြုကြယ်ပွင့်ဆု(Honor Star Medal), နှစ်ကြိမ်<ref name="mmc">{{Cite web |url=http://www.mmc.gov.eg/branches/AIRFORCE/gg16.htm |title=Egyptian Air Force – Air Marshal Mohammed Hosni Mubarak |archive-url=https://web.archive.org/web/20081223232009/http://www.mmc.gov.eg/branches/AIRFORCE/gg16.htm |archive-date=23 December 2008}}</ref> |
|||
* {{flagicon|Egypt}} စစ်တပ်လေ့ကျင့်ရေးဆု<ref name="mmc" /> |
|||
=== ပြည်ပ === |
|||
*{{Flagicon|Sweden}} Knight of the Royal Order of the Seraphim (၁၉၈၄)<ref>Nordenvall, Per (1998) [1998]. Kungliga Serafimerorden 1748 - 1998. Stockholm: Kungl. Maj:ts orden. {{ISBN|91-630-6744-7}}</ref> |
|||
* {{flagicon|India}} [[ဂျဝါဟာလာနေရူးဆု]] (Jawaharlal Nehru Award) (၁၉၉၅)<ref>{{Cite web |url=http://www.iccrindia.net/jnawardlist.html |title=Indian Council for Cultural Relations, Universe of Culture, Promoting Indian Culture, Showcasing World Cultures |publisher=Iccrindia |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130901175835/http://www.iccrindia.net/jnawardlist.html |archive-date=1 September 2013 }}</ref> |
|||
* {{flagicon|Turkey}} First Class of the Order of the State of Republic of Turkey (၁၉၉၈)<ref>{{Cite web |url=http://www.haberler.com/dostluk-iliskilerine-katkinin-altin-sembolu-devlet-4331381-haberi/ |title=Dostluk İlişkilerine Katkının Altın Sembolü: Devlet ve Cumhuriyet Nişanları (Turkish) – The Gold Symbol Contribution of Friendly Relations : State and Republic Orders |date=February 2013 |publisher=Haberler.com |access-date=26 October 2015}}</ref> |
|||
* [[File:State flag of the Imperial State of Iran (with standardized lion and sun).svg|25px]] Hamayon Merit from Emperor Muhammad Reza Pahlavi, Iran<ref name="mmc" /> |
|||
* {{flagicon|Syria}} Military Honor Medal Knight Rank from the President of Syria<ref name="mmc" /> |
|||
* {{flagicon|Palestine}} Honor Star Medal from the PLO<ref name="mmc" /> |
|||
* {{flagicon|Saudi Arabia}} Order of King Abdulaziz – Excellent Degree from King Faisal Bin Abdul-Aziz<ref name="mmc" /> |
|||
== မှတ်စု == |
== မှတ်စု == |
||
{{notelist}} |
{{notelist}} |
၀၆:၃၈၊ ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၀ ရက်နေ့က မူ
ဟစနီး မူဘာရက် | |
---|---|
حسني مبارك | |
မူဘာရက် (၂၀၀၉) | |
စတုတ္ထမြောက် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတ | |
တာဝန်သက်တမ်း 14 October 1981 – 11 February 2011 | |
ဝန်ကြီးချုပ် | See list
|
ဒုတိယ သမ္မတ | Omar Suleiman[a] |
ယခင်လူ | Sufi Abu Taleb (Acting) |
ဆက်ခံသူ | Mohamed Hussein Tantawi (Interim) |
အီဂျစ်နိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် | |
တာဝန်သက်တမ်း 7 October 1981 – 2 January 1982 | |
သမ္မတ | Sufi Abu Taleb (Acting) Himself |
ယခင်လူ | Anwar Sadat |
ဆက်ခံသူ | Ahmad Fuad Mohieddin |
၁၅ကြိမ်မြောက် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ဒုတိယ သမ္မတ | |
တာဝန်သက်တမ်း 16 April 1975 – 14 October 1981 | |
သမ္မတ | Anwar Sadat |
ယခင်လူ | Hussein el-Shafei Mahmoud Fawzi |
ဆက်ခံသူ | Omar Suleiman[a] |
the Non-Aligned Movement ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး | |
တာဝန်သက်တမ်း 16 July 2009 – 11 February 2011 | |
ယခင်လူ | Raúl Castro |
ဆက်ခံသူ | Mohamed Hussein Tantawi (Acting) |
အီဂျစ်လေတပ်၏ Commander | |
တာဝန်သက်တမ်း 23 April 1972 – 16 April 1975 | |
သမ္မတ | Anwar Sadat |
ယခင်လူ | Ali Mustafa Baghdady |
ဆက်ခံသူ | Mahmoud Shaker |
အီဂျစ်လေတပ် တက္ကသိုလ်၏ ညွှန်ကြားရေးမှူး | |
တာဝန်သက်တမ်း November 1967 – June 1969[၁] | |
ယခင်လူ | Yahia Saleh Al-Aidaros |
ဆက်ခံသူ | Mahmoud Shaker |
ကိုယ်ရေး အချက်အလက်များ | |
မွေးဖွား | မိုဟာမက် ဟစနီး အက်ဆီးယစ် မူဘာရက် ၄ မေ၊ ၁၉၂၈ Kafr-El Meselha, အီဂျစ် |
ကွယ်လွန် | ၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ၊ ၂၀၂၀ ကိုင်ရိုမြို့, အီဂျစ်နိုင်ငံ | (အသက် ၉၁)
နိုင်ငံရေးပါတီ | အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ(အီဂျစ်) (1978–2011) |
ကြင်ဖော်(များ) | Suzanne Thabet (လက်ထပ် 1959) |
သားသမီး |
|
မိခင်ကျောင်း | အီဂျစ် စစ်တက္ကသိုလ် အီဂျစ် လေတက္ကသိုလ် ဆိုဗိယက် ဖရူးန်ဇီး စစ်တက္ကသိုလ် |
လက်မှတ် | |
စစ်မှုထမ်းခြင်း | |
သစ္စာခံနိုင်ငံ | Egypt |
တပ်/တပ်ဖွဲ့ခွဲ | Egyptian Air Force |
အမှုထမ်းကာလ | 1950–1975 |
ရာထူး | – လေတပ်စစ်ဦးစီးချုပ် (Air Chief Marshal)[၂] |
Commands | အီဂျစ် လေတပ် အီဂျစ် လေတက္ကသိုလ် ဘန်းနီ ဆူးအက်ဖ် လေတပ်အခြေစိုက်စခန်း (Beni Suef Air Base) ကိုင်ရိုအနောက်လေတပ်အခြေစိုက်စခန်း (Cairo West Air Base) |
a. ^ Office vacant from 14 October 1981 to 29 January 2011 b. ^ as Chairman of the Supreme Council of the Armed Forces]] c.^ c. military rank withdrawn after trial |
မိုဟာမက် ဟစနီး အက်ဆီးယစ် မူဘာရက် (အင်္ဂလိပ်: Muhammad Hosni El Sayed Mubarak[မှတ်စု ၁]) (၄ မေ ၁၉၂၈ – ၂၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၀) သည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၁၉၈၁မှ ၂၀၁၁ထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သော အီဂျစ်သမ္မတဖြစ်၍ အီဂျစ်နိုင်ငံ ၏ စတုတ္ထမြောက်သမ္မတလည်းဖြစ်သည်။
နိုင်ငံရေးလောကသို့ မဝင်ရောက်မီ မူဘာရက်သည် အီဂျစ်လေတပ်မတော်တွင် အမှုထမ်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၂မှ ၁၉၇၅ထိ အရေးပါသောထိပ်တန်းအရာရှိတစ်ဦးအဖြစ်ထမ်းဆောင်၍ ၁၉၇၃တွင် လေတပ်ဦးစီးချုပ်(air chief marshal)အဖြစ် ရာထူးတိုးမြင့်ရရှိခဲ့သည်။[၂] ၁၉၈၁ သမ္မတ အန်ဝေါ ဆက်ဒက်လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ မူဘာရက်၏ သမ္မတသက်တမ်းသည် နှစ်သုံးဆယ် နီးပါးကြာမြင့်ခဲ့၏ ။၁၈၀၅မှ ၁၈၄၈ထိ (၄၃)နှစ်ကြာ အီဂျစ်နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သော အောတမန် အုပ်ချုပ်သူ မိုဟာမက် အလီ ဘာရှ (Muhammad Ali Pasha) ပြီးလျှင် ဒုတိယသက်တမ်းအကြာဆုံးဖြစ်လေသည်။[၃] မူဘာရက်သည် ၂၀၁၁ အီဂျစ်တွင် ၁၈ရက်ကြာ ဖြစ်ပွားခဲ့သော တော်လှန်ရေးအတွင်း၌ နှုတ်ထွက်ခဲ့သည်။[၄] ၂၀၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁တွင် ထိုစဉ်က ဒုသမ္မတဖြစ်သူက သမ္မတနှင့် ၎င်းတို့ အသီးသီးနှုတ်ထွက်ကြောင်း ကြေငြာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် စစ်တပ်၏ ထိပ်တန်းကောင်စီကို အာဏာလွှဲပေးခဲ့လေသည်။[၅][၆]
၂၀၁၁ ဧပြီ ၁၃၊ အစိုးရရှေ့နေတစ်ဦးက မူဘာရက်နှင့် သားနှစ်ယောက်ကို အကျင့်ပျက်ချစားမှုနှင့် အာဏာအလွဲသုံးစာမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စုံစမ်းမေးမြန်းရန် ၁၅ရက်ကြာ ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။[၇] အီဂျစ်တော်လှန်ရေးအတွင်း ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြသောသူများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းအားတားဆီးရန် ပျက်ကွက်ခဲ့မှုအတွက် (တာဝန်ပျက်ကွက်မှု)စွပ်စွဲချက်ဖြင့် တရားရင်ဆိုင်ရန် အမိန့်ချမှတ်ခဲ့သည်။[၈] ၂၀၁၁ ဩဂုတ်လ ၃ရက်မှ စတင်ရုံးထုတ်သည်။[၉] ၂၀၁၂ ဇွန် ၂၊ အီဂျစ်တရားရုံးက မူဘာရက်အား တစ်သက်တစ်ကျွန်းထောင်ဒဏ်စီရင်ခဲ့သည်။ ပြစ်ဒဏ်စီရင်ပြီးနောက် ကျန်းမာရေးဆိုးရွားမှုများဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကြောင်း သတင်းအရသိရှိရသည်။ ၂၀၁၃ ဇန်နဝါရီ ၁၃ ၌ အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းအယူခံရုံးတော်မှ မူဘာရက်၏ ပြစ်ဒဏ်ကို ပယ်ဖျက်ပေးခဲ့ပြီး ထပ်မံတရားရင်ဆိုင်စေသည်။[၁၀] ပြန်လည်တရားရင်ဆိုင်ရာတွင် မူဘာရက်နှင့် သားများအား အကျင့်ပျက်ချစားမှုဖြင့် ၂၀၁၅ မေ ၉တွင် ထောင်ဒဏ် စီရင်ခဲ့သည်။[၁၁] မူဘာရက်ကို စစ်ဆေးရုံတွင် ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းသားများကို ၂၀၁၅ အောက်တိုဘာ ၁၂ ၌ ကိုင်ရိုတရားရုံးက လွှတ်ပေးခဲ့သည်။[၁၂] ၎င်းကိုလည်း ၂၀၁၇ မတ်လ ၂ ၌ အပြစ်မရှိကြောင်းစီရင်၍ ၂၀၁၇ မတ် ၂၄တွင် လွှတ်ပေးခဲ့၏ ။[၁၃][၁၄]
၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[၁၅][၁၆] ကိုင်ရိုမြို့ပြင် မိသားစုမြေကွက်၌ စစ်ရေးဆိုင်ရာဖြင့် မြုပ်နှံခွင့်ရရှိခဲ့သည်။[၁၇]
ငယ်စဉ်ဘဝနှင့် လေတပ်အမှုထမ်းခြင်း
၁၉၂၈ မေ ၂၄တွင် မူဘာရက်ကို အီဂျစ်နိုင်ငံ မန်နူဖက်ယဲ့(Monufia)အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေ၊ ကားဖ်ရ် အက်ရှ် မဆဲဟာ(Kafr El-Meselha)တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။[၁၈] ၁၉၄၉ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် စစ်တက္ကသိုလ်ပြီး၍ အီဂျစ်လေတပ်တွင် အမှုထမ်းသည်။[၂] လေကျောင်းသိပ္ပံဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။[၁၉]
လေတပ်ဌာနအမျိုးမျိုး၌အမှုထမ်းပြီး[၂] ၁၉၅၀ခုနှစ်များဆီမှ ၁၉၅၉ထိ လေတပ်တက္ကသိုလ်တွင် သရုပ်ပြဆရာလုပ်သည်။[၂] ၁၉၅၉မှ ၁၉၆၁ထိ ဆိုဗိယက်ပြည်ထောင်စုတွင် လေယာဉ်မောင်းသင်တန်းများတက်ခဲ့သည်။[၂၀] အီဂျစ်သို့ပြန်ရောက်ပြီးနောက် လေတပ်အရာရှိ၊ လေတပ်အခြေစိုက်အရာရှိအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သည်။[၂]
၁၉၇၃တွင် လေတပ်မတော်၏ အုပ်ချုပ်သူအရာရှိနှင့် ကာကွယ်ရေး ဒုဝန်ကြီးဖြစ်ကာ ၁၉၇၃တွင် အာရပ်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားမှု၌ ဆူးအက်တူးမြောင်း အရှေ့ကမ်းရှိ အစ္စရေးစစ်သားများကို ကိုရှောင်တခင်လေတပ်စစ်ဆင်ရေးလုပ်ခဲ့သည်။ အီဂျစ်လေယာဉ်မှူးများသည် ပစ်မှတ် ၉၀%ထိမှန်အောင်ပစ်ခတ်နိုင်သဖြင့် မူဘာရက်သည် နိုင်ငံ၏ သူရဲကောင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။[၂၁] နောက်တစ်နှစ်၌ ထိုစစ်ပွဲအား အသိအမှတ်ပြုသည့် အနေဖြင့် လေတပ်စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၂][၂၂] စစ်ပွဲ၌ အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်းခိုင်မာသည့် ဆောင်ရွက်ချက်များကြောင့် တရားဝင်ကြေငြာချက်များတွင် မူဘာရက်ကို ချီးမွမ်းမှုများရှိခဲ့သည်။[၂၃] မူဘာရက်၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ယခင်တပ်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် Saad el-Shazly ၏ သမီး Shahdan El-Shazliက မူဘာရက်သည် စာရွက်စာတမ်းများလဲထားကြောင်း၊ ၁၉၇၃အစောပိုင်းအောင်မြင်မှုများအတွက် ၎င်းဖခင်ရရှိမည့် ချီးကျူးမှုများကို ယူသွားကြောင်း ပြောဆိုခဲ့၏ ။ နောက်ဆက်လက်ပြောဆိုသည်မှာ စစ်ရေးဆိုင်ရာအမိန့်ပေးသည့် အခန်းတစ်ခု၌ ဆွေးနွေးမှုများနှင့်ပတ်သက်သည့် ဓါတ်ပုံများမှာ ပြောင်းလဲထားကြောင်းနှင့် ထိုပုံများတွင် Saad El-Shazliကို ဖျက်ထားပြီး မူဘာရက်နှင့် အစားထိုးထားကြောင်းလည်းပြောဆိုသွားခဲ့သည်။[၂၄]
ဒုတိယသမ္မတ နှင့် သမ္မတတာဝန်
၁၉၇၅ ဧပြီတွင် အန်းဝေါ ဆက်ဒတ်က မူဘာရက်ကို ဒုတိယသမ္မတခန့်အပ်ခဲ့သည်။[၂၅] ဤရာထူး၌ အစ္စရေးနှင့် အနာဂတ်တွင်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုပဲ ဆုတ်ခွာရန် စစ်တပ်သဘောတူညီမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။[၂၆] အစ္စရေးနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုရန် ဆော်ဒီနှင့် ဆီရီးယားကို တိုက်တွန်းသော်လည်း ဆီရီးယားမှ လက်မခံဘဲ ငြင်းဆန်သည်။[၂၇][၂၈] ဆော်ဒီအိမ်ရှေ့မင်းသားနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးလာခဲ့သည်။[၂၉] မူဘာရက်သည် အာရပ်ဒေသရှိ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များနှင့်ပါ ဆက်ဆံရေးတိုးတက်လာသည်။[၂၉]
ဗိုလ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သော Khalid Islambouli ဦးဆောင်လာသော စစ်သားများမှ ၁၉၈၁ အောက်တိုဘာတွင် သမ္မတ ဆက်ဒက်အားလုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုတွင် မူဘာရက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။[၃၀] ဤအဖြစ်အပျက်ပြီးနောက် အီဂျစ်၏ စတုတ္ထမြောက် သမ္မတဖြစ်လာသည်။
အီဂျစ်နိုင်ငံ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်သို့ ပြန်ဝင်ခြင်း
သမ္မတ ဆက်ဒက်၏ အစ္စရေးနှင့် စစ်ပြေငြိမ်းမှုကြောင့် အီဂျစ်ကို အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်က အသင်းဝင်အဖြစ် ဆိုင်းငံ့ခဲ့သည်။[၃၁] ၁၉၈၂၌ မူဘာရက်က ဆော်ဒီဘုရင်နှင့်တွေ့ဆုံ၍ နှစ်နိုင်ငံ ပြန်လည်သင့်မြတ်မှုအစဖြစ်လာခဲ့သည်။[၃၂] အီဂျစ်သည် အာရပ်အများဆုံးနေထိုင်သည့်တိုင်းပြည်ဖြစ်၍ ဆော်ဒီသည် အချမ်းသာဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် အာရပ်ကမ္ဘာတွင် အီဂျစ်-ဆော်ဒီဝင်ရိုးသည် စွမ်းအားရှိသော အားတစ်ရပ်ဖြစ်လာခဲ့၏ ။ ၁၉၈၂ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် ဆော်ဒီက အီဂျစ်၏ ငြိမ်းချမ်ရေးအစီအစဉ်ကို တင်ပြခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ်၌ အစ္စရေးကပါလက်စတိုင်းကို နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ခွင့်ပြုရန်၊ အာရပ်ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးက အစ္စရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူရန်တို့ဖြစ်ကြသည်။[၃၂]
အီရန် အစ္စလာမ္မစ် သမ္မတနိုင်ငံက ၁၉၇၉မှစ၍ အစ္စလာမ္မစ်ကမ္ဘာကို ၎င်းကဦးဆောင်သူဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားမှုများရှိခဲပြီး အထူးသဖြင့် ခေါင်းဆောင် ခိုမေးနီ (Khomeini) က အီရတ်၊ ဆော်ဒီ၊ ကူဝိတ်နှင့် ပါရှန်းပင်လယ်ကွေ့တောင်ပိုင်းရှိ အခြားအာရပ်နိုင်ငံများ၏ အစိုးရများကိုဖြုတ်ချရန် နှိုးဆော်သည်။ ထိုနိုင်ငံများကို တရားမဝင် နိုင်ငံများဟုလည်းသုံးနှုန်းသည်။[၃၃] ခိုမေးနီ၏ အစ္စလာမ္မစ်ကမ္ဘာခေါင်းဆောင်ဖြစ်ရန် အခိုင်အမာပြောကြားမှု၊ ခိုမေးနီက အစ္စလာမ်အစစ်မဟုတ်ဟုသတ်မှတ်သော ဆော်ဒီ၊ အီရတ်ကဲ့သို့သော ပစ်မှတ်ထားသည့် နိုင်ငံများ၏ အစိုးရပိုင်း၌ နက်နဲသောကြောက်စိတ်များ ကိန်းအောင်းလာစေရန် အလုပ်ဖြစ်မြောက်မည့် အီရန်တော်လှန်ရေးကိုသဘောသဘာများကို ထိုနိုင်ငံများသို့တင်ပို့ရန်ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများရှိပြီးနောက်[၃၃] အီရန်၏ စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် အခြားအာရပ်နိုင်ငံများက အီဂျစ်အား မိတ်ဖက်အဖြစ်မြင်လာခဲ့သည်။[၃၃] ဆော်ဒီဘုရင်နှင့် အခြားပင်လယ်ကွေ့အာရပ်တိုင်းပြည်များအတွက် အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းပဋိပက္ခသည် ဖျော့တော့လာကာ အစ္စလာမ္မစ်ကမ္ဘာခေါင်းဆောင်ဟု အီရန်၏ ဟိတ်ဟန်ထုတ်ခြင်းကို ခုခံရင်ဆိုင်ရန်အလို့ငှာ အီဂျစ်ကို လစ်လျူပြု၍မရသည့်အနေအထားဖြစ်လာခဲ့သည်။ [၃၃]
အီရန်-အီရတ်စစ်ပွဲ (၁၉၈၀-၁၉၈၈) တွင် အီဂျစ်က အီရတ်ကို စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာအကူအညီပေးခဲ့သည်။[၃၃] ၁၉၈၃ ဒီဇင်ဘာ၌ မူဘာရက်က ပါလက်စတိုင်းလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့( PLO) ခေါင်းဆောင် ယာဆာ အာရာဖတ်ကို ကိုင်ရိုထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင်ကြိုဆိုခဲ့သည်။ PLOနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်မှုအဖြစ်ညွှန်းဆိုနိုင်ပြီး ထိုအချိန်မှစတင်ကာ PLO၏ အဓိက မဟာမိတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၃၄]
အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံ
၁၉၈၀ပြည့်နှစ်များတလျှောက် မူဘာရက်သည် တတ်နိုင်သည့်ဈေးနှုန်းဖြင့် အိမ်ရာ၊ အဝတ်အထည်၊ ပရိဘောဂနှင့် ဆေးဝါး တည်ဆောက်၊ထုတ်လုပ်ခြင်းများ တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ သမ္မတဖြစ်လာသောအခါ အီဂျစ်-အစ္စရေးဆက်ဆံရေးကို ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်စေရန် စိတ်အားထက်သန်မှု များစွာမရှိသဖြင့် စ်-အစ္စရေးသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရန်ငြင်းဆိုသော အီဂျစ်အရာရှိအနည်းငယ်ထဲက တစ်ဦးဖြစ်လာသည်။[၂၉]၎င်း၏ မူဝါဒများသည် အနာဂတ် အီဂျစ်-အစ္စရေးဆက်ဆံရေးညှိနှိုင်းခြင်းများအတွက် အခက်အခဲအတားအဆီးများဖြစ်စေမည်ဟုဆိုခြင်းကို ငြင်းဆန်သည်။[၂၉] ၂၀၀၆၌ အစ္စရေးသမိုင်းပညာရှင် Karsh က မူဘာရက်အား ဂျူးလူမျိုးမုန်းတီးရေးဝါဒီဟု စွပ်စွဲသည်။[၃၅]
အီဂျစ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အကူအညီပေါ်၌ များစွာမှီတည်ရသည်။[၃၆] မူဘာရက်လက်ထက်၌ အမေရိကန်၏ ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေအတွက် အစ္စရေးအပေါ်ဖိအားပေးရန် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ မျှော်လင့်ချက်များမှာ ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။[၃၇] ယခင် ဆိုဗိယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဆက်ဆံရေး တိတ်တဆိတ် တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၇ ရွေးကောက်ပွဲ၌ ဒုတိယ ခြောက်နှစ်သက်တမ်းထပ်မံ အနိုင်ရရှိသည်။[၂၀]
၁၉၈၀၊ ၁၉၉၀၊ ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်များတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးလုပ်ဆောင်မှုများက ဖြစ်စေသော လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ချိုးဖောက်မှုများအား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေး အဖွဲ့ (Amnesty International)က စနစ်တကျလုပ်ဆောင်မှုများဟု ဖော်ပြသည်။[၃၈] အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေး အဖွဲ့က ၂၀၀၇တွင် ထုတ်ပြန်သော သတင်း၌ အီဂျစ်ရဲများသည် ရိုက်နှက်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်လျှော့တိုက်ခြင်း၊ ဆိုးဝါးသော အကျဉ်းထောင်များ၌ လက်ကောက်ဝတ်၊ ခြေကျဉ်းဝတ်များခတ်ထား၍ ကြာရှည်စွာ ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ အသက်အန္တရာယ်ခြိမ်းချောက်ခြင်း၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခြင်းများ၌ ပါဝင်လုပ်ဆောင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။[၃၈] The state remained large under Mubarak employing 8 million people out of a population of 75 million.[၃၈] ၎င်း၏ အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့်ပတ်သက်၍ တင်းကျပ်သောဘာသာရေး အခြေခံသဘောတရားများ၊ အစ္စရေးအပေါ်ထားရှိသော မူဝါဒနှင့် ဆက်စပ်ပြီး လုပ်ကြံရန်ကြိုးပမ်းမှုများစွာ၏ အဓိက ပစ်မှတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ဘီဘီစီအရဆိုလျှင် လုပ်ကြံခံရမှု ခြောက်ကြိမ်ရှိခဲ့ကာ အသက်ဘေးမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ [၃၉] ၁၉၉၉ စက်တင်ဘာတွင် Port Saidမြို့ ဓါးကိုင်လာသောလုပ်ကြံသူကြောင့် ဒဏ်ရာရသည်ဟုလည်းဖော်ပြကြသည်။[၄၀]
၁၉၉၁ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲ
၁၉၉၁ ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲတွင် အီဂျစ်သည် မဟာမိတ်ပေါင်းစည်းအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်၍ ကူဝတ်မှ အီရတ်စစ်တပ်များကို ဖယ်ရှားရန်အလို့ငှာ ဆော်ဒီနိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးရောက်ခဲ့ကြသောတပ်တစ်ချို့အနက်အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အီဂျစ်ကြည်းတပ် သင်္ဘောဖြင့် ဆော်ဒီသို့ရောက်လာခဲ့သည်။[၄၁] စစ်တွင် ၎င်း၏ ပါဝင်ဆင်နွှဲခြင်းသည် အာရပ်ကမ္ဘာ၌ အရေးပါလာခဲ့ကာ အီဂျစ်အစိုးရအတွက်လည်း အကျိုးအမြတ်ရရှိခဲ့သည်။[၄၁] စာနယ်ဇင်းသတင်းမျာ၌ဖော်ပြသည်မှာ US$၂၀ billionအထိ ကြွေးမြီများ လျှော်ပစ်နိုင်စေခဲ့သည်။[၄၁]
၂၀၀၃ အီရတ်အားကျူးကျော်ခြင်းအပေါ် ရပ်တည်ချက်
အီရတ်အားကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်းအပေါ်၌ အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းပဋိပခအားအရင် ဖြေရှင်းသင့်ခဲ့ကြောင်း မူဘာရက်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။ ဤစစ်သည် အိုစမာ ဘင်လာဒင်ကဲ့သို့ လူမျိုး အယောက်(၁၀၀)ထွက်ပေါ်စေမည်ဟုလည်းပြောဆိုခဲ့သည်။[၄၂] သို့သော် အမေရိကန်စစ်တပ် အီရတ်မှ ရုတ်တရက်ဆုတ်ခွာခြင်းကို မထောက်ခံခဲ့ပေ။ ဤသို့ထွက်သွားလျှင် အခြေအနေ ဝရုန်းသုံးကားဖြစ်မည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့်ဖြစ်၏ ။[၄၃]
၂၀၀၅ ရွေးကောက်ပွဲများ
၁၉၈၇၊ ၁၉၉၃၊ ၁၉၉၉ နှစ်များတွင် မဲအများစုဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ၂၀၀၅ မဲစာရင်းတွင် ပြည်လုံးကျွတ်မဲပေးမှုဆိုသည်ထက် [မှတ်စု ၂] ယှဉ်ပြိုင်သူများသည့် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်လာသည်။ သို့ရာတွင် မဲရုံများနှင့် လုံခြံရေးယန္တရားမှာ သမ္မတ၏ လက်ဝယ်တွင်ဖြစ်သည်။ မနက်ဖြန်ပါတီမှ အတိုက်အခံ Ayman Nourကို လိမ်လည်အတုပြုလုပ်မှုဖြင့် စွပ်စွဲ၍ အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ် ငါးနှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။[၄၄]
အကျင့်ပျက်ချစားခြင်းများ
တာဝန်ယူနေစဉ်သက်တမ်းတစ်လျှောက် ၎င်းအစိုးရအဖွဲ့၏ ပြည်ထဲရေးအကျင့်ပျက်မှုများ တိုးလာသည်။ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များ၊ တက်ကြွလူငယ်များကို ရုံးထုတ်ခြင်းမရှိဘဲ ထောင်ချ၏ ။[၄၅] တက္ကသိုလ်၊ ဗလီ၊ သတင်းစာများမှ ဝန်ထမ်းများကို နိုင်ငံရေးယုံကြည်ချက်များကြောင့် ရာထူးမှထုတ်ပစ်သည်။[၄၆] ၂၀၁၀ နိုင်ငံတကာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၏ အကျင့်ပျက်ချစားညွှန်းကိန်း အမှတ် ၃.၁ရရှိသည်။ (အမှတ် ၁၀သည် အလွန်သန့်ရှင်း၍ အမှတ်၀ သည်အလွန်အကျင့်ပျက်) ၁၈၇နိုင်ငံ၌ အဆင့် ၉၈ဖြင့်ရပ်တည်ခဲ့သည်။[၄၇]
၂၀၁၁ အေဘီစီသတင်းဌာနက မူဘာရက်၏ တစ်ကိုယ်ရေကြွယ်ဝမှု US$၄၀ billionနှင့် လေတပ်အရာရှိအဖြစ် စစ်ရေးဆိုင်ရာစာချုပ်များမှ US$၇၀ billion ခန့်ရှိသည်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်သည်။[၄၈] ဂါးဒီးယန်သတင်းစာမှလည်း ချစားမှုများမှ US$၇၀ billionရှိသာ်ဟုပင် သတင်းထုတ်ခဲ့သည်။[၄၉]နယူးဝိခ် သတင်းစာအရ ဤစွပ်စွဲချက်များသည် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုမရှိ၊ သက်သေမခိုင်လုံစု ဆိုသည်။[၅၀]
တော်လှန်ရေးနှင့် ရာထူးဖယ်ရှားခြင်း
၂၀၁၁ ဇန်နဝါရီ၌ ဆန္ဒပြသပိတ်မှောက်မှုများ ကိုင်ရိုမြို့တော်နှင့် အခြားမြို့များတွင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁တွင် ၎င်းသည် နောက်လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မပါဝင်တော့ကြောင်း ကြေငြာသည်။ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရန် ကတိပေးသည်။[၅၁] သို့သော် ဤကတိများက ဆန္ဒပြသူများကို မကျေနပ်စေဘဲ ထိုသူများက ၎င်းနှုတ်ထွက်ရန်သာလိုလားသည်။[၅၂] ထောက်ခံသူနှင့် မထောက်ခံသူများကြား ပြဿနာများဖြစ်ခဲ့၏ ။[၅၃] မကြာမီ နှုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။[၅]
မူဘာရက်၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ
Suzanne Mubarakကို လက်ထပ်ခဲ့၍ သားနှစ်ဦး ထွန်းကားသည်။ ထိုနှစ်ယောက်စလုံးသည် အီဂျစ်အကျဉ်းထောင်၌ လေးနှစ်ကျခဲ့ပြီး ၂၀၁၅၌ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။[၅၄] ဟစနီး မူဘာရက်သည် ၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅၌ အသက် ၉၁တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။[၅၅]
ဆုများ
နိုင်ငံတွင်း
ပြည်ပ
- Knight of the Royal Order of the Seraphim (၁၉၈၄)[၅၇]
- ဂျဝါဟာလာနေရူးဆု (Jawaharlal Nehru Award) (၁၉၉၅)[၅၈]
- First Class of the Order of the State of Republic of Turkey (၁၉၉၈)[၅၉]
- Hamayon Merit from Emperor Muhammad Reza Pahlavi, Iran[၅၆]
- Military Honor Medal Knight Rank from the President of Syria[၅၆]
- Honor Star Medal from the PLO[၅၆]
- Order of King Abdulaziz – Excellent Degree from King Faisal Bin Abdul-Aziz[၅၆]
မှတ်စု
ကိုးကား
- ↑ Darraj၊ Susan Muaddi; Cox၊ Vicki (2007)။ Hosni Mubarak။ ISBN 9781438104676။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ ၂.၂ ၂.၃ ၂.၄ ၂.၅ ၂.၆ Air Marshal Mohammed Hosni Mubarak။ Egyptian Armed Forces။ 23 March 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Slackman၊ Michael။ "Hosni Mubarak"၊ The New York Times၊ 8 March 2010။
- ↑ Kirkpatrick၊ David D.။ "Egypt Calls in Army as Protesters Rage"၊ New York Times၊ 28 January 2011။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ Kirkpatrick၊ David D.။ "Mubarak Steps Down, Ceding Power to Military"၊ New York Times၊ 11 February 2011။
- ↑ "Egypt crisis: President Hosni Mubarak resigns as leader"၊ BBC၊ 11 February 2010။
- ↑ Kirkpatrick၊ David D.။ "Prosecutors Order Mubarak and Sons Held"၊ The New York Times၊ 13 March 2011။
- ↑ "Mubarak to be tried for murder of protesters"၊ Reuters၊ 24 May 2011။
- ↑ "Trial of Egypt's Hosni Mubarak starts"၊ BBC၊ 3 August 2011။
- ↑ Egypt's Mubarak to get retrial Archived 20 January 2013 at the Wayback Machine.. 3 News. Retrieved on 16 January 2014.
- ↑ "Egypt's Hosni Mubarak jailed in corruption retrial"၊ 9 May 2015။
- ↑ "Jailed sons of Egypt's deposed leader Hosni Mubarak freed"၊ 13 October 2015။
- ↑ "Egypt's Hosni Mubarak acquitted over 2011 protester deaths"၊ 3 March 2017။
- ↑ "Egypt's Hosni Mubarak freed after six years in detention" (in en-GB)၊ BBC News၊ 24 March 2017။
- ↑ Egypt's former president Hosni Mubarak dies at 91။ 25 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Former Egyptian president Hosni Mubarak dies" (in en-GB)၊ BBC News၊ 25 February 2020။
- ↑ Ruth Michaelson (26 February 2020)။ Hosni Mubarak buried with full military honours။ The Guardian။ 26 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Profile: Egyptian President Hosni Mubarak (10 February 2010)။ 14 February 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ "Hosni Mubarak (1928–2020): The rise and fall of Egypt's longest-ruling president"၊ Mada၊ 25 February 2020။ Archived from the original on 25 February 2020။
- ↑ ၂၀.၀ ၂၀.၁ "Timeline: Hosni Mubarak, Egypt's President for Three Decades, Resigns"၊ 11 February 2011။ 26 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ CNN Library, Hosni Mubarak Fast Facts. 31 May 2014
- ↑ de Borchgrave၊ Arnaud။ "The Mubarak legend – Longtime strongman can't withstand media barrage"၊ The Washington Times၊ 2 February 2011။
- ↑ "Middle East factfile: Key figures"၊ The Daily Telegraph၊ 15 January 2002။
- ↑ You must specify title = and url = when using {{cite web}}.Khalid၊ Osama (26 February 2011)။ (in Arabic)။ 25 April 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ El-Tablawy၊ Tarek။ "Egypt's Hosni Mubarak, 'pharaoh' president ousted during Arab Spring, dies at 91"၊ Fortune။
- ↑ Eilts to Kissinger, July 22, 1975။ 29 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Eilts to Kissinger, September 3, 1975။ 29 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Hermann Eilts (US Ambassador to Egypt) to Henry Kissinger, September 5, 1975။ 29 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၂၉.၀ ၂၉.၁ ၂၉.၂ ၂၉.၃ Olfat M. El Tohamy။ "Egypt's Hosni Mubarak picks up Sadat's reins: profile"၊ The Christian Science Monitor၊ 14 October 1981၊ စာ- 2။
- ↑ "The Cop on the Banks of the Nile"၊ Wall Street Journal၊ 26 July 2010။ 26 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ American Foreign Policy Basic Documents 1977-1980 (Communiqué by Arab League Council, 31 March 1979)။ Washington DC: Department of State။ 1983။ pp. 687–690။ 26 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၃၂.၀ ၃၂.၁ Karsh၊ Efraim (2006)။ Islamic imperialism: A History။ New Haven: Yale University Press။ p. 175။ ISBN 0-300-10603-3။ OCLC 62408708။
- ↑ ၃၃.၀ ၃၃.၁ ၃၃.၂ ၃၃.၃ ၃၃.၄ Karsh၊ Efraim (2006)။ Islamic Imperialism: A History။ New Haven: Yale University Press။ p. 174။ ISBN 0-300-10603-3။ OCLC 62408708။
- ↑ Karsh၊ Efraim (2006)။ Islamic Imperialism: A History။ New Haven: Yale University Press။ p. 176။ ISBN 0-300-10603-3။ OCLC 62408708။
- ↑ Karsh၊ Efraim (2006)။ Islamic Imperialism: A History။ New Haven: Yale University Press။ p. 184။ ISBN 0-300-10603-3။ OCLC 62408708။
- ↑ Amin၊ Galal (1 April 2011)။ Egypt in the Era of Hosni Mubarak (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ American University in Cairo Press။ p. 55။ ISBN 978-1-61797-054-2။
- ↑ Farrell၊ William E.။ "Lebanon War's Impact on Egypt: 'back to Square One'; News Analysis" (in en-US)၊ The New York Times၊ 24 August 1982။
- ↑ ၃၈.၀ ၃၈.၁ ၃၈.၂ No paradise (15 July 2010)။ 30 November 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ BBC News, Profile: Hosni Mubarak. 22 August 2013.
- ↑ Daniszewski၊ John။ "Man Killed After Injuring Mubarak"၊ Los Angeles Times၊ 7 September 1999။
- ↑ ၄၁.၀ ၄၁.၁ ၄၁.၂ "Top 21 faces of the Gulf War"၊ Al-Arabiya News၊ 14 August 2015။ 26 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Mubarak warns of '100 bin Ladens'"၊ CNN၊ 31 March 2003။
- ↑ "Mubarak: "U.S withdrawal would hurt Iraq""၊ USA Today၊ 9 April 2006။
- ↑ Slackman၊ Michael။ "Testing Egypt, Mubarak Rival Is Sent to Jail"၊ The New York Times၊ 25 December 2005။
- ↑ Suzanne Choney (27 January 2011)။ Egyptian bloggers brave police intimidation။ NBC News။ 28 January 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Jack Shenker။ "Egyptian elections: independents fight for hearts and minds in 'fixed ballot'"၊ The Guardian၊ 22 November 2010။
- ↑ CPI 2010 table။ 26 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kim၊ Susanna။ "Egypt's Mubarak likely to retain vast wealth"၊ ABC News၊ 2 February 2011။
- ↑ Mubarak family fortune could reach $70bn, say experts, Guardian
- ↑ Dickey, Christopher။ "The Tragedy of Mubarak"၊ Newsweek၊ 21 February 2011၊ စာ- 18။
- ↑ Kevin Connolly။ "Egypt unrest: Hosni Mubarak vows to quit after polls"၊ BBC၊ 16 May 2009။
- ↑ "Factboxတမ်းပလိတ်:MdashWorld reaction to Egypt's Mubarak quitting in September"၊ 3 February 2011။
- ↑ Wyre Davies။ "Egypt unrest: PM apologises for Tahrir Square violence"၊ BBC News၊ 3 February 2011။
- ↑ Hosni Mubarak breaks leg in jail။ 29 April 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Former Egyptian president Hosni Mubarak dies"၊ BBC၊ 25 February 2020။
- ↑ ၅၆.၀ ၅၆.၁ ၅၆.၂ ၅၆.၃ ၅၆.၄ ၅၆.၅ Egyptian Air Force – Air Marshal Mohammed Hosni Mubarak။ 23 December 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Nordenvall, Per (1998) [1998]. Kungliga Serafimerorden 1748 - 1998. Stockholm: Kungl. Maj:ts orden. ISBN 91-630-6744-7
- ↑ Indian Council for Cultural Relations, Universe of Culture, Promoting Indian Culture, Showcasing World Cultures။ Iccrindia။ 1 September 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Dostluk İlişkilerine Katkının Altın Sembolü: Devlet ve Cumhuriyet Nişanları (Turkish) – The Gold Symbol Contribution of Friendly Relations : State and Republic Orders။ Haberler.com (February 2013)။ 26 October 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။