မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
No edit summary
အရေးမကြီး robot Adding: ext:OTAN; cosmetic changes
စာကြောင်း ၁ - စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox Organization
{{Infobox Organization
|name=North Atlantic Treaty Organization<br/><small>Organisation du Traité de l'Atlantique Nord</small> <br /> (NATO / <small>OTAN</small>)
|name=North Atlantic Treaty Organization<br /><small>Organisation du Traité de l'Atlantique Nord</small> <br /> (NATO / <small>OTAN</small>)
|image=320px-Flag of NATO.svg.png
|image=320px-Flag of NATO.svg.png
|caption=[[Flag of the North Atlantic Treaty Organisation|Flag of NATO]]<ref>{{cite web | url= http://www.nato.int/multi/natologo.htm|title= The official Emblem of NATO|accessdate=20 February 2008 |publisher= NATO}}</ref>
|caption=[[Flag of the North Atlantic Treaty Organisation|Flag of NATO]]<ref>{{cite web | url= http://www.nato.int/multi/natologo.htm|title= The official Emblem of NATO|accessdate=20 February 2008 |publisher= NATO}}</ref>
စာကြောင်း ၉ - စာကြောင်း ၉ -
|membership_type=Member states
|membership_type=Member states
|membership={{Collapsible list |title=[[Members of NATO|28 states]]|{{flagicon|Albania|size=15px}} [[Albania]] |{{flagicon|Belgium|size=15px}} Belgium |{{flagicon|Bulgaria|size=15px}} [[Bulgaria]] |{{flagicon|Canada|size=15px}} [[Canada]] |{{flagicon|Croatia|size=15px}} [[Croatia]] |{{flagicon|Czech Republic|size=15px}} Czech Republic |{{flagicon|Denmark|size=15px}} Denmark |{{flagicon|Estonia|size=15px}} [[Estonia]] |{{flagicon|France|size=15px}} France |{{flagicon|Germany|size=15px}} Germany |{{flagicon|Greece|size=15px}} Greece |{{flagicon|Hungary|size=15px}} Hungary |{{flagicon|Iceland|size=15px}} [[Iceland]] |{{flagicon|Italy|size=15px}} Italy |{{flagicon|Latvia|size=15px}} [[Latvia]] |{{flagicon|Lithuania|size=15px}} [[Lithuania]] |{{flagicon|Luxembourg|size=15px}} [[Luxembourg]] |{{flagicon|Netherlands|size=15px}} [[Netherlands]] |{{flagicon|Norway|size=15px}} Norway |{{flagicon|Poland|size=15px}} Poland |{{flagicon|Portugal|size=15px}} Portugal |{{flagicon|Romania|size=15px}} [[Romania]] |{{flagicon|Slovakia|size=15px}} [[Slovakia]] |{{flagicon|Slovenia|size=15px}} [[Slovenia]] |{{flagicon|Spain|size=15px}} Spain |{{flagicon|Turkey|size=15px}} [[Turkey]] |{{flagicon|UK|size=15px}} United Kingdom |{{flagicon|USA|size=15px}} United States}}
|membership={{Collapsible list |title=[[Members of NATO|28 states]]|{{flagicon|Albania|size=15px}} [[Albania]] |{{flagicon|Belgium|size=15px}} Belgium |{{flagicon|Bulgaria|size=15px}} [[Bulgaria]] |{{flagicon|Canada|size=15px}} [[Canada]] |{{flagicon|Croatia|size=15px}} [[Croatia]] |{{flagicon|Czech Republic|size=15px}} Czech Republic |{{flagicon|Denmark|size=15px}} Denmark |{{flagicon|Estonia|size=15px}} [[Estonia]] |{{flagicon|France|size=15px}} France |{{flagicon|Germany|size=15px}} Germany |{{flagicon|Greece|size=15px}} Greece |{{flagicon|Hungary|size=15px}} Hungary |{{flagicon|Iceland|size=15px}} [[Iceland]] |{{flagicon|Italy|size=15px}} Italy |{{flagicon|Latvia|size=15px}} [[Latvia]] |{{flagicon|Lithuania|size=15px}} [[Lithuania]] |{{flagicon|Luxembourg|size=15px}} [[Luxembourg]] |{{flagicon|Netherlands|size=15px}} [[Netherlands]] |{{flagicon|Norway|size=15px}} Norway |{{flagicon|Poland|size=15px}} Poland |{{flagicon|Portugal|size=15px}} Portugal |{{flagicon|Romania|size=15px}} [[Romania]] |{{flagicon|Slovakia|size=15px}} [[Slovakia]] |{{flagicon|Slovenia|size=15px}} [[Slovenia]] |{{flagicon|Spain|size=15px}} Spain |{{flagicon|Turkey|size=15px}} [[Turkey]] |{{flagicon|UK|size=15px}} United Kingdom |{{flagicon|USA|size=15px}} United States}}
|language=English<br>French<ref>"English and French shall be the official languages for the entire North Atlantic Treaty Organization.", [http://www.nato.int/docu/comm/49-95/c490917a.htm Final Communiqué following the meeting of the North Atlantic Council on 17 September 1949]. "(..) the English and French texts [of the Treaty] are equally authentic (...)" [http://www.nato.int/docu/basictxt/treaty.htm#Art14 The North Atlantic Treaty, Article 14]</ref>
|language=English<br />French<ref>"English and French shall be the official languages for the entire North Atlantic Treaty Organization.", [http://www.nato.int/docu/comm/49-95/c490917a.htm Final Communiqué following the meeting of the North Atlantic Council on 17 September 1949]. "(..) the English and French texts [of the Treaty] are equally authentic (...)" [http://www.nato.int/docu/basictxt/treaty.htm#Art14 The North Atlantic Treaty, Article 14]</ref>
|leader_title=[[Secretary General of NATO|Secretary General]]
|leader_title=[[Secretary General of NATO|Secretary General]]
|leader_name=[[Anders Fogh Rasmussen]]
|leader_name=[[Anders Fogh Rasmussen]]
စာကြောင်း ၁၉ - စာကြောင်း ၁၉ -
မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ်အဖွဲ့အစည်း ([[The North Atlantic Treaty Organization]]) (NATO; အသံထွက်/ˈneɪtoʊ/, NAY-toe)၊ ပြင်သစ်- Organisation du traité de I’Atlantique Nord (OTAN)၊ “(မြောက်) အတ္တလန်တစ်မဟာမိတ်” ဟုလည်း ခေါ်တွင်သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့က လက်မှတ်ရေးထိုးချုပ်ဆိုခဲ့သော မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အပေါ်တွင် အခြေပြုသော နိုင်ငံအစိုးရအချင်းချင်း စစ်ဘက်မဟာမိတ် ပြုထားသောအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ နေတိုးရုံးချုပ်များ သည် ဘယ်(လ်)ဂျီယံ နိုင်ငံ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်) မြို့တွင် ရှိပါသည်။ အဖွဲ့အစည်းသည် စုပေါင်းကာကွယ်တိုက်ခိုက်ခြင်းစနစ် ပါ၀င်၍၊ အသင်းဝင်နိုင်ငံများသည် တစ်စုံတစ်ခုသော ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းမှ တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို တုံ့ပြန်နိုင်ရေးအတွက် အပြန်အလှန် အကာအကွယ်ပေးကြရန် သဘောတူညီကြပါသည်။
မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ်အဖွဲ့အစည်း ([[The North Atlantic Treaty Organization]]) (NATO; အသံထွက်/ˈneɪtoʊ/, NAY-toe)၊ ပြင်သစ်- Organisation du traité de I’Atlantique Nord (OTAN)၊ “(မြောက်) အတ္တလန်တစ်မဟာမိတ်” ဟုလည်း ခေါ်တွင်သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့က လက်မှတ်ရေးထိုးချုပ်ဆိုခဲ့သော မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အပေါ်တွင် အခြေပြုသော နိုင်ငံအစိုးရအချင်းချင်း စစ်ဘက်မဟာမိတ် ပြုထားသောအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ နေတိုးရုံးချုပ်များ သည် ဘယ်(လ်)ဂျီယံ နိုင်ငံ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်) မြို့တွင် ရှိပါသည်။ အဖွဲ့အစည်းသည် စုပေါင်းကာကွယ်တိုက်ခိုက်ခြင်းစနစ် ပါ၀င်၍၊ အသင်းဝင်နိုင်ငံများသည် တစ်စုံတစ်ခုသော ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းမှ တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို တုံ့ပြန်နိုင်ရေးအတွက် အပြန်အလှန် အကာအကွယ်ပေးကြရန် သဘောတူညီကြပါသည်။


==စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခြင်း==
== စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခြင်း ==


ဖွဲ့စည်းပြီးစ ပထမနှစ် အနည်းငယ်ကမူ နေတိုးသည် နိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့တစ်ခုထက် မပိုခဲ့ပါ။ သို့ရာတွင် ကိုးရီးယား စစ်ပွဲက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကိုပေါင်းစည်းစေ၍၊ တစ်စုတစ်ပေါင်းတည်းသော
ဖွဲ့စည်းပြီးစ ပထမနှစ် အနည်းငယ်ကမူ နေတိုးသည် နိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့တစ်ခုထက် မပိုခဲ့ပါ။ သို့ရာတွင် ကိုးရီးယား စစ်ပွဲက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကိုပေါင်းစည်းစေ၍၊ တစ်စုတစ်ပေါင်းတည်းသော
စာကြောင်း ၂၅ - စာကြောင်း ၂၅ -
ထင်ရှား ကျော်ကြားစွာ မိန့်ဆိုခဲ့သည်မှာ အဖွဲ့အစည်း၏ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်သည် “ရုရှား များကို ဖယ်ထုတ်ပစ်ရန်၊ အမေရိကန်များ ၀င်လာစေရန်နှင့် ဂျာမန်များ ကျဆုံးစေရန်” ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။ဥရောပနိုင်ငံများ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ် တို့၏ ဆက်ဆံရေးခိုင်မာမှုအပေါ်တွင် ရှိနေသော သံသယသည် ဒီရေကဲ့သို့ တက်လိုက် စီးဆင်းလိုက်ဖြစ်နေပါသည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် မျှော်လင့်ထားရမည့် ဆိုဗီယက် တို့၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်မည့် နေတိုးကာကွယ်ရေးအပေါ် ယုံကြည်နိုင်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှိနေသည့် သံသယ၊ ယင်းသံသယ တို့က လွတ်လပ်သော ပြင်သစ်ညူကလီးယား ဟန့်တားမှု၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းသို့ ရှေ့ရှုစေပြီး၊ ပြင်သစ်တို့ ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် နေထိုး၏ စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခဲ့ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။
ထင်ရှား ကျော်ကြားစွာ မိန့်ဆိုခဲ့သည်မှာ အဖွဲ့အစည်း၏ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်သည် “ရုရှား များကို ဖယ်ထုတ်ပစ်ရန်၊ အမေရိကန်များ ၀င်လာစေရန်နှင့် ဂျာမန်များ ကျဆုံးစေရန်” ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။ဥရောပနိုင်ငံများ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ် တို့၏ ဆက်ဆံရေးခိုင်မာမှုအပေါ်တွင် ရှိနေသော သံသယသည် ဒီရေကဲ့သို့ တက်လိုက် စီးဆင်းလိုက်ဖြစ်နေပါသည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် မျှော်လင့်ထားရမည့် ဆိုဗီယက် တို့၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်မည့် နေတိုးကာကွယ်ရေးအပေါ် ယုံကြည်နိုင်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှိနေသည့် သံသယ၊ ယင်းသံသယ တို့က လွတ်လပ်သော ပြင်သစ်ညူကလီးယား ဟန့်တားမှု၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းသို့ ရှေ့ရှုစေပြီး၊ ပြင်သစ်တို့ ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် နေထိုး၏ စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခဲ့ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။


==ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက်==
== ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက် ==
၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဘာလင်တံတိုင်းကြီး ပြိုကျပျက်စီးခဲ့ပြီးနောက်၊ အဖွဲ့အစည်းသည် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိခဲ့သော အရှေ့ဘက်မှ ယခင်က ရန်သူများနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ရင်း ဘော်လကန်ဒေသ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါသည်။ အတော်အတန်များပြားသောယခင် ၀ါဆောအုပ်စု နိုင်ငံများ မဟာမိတ်အဖွဲ့အစည်းသို့ ၁၉၉၉ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တို့တွင် ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အထွတ်အထိတ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အယ်(လ်)ဘေးနီးယား နှင့် ခရိုအေးရှား တို့ ၀င်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အသင်းဝင်ပေါင်း ၂၈ နိုင်ငံအထိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်လာခဲ့ပါသည်။စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက် တိုက်ခိုက်မှု မှ စတင်၍ နေတိုးသည် အသစ်သော စိမ်ခေါ်မှုများကို ကိုယ်တိုင်ပြန်လည် အာရုံစိုက်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး တပ်သားများအား အာဖဂန်နစ္စတန် သို့ တပ်ဖြန့်ခဲ့သည်၊ အလားတူပင် သင်တန်းဆရာများအား အီရတ်သို့ စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဘာလင်တံတိုင်းကြီး ပြိုကျပျက်စီးခဲ့ပြီးနောက်၊ အဖွဲ့အစည်းသည် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိခဲ့သော အရှေ့ဘက်မှ ယခင်က ရန်သူများနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ရင်း ဘော်လကန်ဒေသ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါသည်။ အတော်အတန်များပြားသောယခင် ၀ါဆောအုပ်စု နိုင်ငံများ မဟာမိတ်အဖွဲ့အစည်းသို့ ၁၉၉၉ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တို့တွင် ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အထွတ်အထိတ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အယ်(လ်)ဘေးနီးယား နှင့် ခရိုအေးရှား တို့ ၀င်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အသင်းဝင်ပေါင်း ၂၈ နိုင်ငံအထိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်လာခဲ့ပါသည်။စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက် တိုက်ခိုက်မှု မှ စတင်၍ နေတိုးသည် အသစ်သော စိမ်ခေါ်မှုများကို ကိုယ်တိုင်ပြန်လည် အာရုံစိုက်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး တပ်သားများအား အာဖဂန်နစ္စတန် သို့ တပ်ဖြန့်ခဲ့သည်၊ အလားတူပင် သင်တန်းဆရာများအား အီရတ်သို့ စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။
ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက် သည် နေတိုးနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့ ၂၀၀၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် ပြည့်စုံသော ကမ်းလှမ်းချက်များပါသည့် သဘောတူစာချုပ်များ ပေါင်းစုထားမှုပင်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းသဘောတူညီချက်ဖြင့် EU အား၊ အကယ်၍ ၎င်းသည် နိုင်ငံတကာ အကြပ်အတည်းကာလတစ်ခုတွင် လွတ်လပ်စွာပြုမှုလိုပါက၊ နေတိုးပိုင်ဆိုင်မှုများကို အသုံးပြုနိုင်မည့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို “ပထမ ငြင်းဆိုခြင်းအခွင့်အရေး” ဟုရည်ညွှန်းသော နေတိုးကိုယ်တိုင်အနေဖြင့် ပြုမှုဆောင်ရွက်လိုခြင်းမရှိ မှသာ အသုံးပြုနိုင်မည် ဟူသော ခြွင်းချက်ဖြင့် ပေးထားပါသည်။[6] နေတိုးမှ ပြုမှုဆောင်ရွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့မှသာလျှင် EU အနေဖြင့် လုပ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ကို ရရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ စုပေါင်းအသုံးပြုသည့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်သည် တစ်ကမ္ဘာလုံး ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်၏ ရ၀% ထက် ပိုမိုပါသည်။ ယူနိုက်တက်စတိတ် တစ်ဦးတည်း အနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်စုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက်ခန့်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမဏီ နှင့် အီတလီ တို့က ထပ်မံ၍ ၁၅%ကို အသုံးပြုသည်ဟု ယူဆရပါသည်။
ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက် သည် နေတိုးနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့ ၂၀၀၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် ပြည့်စုံသော ကမ်းလှမ်းချက်များပါသည့် သဘောတူစာချုပ်များ ပေါင်းစုထားမှုပင်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းသဘောတူညီချက်ဖြင့် EU အား၊ အကယ်၍ ၎င်းသည် နိုင်ငံတကာ အကြပ်အတည်းကာလတစ်ခုတွင် လွတ်လပ်စွာပြုမှုလိုပါက၊ နေတိုးပိုင်ဆိုင်မှုများကို အသုံးပြုနိုင်မည့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို “ပထမ ငြင်းဆိုခြင်းအခွင့်အရေး” ဟုရည်ညွှန်းသော နေတိုးကိုယ်တိုင်အနေဖြင့် ပြုမှုဆောင်ရွက်လိုခြင်းမရှိ မှသာ အသုံးပြုနိုင်မည် ဟူသော ခြွင်းချက်ဖြင့် ပေးထားပါသည်။[6] နေတိုးမှ ပြုမှုဆောင်ရွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့မှသာလျှင် EU အနေဖြင့် လုပ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ကို ရရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ စုပေါင်းအသုံးပြုသည့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်သည် တစ်ကမ္ဘာလုံး ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်၏ ရ၀% ထက် ပိုမိုပါသည်။ ယူနိုက်တက်စတိတ် တစ်ဦးတည်း အနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်စုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက်ခန့်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမဏီ နှင့် အီတလီ တို့က ထပ်မံ၍ ၁၅%ကို အသုံးပြုသည်ဟု ယူဆရပါသည်။


==နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များ==
== နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များ ==


[[Image:311px-NATO affiliations in Europe.svg.png|thumb|300px|left|နက်ပြာရောင်သည်လက်ရှိအဖွဲ့၀င်များ<br/>အပြာရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုလုပ်ဆောင်ချက်<br/><br/>အနီရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရန်မရည်ရွယ်<br/>မီးခိုးရောင်သည်ရည်ရွယ်ချက်ကိုမထုတ်ဖော်ထား<br/>အစိမ်းရောင်သည်ကတိပြုထားသည့်ဖိတ်ခေါ်မှု]]
[[File:311px-NATO affiliations in Europe.svg.png|thumb|300px|left|နက်ပြာရောင်သည်လက်ရှိအဖွဲ့၀င်များ<br />အပြာရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုလုပ်ဆောင်ချက်<br /><br />အနီရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရန်မရည်ရွယ်<br />မီးခိုးရောင်သည်ရည်ရွယ်ချက်ကိုမထုတ်ဖော်ထား<br />အစိမ်းရောင်သည်ကတိပြုထားသည့်ဖိတ်ခေါ်မှု]]




နေတိုးသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ပထမစတင်တည်ထောင်သည်မှ ခုနှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် အဖွဲ့ဝင်သစ်များကို တိုးမြှင့်လာခဲ့ပါသည်။ (နောက်ဆုံး နှစ်ဦးကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင်) နေတိုးတွင် အဖွဲ့ဝင် ၂၈ ဦး ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ အယ်(လ်)ဘေးနီးယား၊ ဘယ်(လ်)ဂျီယံ၊ [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ(လ်)ဂေးရီးယား]]၊ ကနေဒါ၊ ခရိုအေးရှား၊ ချက်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံ၊ ဒိန်းမတ်၊ အက်(စ်)တိုးနီးယား၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ဂရိ(စ်)၊ ဟန်ဂေရီ၊ အိုက်(စ်)လန်၊ အီတလီ၊ လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ လူဇင်ဘတ်(ဂ်)၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေး၊ ပိုလန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဆလိုဗက်ကီးယား၊ ဆလိုဗေးနီးယား၊ စပိန်၊ တူရကီ၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ်တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။
နေတိုးသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ပထမစတင်တည်ထောင်သည်မှ ခုနှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် အဖွဲ့ဝင်သစ်များကို တိုးမြှင့်လာခဲ့ပါသည်။ (နောက်ဆုံး နှစ်ဦးကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင်) နေတိုးတွင် အဖွဲ့ဝင် ၂၈ ဦး ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ အယ်(လ်)ဘေးနီးယား၊ ဘယ်(လ်)ဂျီယံ၊ [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ|ဘူ(လ်)ဂေးရီးယား]]၊ ကနေဒါ၊ ခရိုအေးရှား၊ ချက်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံ၊ ဒိန်းမတ်၊ အက်(စ်)တိုးနီးယား၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ဂရိ(စ်)၊ ဟန်ဂေရီ၊ အိုက်(စ်)လန်၊ အီတလီ၊ လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ လူဇင်ဘတ်(ဂ်)၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေး၊ ပိုလန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဆလိုဗက်ကီးယား၊ ဆလိုဗေးနီးယား၊ စပိန်၊ တူရကီ၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ်တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။


==နေတိုးအင်အားချဲ့ထွင်မှု==
== နေတိုးအင်အားချဲ့ထွင်မှု ==


မဟာမိတ်အတွင်း အသစ်အဖွဲ့ဝင်များသည် များသောအားဖြင့် အရှေ့ဥရောပနှင့် ဘော်(လ်)ကန်ဒေသ တို့ ဖြစ်၍ ယခင် ၀ါဆောအုပ်စုမှ အဖွဲ့ဝင်များလည်း ပါ၀င်ပါသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဘူခါရက်(စ်)မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ သည့် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှ နိုင်ငံသုံးခုအား အနာဂါတ်ဖိတ်ခေါ်ခြင်းအတွက် ဂတိပြုခဲ့ပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား ရီပတ်ဘလစ်နိုင်ငံ၊ဂျော်ဂျီယာ နှင့် ယူကရိန်း တို့ဖြစ်ပါသည်။အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုအတွက် လိုအပ်ချက်များ ပြည့်စုံပြီးဖြစ်သော်လည်း မက်စီဒိုးနီးယားအား လက်ခံရန်အတွက် ဂရိ(စ်)နိုင်ငံမှ ပိတ်ဆို့ထားပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား အမည် အငြင်းပွားမှုအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်၏။အလားတူ ပင် တူရကီနိုင်ငံမှလည်း ဆိုက်ပရပ်(စ်)၏ ကြိုးပမ်းမှုကို ပိတ်ဆို့မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားပါသည်။[ ကိုးကားရန်လိုအပ်သည်။
မဟာမိတ်အတွင်း အသစ်အဖွဲ့ဝင်များသည် များသောအားဖြင့် အရှေ့ဥရောပနှင့် ဘော်(လ်)ကန်ဒေသ တို့ ဖြစ်၍ ယခင် ၀ါဆောအုပ်စုမှ အဖွဲ့ဝင်များလည်း ပါ၀င်ပါသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဘူခါရက်(စ်)မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ သည့် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှ နိုင်ငံသုံးခုအား အနာဂါတ်ဖိတ်ခေါ်ခြင်းအတွက် ဂတိပြုခဲ့ပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား ရီပတ်ဘလစ်နိုင်ငံ၊ဂျော်ဂျီယာ နှင့် ယူကရိန်း တို့ဖြစ်ပါသည်။အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုအတွက် လိုအပ်ချက်များ ပြည့်စုံပြီးဖြစ်သော်လည်း မက်စီဒိုးနီးယားအား လက်ခံရန်အတွက် ဂရိ(စ်)နိုင်ငံမှ ပိတ်ဆို့ထားပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား အမည် အငြင်းပွားမှုအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်၏။အလားတူ ပင် တူရကီနိုင်ငံမှလည်း ဆိုက်ပရပ်(စ်)၏ ကြိုးပမ်းမှုကို ပိတ်ဆို့မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားပါသည်။[ ကိုးကားရန်လိုအပ်သည်။
စာကြောင်း ၄၂ - စာကြောင်း ၄၂ -
အခြားသော ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် လျှောက်ထားသော နိုင်ငံများတွင် မွန်တီနီဂရို နှင့် ဘော(စ်)နီးယား နှင့် ဟာဇီဂိုဗီနား နိုင်ငံတို့ ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အေဒရီယတစ် ချာတာ၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အဖွဲ့ဝင်များဖြစ် လာခဲ့ကြပါသည်။[45] ရုရှားသည် အထက်တွင် ဖော်ပြသကဲ့သို့ ထပ်မံတိုးချဲ့ခြင်းကို ဆက်လက်၍ ဆန့်ကျင်နေပါသည်။ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း
အခြားသော ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် လျှောက်ထားသော နိုင်ငံများတွင် မွန်တီနီဂရို နှင့် ဘော(စ်)နီးယား နှင့် ဟာဇီဂိုဗီနား နိုင်ငံတို့ ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အေဒရီယတစ် ချာတာ၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အဖွဲ့ဝင်များဖြစ် လာခဲ့ကြပါသည်။[45] ရုရှားသည် အထက်တွင် ဖော်ပြသကဲ့သို့ ထပ်မံတိုးချဲ့ခြင်းကို ဆက်လက်၍ ဆန့်ကျင်နေပါသည်။ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း


==ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှု==
== ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှု ==


နေတိုးအဖွဲ့ဝင် ၂၈ နိုင်ငံနှင့် “တွဲဖက်နိုင်ငံများ” ၂၂ နိုင်ငံတို့အကြား ဆက်လက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို ကူညီနိုင်ရန်အတွက် စည်းမျဉ်းဘောင်နှစ်ဆင့်ကို ထူထောင်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။
နေတိုးအဖွဲ့ဝင် ၂၈ နိုင်ငံနှင့် “တွဲဖက်နိုင်ငံများ” ၂၂ နိုင်ငံတို့အကြား ဆက်လက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို ကူညီနိုင်ရန်အတွက် စည်းမျဉ်းဘောင်နှစ်ဆင့်ကို ထူထောင်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။
* ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တွဲဖက်မှု (PfP) အစီအစဉ်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် တွဲဖက်နိုင်ငံနှင့် နေတိုးတို့အကြား နှစ်ဦး နှစ်ဘက်နှင့်ဆိုင်သော ဆက်နွယ်မှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ပြုစု ထူထောင်ထားခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ခုသည် ၎င်း၏ ပါ၀င်မှုအတိုင်းအတာပမာဏကိုရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။PfP အစီအစဉ်သည်ဥရောပအတ္တလန်တစ်၏လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုအတောင်ပံအဖြစ်တွေးခေါ်ယူဆကြပါသည်။အဖွဲ့ဝင်များသည် လက်ရှိနှင့် ယခင်က လွတ်လပ်သည့်နိုင်ငံများ၏ ဓနသဟာယ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများပင် ဖြစ်ပါသည်။
* ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တွဲဖက်မှု (PfP) အစီအစဉ်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် တွဲဖက်နိုင်ငံနှင့် နေတိုးတို့အကြား နှစ်ဦး နှစ်ဘက်နှင့်ဆိုင်သော ဆက်နွယ်မှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ပြုစု ထူထောင်ထားခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ခုသည် ၎င်း၏ ပါ၀င်မှုအတိုင်းအတာပမာဏကိုရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။PfP အစီအစဉ်သည်ဥရောပအတ္တလန်တစ်၏လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုအတောင်ပံအဖြစ်တွေးခေါ်ယူဆကြပါသည်။အဖွဲ့ဝင်များသည် လက်ရှိနှင့် ယခင်က လွတ်လပ်သည့်နိုင်ငံများ၏ ဓနသဟာယ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများပင် ဖြစ်ပါသည်။


* ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှုကောင်စီ (EAPC) ကို ၁၉၉၇ ခု မေလ ၂၉ ရက်နေ့က ပထမ ထူထောင်ခဲ့၍ ပုံမှန်ညှိနှိုင်းစုစည်းခြင်း၊ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း နှင့် စကားပြောခြင်းများ ကို ပါဝင်သူ ၄၉ဦးအကြား အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ရုံးဖွင့်လှစ်ထားရှိခဲ့ပါသည်။
* ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှုကောင်စီ (EAPC) ကို ၁၉၉၇ ခု မေလ ၂၉ ရက်နေ့က ပထမ ထူထောင်ခဲ့၍ ပုံမှန်ညှိနှိုင်းစုစည်းခြင်း၊ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း နှင့် စကားပြောခြင်းများ ကို ပါဝင်သူ ၄၉ဦးအကြား အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ရုံးဖွင့်လှစ်ထားရှိခဲ့ပါသည်။


* မက်ဒီတာရေးနီးယန်း ဒိုင်ယာလော့ ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်က အစ္စရေး(လ်)နှင့် မြောက်အာဖရိကရှိ နိုင်ငံများတို့ အလားတူနည်းလမ်းဖြင့် ညှိနှိုင်းစီစဉ်နိုင်ရန် တည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။
* မက်ဒီတာရေးနီးယန်း ဒိုင်ယာလော့ ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်က အစ္စရေး(လ်)နှင့် မြောက်အာဖရိကရှိ နိုင်ငံများတို့ အလားတူနည်းလမ်းဖြင့် ညှိနှိုင်းစီစဉ်နိုင်ရန် တည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။
စာကြောင်း ၅၇ - စာကြောင်း ၅၇ -




==အဆောက်အအုံများ==
== အဆောက်အအုံများ ==


[[Image:NewNatoHQconstructionSite.jpg|thumb|150px|အဆောက်အအုံဆောက်လုပ်မည့် နေရာ၏ ရှေ့ဘက်တွင် နေတိုးဌာနချုပ်အသစ် မည်သို့ရှိမည်ကို ပြသသည့်ဆိုင်းဘုတ်]]
[[File:NewNatoHQconstructionSite.jpg|thumb|150px|အဆောက်အအုံဆောက်လုပ်မည့် နေရာ၏ ရှေ့ဘက်တွင် နေတိုးဌာနချုပ်အသစ် မည်သို့ရှိမည်ကို ပြသသည့်ဆိုင်းဘုတ်]]
[[Image:Bush dehoopscheffer.jpg|thumb|left|150px|၂၀၀၆ ခု၊ မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် နေတိုးအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ ဂျပ်ဒီဟု(ပ်)ရှေဖါနှင့်ဂျော့(ချ်) ဒဗလျူဘွတ်(ရှ်) တို့ တွေ့ဆုံခြင်း]]
[[File:Bush dehoopscheffer.jpg|thumb|left|150px|၂၀၀၆ ခု၊ မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် နေတိုးအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ ဂျပ်ဒီဟု(ပ်)ရှေဖါနှင့်ဂျော့(ချ်) ဒဗလျူဘွတ်(ရှ်) တို့ တွေ့ဆုံခြင်း]]
နေတိုး၏ ပင်မရုံးချုပ်များသည် ဘိုလဗ်ဗတ်လီယိုပိုး ၃, ဘီ-၁၁၁၀ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)တွင် တည်ရှိခဲ့၍ ယင်းသည် ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)မြို့တော်၏ မြူနီစီပါယ် နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ ဟေရန် တွင် ဖြစ်ပါသည်။ ရုံးချုပ် အဆောက်အအုံအသစ်ကို ယင်းအဆောက်အအုံ၏ အနီးအနားတွင် လက်ရှိဆောက်လုပ်နေဆဲဖြစ်၍၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် အပြီးသတ်ရန် သတ်မှတ်လျာထား ထားပါသည်။ လက်ရှိဒီဇိုင်းပုံစံသည် မူရင်းဆုအောင်နိုင်ရေးစီမံကိန်းအဖြစ် လယ်ရီအော့တ်မန်း(စ်) နှင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ SOM တွင် ဒီဇိုင်းစပ်တူဆောင်ရွက်ခဲ့စဉ်က ရေးဆွဲခဲ့သည့် ဒီဇိုင်း ပုံစံကို အလိုက်သင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
နေတိုး၏ ပင်မရုံးချုပ်များသည် ဘိုလဗ်ဗတ်လီယိုပိုး ၃, ဘီ-၁၁၁၀ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)တွင် တည်ရှိခဲ့၍ ယင်းသည် ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)မြို့တော်၏ မြူနီစီပါယ် နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ ဟေရန် တွင် ဖြစ်ပါသည်။ ရုံးချုပ် အဆောက်အအုံအသစ်ကို ယင်းအဆောက်အအုံ၏ အနီးအနားတွင် လက်ရှိဆောက်လုပ်နေဆဲဖြစ်၍၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် အပြီးသတ်ရန် သတ်မှတ်လျာထား ထားပါသည်။ လက်ရှိဒီဇိုင်းပုံစံသည် မူရင်းဆုအောင်နိုင်ရေးစီမံကိန်းအဖြစ် လယ်ရီအော့တ်မန်း(စ်) နှင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ SOM တွင် ဒီဇိုင်းစပ်တူဆောင်ရွက်ခဲ့စဉ်က ရေးဆွဲခဲ့သည့် ဒီဇိုင်း ပုံစံကို အလိုက်သင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
နှစ်များစွာအတွင်း အစိုးရမဟုတ်သော နိုင်ငံသားများအုပ်စုတို့သည် နေတိုးကို ထောက်ခံရန် အတ္တလန်တစ် ကောင်စီ/အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အဖွဲ့အစည်းလှုပ်ရှားမှု၏ အောင်လံတံခွန်အောက်တွင် ကျယ်ပြန့် စွာ ပေါ်ထွက်လာကြပါသည်။ အချို့သော သူတို့သည် နေတိုးရုံးချုပ် အဆောက်အအုံဧရိယာ၏ အနီးအနားတွင် ရုံးများဖွင့်လှစ်ထားရှိကြပါသည်။
နှစ်များစွာအတွင်း အစိုးရမဟုတ်သော နိုင်ငံသားများအုပ်စုတို့သည် နေတိုးကို ထောက်ခံရန် အတ္တလန်တစ် ကောင်စီ/အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အဖွဲ့အစည်းလှုပ်ရှားမှု၏ အောင်လံတံခွန်အောက်တွင် ကျယ်ပြန့် စွာ ပေါ်ထွက်လာကြပါသည်။ အချို့သော သူတို့သည် နေတိုးရုံးချုပ် အဆောက်အအုံဧရိယာ၏ အနီးအနားတွင် ရုံးများဖွင့်လှစ်ထားရှိကြပါသည်။
ရုံးချုပ်များရှိ ၀န်ထမ်းများသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အမျိုးသားရေးကိုယ်စားလှယ်များ ပါ၀င်ကြ၍၊ အရပ်သား များနှင့် စစ်ဘက်ဆက်သွယ်ရေးရုံးများနှင့် အရာရှိများ၊ သံတမန်အဖွဲ့များနှင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများမှ သံတမန် များလည်းပါ၀င်ကြပါသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတကာဝန်ထမ်းများနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အဖွဲ့ဝင်လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများဖြင့် ဖြည့်တင်းထားသည့် နိုင်ငံတကာစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ၀န်ထမ်း များတို့လည်း ပါဝင်ပါသည်။
ရုံးချုပ်များရှိ ၀န်ထမ်းများသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အမျိုးသားရေးကိုယ်စားလှယ်များ ပါ၀င်ကြ၍၊ အရပ်သား များနှင့် စစ်ဘက်ဆက်သွယ်ရေးရုံးများနှင့် အရာရှိများ၊ သံတမန်အဖွဲ့များနှင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများမှ သံတမန် များလည်းပါ၀င်ကြပါသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတကာဝန်ထမ်းများနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အဖွဲ့ဝင်လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများဖြင့် ဖြည့်တင်းထားသည့် နိုင်ငံတကာစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ၀န်ထမ်း များတို့လည်း ပါဝင်ပါသည်။
==ကိုးကား==
== ကိုးကား ==
<references/>
<references/>

[[Category:ပထဝီ]]
[[Category:ပထဝီ]]
[[Category:အဖွဲ့အစည်း]]
[[Category:အဖွဲ့အစည်း]]
စာကြောင်း ၉၈ - စာကြောင်း ၉၉ -
[[et:NATO]]
[[et:NATO]]
[[eu:Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea]]
[[eu:Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea]]
[[ext:OTAN]]
[[fa:ناتو]]
[[fa:ناتو]]
[[fi:Pohjois-Atlantin liitto]]
[[fi:Pohjois-Atlantin liitto]]

၀၁:၀၀၊ ၂၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၀ ရက်နေ့က မူ

North Atlantic Treaty Organization
Organisation du Traité de l'Atlantique Nord
(NATO / OTAN)
ဖိုင်:320px-Flag of NATO.svg.png
NATO countries shown in green.
ဖွဲ့စည်းခြင်း4 April 1949
အမျိုးအစားMilitary alliance
ဌာနချုပ်Brussels, Belgium
အဖွဲ့ဝင်များ
ရုံးသုံးဘာသာစကား
English
French[၂]
Anders Fogh Rasmussen
Giampaolo Di Paola
ဝက်ဘ်ဆိုဒ်nato.int

မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ်အဖွဲ့အစည်း (The North Atlantic Treaty Organization) (NATO; အသံထွက်/ˈneɪtoʊ/, NAY-toe)၊ ပြင်သစ်- Organisation du traité de I’Atlantique Nord (OTAN)၊ “(မြောက်) အတ္တလန်တစ်မဟာမိတ်” ဟုလည်း ခေါ်တွင်သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့က လက်မှတ်ရေးထိုးချုပ်ဆိုခဲ့သော မြောက်အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အပေါ်တွင် အခြေပြုသော နိုင်ငံအစိုးရအချင်းချင်း စစ်ဘက်မဟာမိတ် ပြုထားသောအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ နေတိုးရုံးချုပ်များ သည် ဘယ်(လ်)ဂျီယံ နိုင်ငံ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်) မြို့တွင် ရှိပါသည်။ အဖွဲ့အစည်းသည် စုပေါင်းကာကွယ်တိုက်ခိုက်ခြင်းစနစ် ပါ၀င်၍၊ အသင်းဝင်နိုင်ငံများသည် တစ်စုံတစ်ခုသော ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းမှ တိုက်ခိုက်လာခြင်းကို တုံ့ပြန်နိုင်ရေးအတွက် အပြန်အလှန် အကာအကွယ်ပေးကြရန် သဘောတူညီကြပါသည်။

စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခြင်း

ဖွဲ့စည်းပြီးစ ပထမနှစ် အနည်းငယ်ကမူ နေတိုးသည် နိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့တစ်ခုထက် မပိုခဲ့ပါ။ သို့ရာတွင် ကိုးရီးယား စစ်ပွဲက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကိုပေါင်းစည်းစေ၍၊ တစ်စုတစ်ပေါင်းတည်းသော စစ်တပ်ကို ရာထူးအာဏာကြီးမားသော U.S. တပ်မှူးနှစ်ဦး၏ ညွှန်ကြားအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။ ပထမ နေတိုးအထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးချုပ် လော့ဒ်အစ်(စ်)မေ က ထင်ရှား ကျော်ကြားစွာ မိန့်ဆိုခဲ့သည်မှာ အဖွဲ့အစည်း၏ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်သည် “ရုရှား များကို ဖယ်ထုတ်ပစ်ရန်၊ အမေရိကန်များ ၀င်လာစေရန်နှင့် ဂျာမန်များ ကျဆုံးစေရန်” ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။ဥရောပနိုင်ငံများ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ် တို့၏ ဆက်ဆံရေးခိုင်မာမှုအပေါ်တွင် ရှိနေသော သံသယသည် ဒီရေကဲ့သို့ တက်လိုက် စီးဆင်းလိုက်ဖြစ်နေပါသည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် မျှော်လင့်ထားရမည့် ဆိုဗီယက် တို့၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်မည့် နေတိုးကာကွယ်ရေးအပေါ် ယုံကြည်နိုင်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှိနေသည့် သံသယ၊ ယင်းသံသယ တို့က လွတ်လပ်သော ပြင်သစ်ညူကလီးယား ဟန့်တားမှု၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းသို့ ရှေ့ရှုစေပြီး၊ ပြင်သစ်တို့ ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် နေထိုး၏ စစ်ဘက်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်မှုမှ နှုတ်ထွက်ခဲ့ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။

ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက်

၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဘာလင်တံတိုင်းကြီး ပြိုကျပျက်စီးခဲ့ပြီးနောက်၊ အဖွဲ့အစည်းသည် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိခဲ့သော အရှေ့ဘက်မှ ယခင်က ရန်သူများနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ရင်း ဘော်လကန်ဒေသ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါသည်။ အတော်အတန်များပြားသောယခင် ၀ါဆောအုပ်စု နိုင်ငံများ မဟာမိတ်အဖွဲ့အစည်းသို့ ၁၉၉၉ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တို့တွင် ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အထွတ်အထိတ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အယ်(လ်)ဘေးနီးယား နှင့် ခရိုအေးရှား တို့ ၀င်ရောက်လာခြင်းဖြင့် အသင်းဝင်ပေါင်း ၂၈ နိုင်ငံအထိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်လာခဲ့ပါသည်။စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက် တိုက်ခိုက်မှု မှ စတင်၍ နေတိုးသည် အသစ်သော စိမ်ခေါ်မှုများကို ကိုယ်တိုင်ပြန်လည် အာရုံစိုက်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး တပ်သားများအား အာဖဂန်နစ္စတန် သို့ တပ်ဖြန့်ခဲ့သည်၊ အလားတူပင် သင်တန်းဆရာများအား အီရတ်သို့ စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။ ဘာလင်အပေါင်းသဘောတူညီချက် သည် နေတိုးနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့ ၂၀၀၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သည့် ပြည့်စုံသော ကမ်းလှမ်းချက်များပါသည့် သဘောတူစာချုပ်များ ပေါင်းစုထားမှုပင်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းသဘောတူညီချက်ဖြင့် EU အား၊ အကယ်၍ ၎င်းသည် နိုင်ငံတကာ အကြပ်အတည်းကာလတစ်ခုတွင် လွတ်လပ်စွာပြုမှုလိုပါက၊ နေတိုးပိုင်ဆိုင်မှုများကို အသုံးပြုနိုင်မည့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို “ပထမ ငြင်းဆိုခြင်းအခွင့်အရေး” ဟုရည်ညွှန်းသော နေတိုးကိုယ်တိုင်အနေဖြင့် ပြုမှုဆောင်ရွက်လိုခြင်းမရှိ မှသာ အသုံးပြုနိုင်မည် ဟူသော ခြွင်းချက်ဖြင့် ပေးထားပါသည်။[6] နေတိုးမှ ပြုမှုဆောင်ရွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့မှသာလျှင် EU အနေဖြင့် လုပ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ကို ရရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ စုပေါင်းအသုံးပြုသည့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်သည် တစ်ကမ္ဘာလုံး ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်၏ ရ၀% ထက် ပိုမိုပါသည်။ ယူနိုက်တက်စတိတ် တစ်ဦးတည်း အနေဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်စုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက်ခန့်နှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမဏီ နှင့် အီတလီ တို့က ထပ်မံ၍ ၁၅%ကို အသုံးပြုသည်ဟု ယူဆရပါသည်။

နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များ

ဖိုင်:311px-NATO affiliations in Europe.svg.png
နက်ပြာရောင်သည်လက်ရှိအဖွဲ့၀င်များ
အပြာရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုလုပ်ဆောင်ချက်

အနီရောင်သည်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရန်မရည်ရွယ်
မီးခိုးရောင်သည်ရည်ရွယ်ချက်ကိုမထုတ်ဖော်ထား
အစိမ်းရောင်သည်ကတိပြုထားသည့်ဖိတ်ခေါ်မှု


နေတိုးသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ပထမစတင်တည်ထောင်သည်မှ ခုနှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် အဖွဲ့ဝင်သစ်များကို တိုးမြှင့်လာခဲ့ပါသည်။ (နောက်ဆုံး နှစ်ဦးကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင်) နေတိုးတွင် အဖွဲ့ဝင် ၂၈ ဦး ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ အယ်(လ်)ဘေးနီးယား၊ ဘယ်(လ်)ဂျီယံ၊ ဘူ(လ်)ဂေးရီးယား၊ ကနေဒါ၊ ခရိုအေးရှား၊ ချက်ပြည်သူ့သမ္မတ နိုင်ငံ၊ ဒိန်းမတ်၊ အက်(စ်)တိုးနီးယား၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ဂရိ(စ်)၊ ဟန်ဂေရီ၊ အိုက်(စ်)လန်၊ အီတလီ၊ လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ လူဇင်ဘတ်(ဂ်)၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေး၊ ပိုလန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဆလိုဗက်ကီးယား၊ ဆလိုဗေးနီးယား၊ စပိန်၊ တူရကီ၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ နှင့် ယူနိုက်တက်စတိတ်တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။

နေတိုးအင်အားချဲ့ထွင်မှု

မဟာမိတ်အတွင်း အသစ်အဖွဲ့ဝင်များသည် များသောအားဖြင့် အရှေ့ဥရောပနှင့် ဘော်(လ်)ကန်ဒေသ တို့ ဖြစ်၍ ယခင် ၀ါဆောအုပ်စုမှ အဖွဲ့ဝင်များလည်း ပါ၀င်ပါသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဘူခါရက်(စ်)မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ သည့် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှ နိုင်ငံသုံးခုအား အနာဂါတ်ဖိတ်ခေါ်ခြင်းအတွက် ဂတိပြုခဲ့ပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား ရီပတ်ဘလစ်နိုင်ငံ၊ဂျော်ဂျီယာ နှင့် ယူကရိန်း တို့ဖြစ်ပါသည်။အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုအတွက် လိုအပ်ချက်များ ပြည့်စုံပြီးဖြစ်သော်လည်း မက်စီဒိုးနီးယားအား လက်ခံရန်အတွက် ဂရိ(စ်)နိုင်ငံမှ ပိတ်ဆို့ထားပါသည်။ မက်စီဒိုးနီးယား အမည် အငြင်းပွားမှုအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်၏။အလားတူ ပင် တူရကီနိုင်ငံမှလည်း ဆိုက်ပရပ်(စ်)၏ ကြိုးပမ်းမှုကို ပိတ်ဆို့မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားပါသည်။[ ကိုးကားရန်လိုအပ်သည်။

အခြားသော ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် လျှောက်ထားသော နိုင်ငံများတွင် မွန်တီနီဂရို နှင့် ဘော(စ်)နီးယား နှင့် ဟာဇီဂိုဗီနား နိုင်ငံတို့ ပါ၀င်ပါသည်။ ၎င်းတို့သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အေဒရီယတစ် ချာတာ၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အဖွဲ့ဝင်များဖြစ် လာခဲ့ကြပါသည်။[45] ရုရှားသည် အထက်တွင် ဖော်ပြသကဲ့သို့ ထပ်မံတိုးချဲ့ခြင်းကို ဆက်လက်၍ ဆန့်ကျင်နေပါသည်။ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း

ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှု

နေတိုးအဖွဲ့ဝင် ၂၈ နိုင်ငံနှင့် “တွဲဖက်နိုင်ငံများ” ၂၂ နိုင်ငံတို့အကြား ဆက်လက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို ကူညီနိုင်ရန်အတွက် စည်းမျဉ်းဘောင်နှစ်ဆင့်ကို ထူထောင်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။

  • ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တွဲဖက်မှု (PfP) အစီအစဉ်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် တွဲဖက်နိုင်ငံနှင့် နေတိုးတို့အကြား နှစ်ဦး နှစ်ဘက်နှင့်ဆိုင်သော ဆက်နွယ်မှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ပြုစု ထူထောင်ထားခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ခုသည် ၎င်း၏ ပါ၀င်မှုအတိုင်းအတာပမာဏကိုရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။PfP အစီအစဉ်သည်ဥရောပအတ္တလန်တစ်၏လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုအတောင်ပံအဖြစ်တွေးခေါ်ယူဆကြပါသည်။အဖွဲ့ဝင်များသည် လက်ရှိနှင့် ယခင်က လွတ်လပ်သည့်နိုင်ငံများ၏ ဓနသဟာယ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများပင် ဖြစ်ပါသည်။
  • ဥရောပ-အတ္တလန်တစ် တွဲဖက်မှုကောင်စီ (EAPC) ကို ၁၉၉၇ ခု မေလ ၂၉ ရက်နေ့က ပထမ ထူထောင်ခဲ့၍ ပုံမှန်ညှိနှိုင်းစုစည်းခြင်း၊ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း နှင့် စကားပြောခြင်းများ ကို ပါဝင်သူ ၄၉ဦးအကြား အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ရုံးဖွင့်လှစ်ထားရှိခဲ့ပါသည်။
  • မက်ဒီတာရေးနီးယန်း ဒိုင်ယာလော့ ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်က အစ္စရေး(လ်)နှင့် မြောက်အာဖရိကရှိ နိုင်ငံများတို့ အလားတူနည်းလမ်းဖြင့် ညှိနှိုင်းစီစဉ်နိုင်ရန် တည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။
  • အစ်စတန်ဘူ(လ်) အော်ပရေးရှင်း ကနဦးဆောင်ရွက်ချက် ကို ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် အရှေ့အလည်ပိုင်း အတွက် မက်ဒီတာရေးနီးယန်း ဒိုင်ယာလော့ နှင့် တူညီသည့် လိုင်းကြောင်းတစ်လျှောက် ဒိုင်ယာလော့ အခန်းကဏ္ဍရုံးခန်း တစ်ခုအဖြစ် ကြေငြာခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အကောင်အထည်မဖော်ရသေးပါ။
  • အခြားသော တတိယနိုင်ငံများကလည်း အာဖဂန်နစ္စတန် ကဲ့သို့သော PfP အဖွဲ့အစည်း မူဘောင်၏ လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါ၀င်နိုင်ရန်အတွက် ဆက်သွယ်လာခဲ့ကြပါသည်။

မီခေး(လ်)ဂေါ်ဗာချက် နှင့် U.S. သမ္မတ ဂျော့အိတ်(ချ်)ဒဗလျူဘွတ်(ရှ်) တို့၏ ငြိမ်းချမ်းသော ဂျာမနီ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး လိုက်လျောမှုအပေါ် နားလည်မှုများနှင့် မကိုက်ညီကြောင်းကို သိမြင်နေ၍ ဖြစ်ပါသည်။ နေတိုး၏ တိုးချဲ့ခြင်း ပေါ်လစီကို မော်စကိုမှ ရုရှား အား ဝန်းရံ ထားရန်နှင့် သီးသန့်ထားရန်အတွက် စစ်အေးတိုက်ပွဲဆက်လက်စေရန် ကြိုးပမ်းခြင်းဟု မြင်နေပါ သည်။


အဆောက်အအုံများ

အဆောက်အအုံဆောက်လုပ်မည့် နေရာ၏ ရှေ့ဘက်တွင် နေတိုးဌာနချုပ်အသစ် မည်သို့ရှိမည်ကို ပြသသည့်ဆိုင်းဘုတ်
၂၀၀၆ ခု၊ မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် နေတိုးအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ ဂျပ်ဒီဟု(ပ်)ရှေဖါနှင့်ဂျော့(ချ်) ဒဗလျူဘွတ်(ရှ်) တို့ တွေ့ဆုံခြင်း

နေတိုး၏ ပင်မရုံးချုပ်များသည် ဘိုလဗ်ဗတ်လီယိုပိုး ၃, ဘီ-၁၁၁၀ ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)တွင် တည်ရှိခဲ့၍ ယင်းသည် ဘရပ်ဆယ်(လ်စ်)မြို့တော်၏ မြူနီစီပါယ် နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ ဟေရန် တွင် ဖြစ်ပါသည်။ ရုံးချုပ် အဆောက်အအုံအသစ်ကို ယင်းအဆောက်အအုံ၏ အနီးအနားတွင် လက်ရှိဆောက်လုပ်နေဆဲဖြစ်၍၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် အပြီးသတ်ရန် သတ်မှတ်လျာထား ထားပါသည်။ လက်ရှိဒီဇိုင်းပုံစံသည် မူရင်းဆုအောင်နိုင်ရေးစီမံကိန်းအဖြစ် လယ်ရီအော့တ်မန်း(စ်) နှင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ SOM တွင် ဒီဇိုင်းစပ်တူဆောင်ရွက်ခဲ့စဉ်က ရေးဆွဲခဲ့သည့် ဒီဇိုင်း ပုံစံကို အလိုက်သင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်များစွာအတွင်း အစိုးရမဟုတ်သော နိုင်ငံသားများအုပ်စုတို့သည် နေတိုးကို ထောက်ခံရန် အတ္တလန်တစ် ကောင်စီ/အတ္တလန်တစ် သဘောတူစာချုပ် အဖွဲ့အစည်းလှုပ်ရှားမှု၏ အောင်လံတံခွန်အောက်တွင် ကျယ်ပြန့် စွာ ပေါ်ထွက်လာကြပါသည်။ အချို့သော သူတို့သည် နေတိုးရုံးချုပ် အဆောက်အအုံဧရိယာ၏ အနီးအနားတွင် ရုံးများဖွင့်လှစ်ထားရှိကြပါသည်။ ရုံးချုပ်များရှိ ၀န်ထမ်းများသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အမျိုးသားရေးကိုယ်စားလှယ်များ ပါ၀င်ကြ၍၊ အရပ်သား များနှင့် စစ်ဘက်ဆက်သွယ်ရေးရုံးများနှင့် အရာရှိများ၊ သံတမန်အဖွဲ့များနှင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများမှ သံတမန် များလည်းပါ၀င်ကြပါသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတကာဝန်ထမ်းများနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အဖွဲ့ဝင်လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများဖြင့် ဖြည့်တင်းထားသည့် နိုင်ငံတကာစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ၀န်ထမ်း များတို့လည်း ပါဝင်ပါသည်။

ကိုးကား

  1. The official Emblem of NATO။ NATO။ 20 February 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  2. "English and French shall be the official languages for the entire North Atlantic Treaty Organization.", Final Communiqué following the meeting of the North Atlantic Council on 17 September 1949. "(..) the English and French texts [of the Treaty] are equally authentic (...)" The North Atlantic Treaty, Article 14