ဗန်းမော်မြို့: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
အရေးမကြီး →‎ကိုးကား
No edit summary
စာကြောင်း ၁ - စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox settlement
{{Infobox settlement
|name = ဗန်းမော်​မြို့
|name = ဗန်းမော်မြို့
|native_name =
|native_name =
|other_name =
|other_name =
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = Burma
|pushpin_map = Burma
|pushpin_map_caption = မြို့တည်နေရာပြ မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ
|pushpin_map_caption = မြို့တည်နေရာပြ မြန်မာ​နိုင်ငံ​မြေပုံ
|seat = [[ဗန်းမော်မြို့]]
|seat = [[ဗန်းမော်​မြို့]]
|seat_type = မြို့​နယ်​ရုံးစိုက်​ရာ​မြို့
|seat_type = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]
|settlement_type = [[မြန်မာ​နိုင်ငံ​ရှိ မြို့​များ]]
|image_skyline =
|image_skyline =
|image_map =
|image_map =
|map_caption = ဗန်းမော်​မြို့တည်​နေရာ​ပြ​မြေပုံ
|map_caption = ဗန်းမော်မြို့တည်နေရာပြမြေပုံ
|subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့​နိုင်ငံ​များ​စာရင်း|နိုင်ငံ​အမည်]]
|subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံအမည်]]
|subdivision_name = {{အလံ|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_name = {{အလံ|မြန်မာ​နိုင်ငံ}}
|subdivision_type1 = [[ပြည်နယ်]]
|subdivision_type1 = [[ပြည်နယ်]]
|subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Kachin_State.svg| 23px]] [[ကချင်ပြည်နယ်|ကချင်]]
|subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Kachin_State.svg| 23px]] [[ကချင်ပြည်နယ်|ကချင်]]
|subdivision_type2 = [[ခရိုင်]]
|subdivision_type2 = [[ခ​ရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[ဗန်းမော်ခရိုင်|ဗန်းမော်]]
|subdivision_name2 = [[ဗန်းမော်​ခ​ရိုင်|ဗန်းမော်]]
|subdivision_type3 = [[လတ္တီကျု]]
|subdivision_type3 = [[လတ္တီ​ကျု]]
|subdivision_name3 = (၂၄)ဒီဂရီ၊ (၁၅)မိနစ်
|subdivision_name3 = (၂​၄)ဒီ​ဂ​ရီ၊ (၁​၅)မိ​နစ်
|subdivision_type4 = [[လောင်ဂျီကျု]]
|subdivision_type4 = [[လောင်​ဂျီ​ကျု]]
|subdivision_name4 = (၉၇)ဒီဂရီ၊ (၁၄)မိနစ်
|subdivision_name4 = (၉​၇)ဒီ​ဂ​ရီ၊ (၁​၄)မိ​နစ်
|area_total_km2 =
|area_total_km2 =
|population =
|population =
စာကြောင်း ၃၆ - စာကြောင်း ၃၆ -
|longd = 97
|longd = 97
|longm = 14
|longm = 14
|longs = |timezone = [[Time in Burma|မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|longs = |timezone = [[Time in Burma|မြန်မာ​စံတော်​ချိန်]]
|utc_offset = + ၆ နာရီ ၃၀ မိနစ်
|utc_offset = + ၆ နာရီ ၃​၀ မိ​နစ်
|website =
|website =
}}<br />
}}<br />
ကချင်ပြည်နယ်​၏ ဒုတိယ​မြို့တော်​ဖြစ်​ပြီး ခ​ရိုင်​ရုံးစိုက်​ရာ မြို့​ဖြစ်​သည့် '''ဗန်းမော်'''သည် မြို့တော်​မြစ်​ကြီး​နား​၏ တောင်​ဘက် ၁⁠၁​၅ မိုင် အကွာ​တွင် တည်​ရှိ​ကာ၊ တရုတ်​နယ်စပ်​နှင့် မိုင် ၄​၀ ခန့် ကွာဝေး​သည်။ တာ​ပိန်​မြစ်​နှင့် ဧရာဝတီ​မြစ်​တို့​ဆုံ​ရာ​မှ ၅​၃ မိုင် ကွာဝေး​ပါ​သည်။ KIO အခြေ​စိုက်​ရာ လိုင်​ဇာ​မြို့​သည် ဗန်းမော်​နှင့်​မြစ်​ကြီး​နား​အကြား တည်​ရှိ​ကာ ဗန်းမော်​၏ အရှေ့မြောက်​ဘက် မိုင် ၄​၀ ခန့်​တွင် တည်​ရှိ​သည်။
ကချင်ပြည်နယ်၏ ဒုတိယမြို့တော်ဖြစ်ပြီး ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်သည့် '''ဗန်းမော်'''သည် မြို့တော်မြစ်ကြီးနား၏ တောင်ဘက် ၁၁၅ မိုင် အကွာတွင် တည်ရှိကာ၊ တရုတ်နယ်စပ်နှင့် မိုင် ၄၀ ခန့် ကွာဝေးသည်။ တာပိန်မြစ်နှင့် ဧရာဝတီမြစ်တို့ဆုံရာမှ ၅၃ မိုင် ကွာဝေးပါသည်။ KIO အခြေစိုက်ရာ လိုင်ဇာမြို့သည် ဗန်းမော်နှင့်မြစ်ကြီးနားအကြား တည်ရှိကာ ဗန်းမော်၏ အရှေ့မြောက်ဘက် မိုင် ၄၀ ခန့်တွင် တည်ရှိသည်။


== သမိုင်း​စဉ် ==
== သမိုင်းစဉ် ==
ဗန်းမော်​ဟူ​သော ဝေါဟာရ​သည် ရှမ်း​ဘာသာ​စကား “မန်မော်” (မၢၼ်​မေႃႇ) မှ ဆင်းသက်​လာ​သော စကား​ဖြစ်​သည်။ မန်(Man)= ရွာ၊ မော်(Maw)=အိုး ဟု အဓိပ္ပါယ်​ရသ​ဖြင့် “အိုးလုပ်​သော​ရွာ” ဟု ခေါ်​ဆို​နိုင်​သည်။ စမ္ပာ​န​ဂိုလ် မင်း​ဆက်​ပျက်​ပြီး သက္ကရာဇ် ၄​၀⁠၀ ကျော်​တွင် စော်ဘွား [[သို​ဟန်​ဘွား]]သည် ရှေး​မင်း​မြတ်​တို့​၏ မြို့​နေရာ​တွင် မ​နေ​ဝံ့​၍ မြို့ဆင်ခြေဖုံး​ဖြစ်​သော ဗန်းမော်​သို့ ပြောင်း​ရွေ့​လာ​ခဲ့​ပြီး မြို့ပြ တည်ထောင်​၍ အုပ်စိုး​သည်။ မိုး​မိတ်​သမိုင်း​အရ ခရစ်​နှစ် ၆​၈​၉ တွင် စော်ဘွား စဝ်​ပုတ်​ဖ​ထံ လာ​ရောက်​ပြီး စော်ဘွား​ဆက် တောင်းခံ​သည်။ မိုး​မိတ်စော်​ဘွား​က တူတော်​ကြီး ခမ်း​ရွက်​ဖ အား ဗန်းမော်စော်​ဘွား အဖြစ် အုပ်ချုပ်​ရန် စေလွှတ်​ခဲ့​ကြောင်း ဖော်​ပြ​ထား​သည်။ ဗန်းမော်​မြို့​တွင် စော်ဘွား​၂​၃ ဆက် နှစ်​ပေါင်း ၃​၅​၀ အုပ်စိုး​ခဲ့​သည်။ ကုန်း​ဘောင်​ခေတ်၊ ဘိုးတော်​ဘုရား​လက်ထက်​တွင်စော်​ဘွား​နယ်​အဖြစ်​မှ ဝန်​အုပ်ချုပ်​သော​မြို့​အဖြစ်​ပြောင်းလဲ​ဖွဲ့​စည်း​ခဲ့​သည်။ <ref>ဒေါ်​ခင်​သိန်း (မြန်မာ​စာ​ပါ​မောက္ခ မြစ်​ကြီး​နား​တက္ကသိုလ်) ၏ “ကချင်ပြည်နယ်​အတွင်း​ရှိ မြို့​နယ်​အမည်​များ လေ့​လာ​ချက်” </ref>
ဗန်းမော်ဟူသော ဝေါဟာရသည် ရှမ်းဘာသာစကား “မန်းမော်”မှ ဆင်းသက်လာသော စကားဖြစ်သည်။ မန်(vMan)= ရွာ၊ မော်(Maw)=အိုး ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသဖြင့် “အိုးလုပ်သောရွာ” ဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ စမ္ပာနဂိုလ် မင်းဆက်ပျက်ပြီး သက္ကရာဇ် (၄၀၀)ကျော်တွင် စော်ဘွား [[သိုဟန်ဘွား]]သည် ရှေးမင်းမြတ်တို့၏ မြို့နေရာတွင် မနေဝံ့၍ မြို့ဆင်ခြေဖုံးဖြစ်သော ဗန်းမော်သို့ ပြောင်းရွေ့လာခဲ့ပြီး မြို့ပြ တည်ထောင်၍ အုပ်စိုးသည်။ မိုးမိတ်သမိုင်းအရ ခရစ်နှစ်(၆၈၉)တွင် စော်ဘွားစစ် ပုတ်ဖထံ လာရောက်ပြီး စော်ဘွားဆက် တောင်းခံသည်။ မိုးမိတ်စော်ဘွားက တူတော်ကြီး ခမ်းရွက်ဖ အား ဗန်းမော်စော်ဘွား အဖြစ် အုပ်ချုပ်ရန် စေလွှတ်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဗန်းမော်မြို့တွင် စော်ဘွား(၂၃)ဆက် နှစ်ပေါင်း(၃၅၀) အုပ်စိုးခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်၊ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်တွင်စော်ဘွားနယ်အဖြစ်မှ ဝန်အုပ်ချုပ်သောမြို့အဖြစ်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ <ref>ဒေါ်ခင်သိန်း (မြန်မာစာပါမောက္ခ မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်) ၏ “ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်အမည်များ လေ့လာချက်” </ref>
ကုန်း​ဘောင်​ခေတ် ဗန်းမော်​မြို့ဝန်​များ​ထဲ​မှ ထင်ရှား​သူ​အချို့​မှာ ဦး​ရွှေ​ရည်၊ စော​မြတ်​အောင်၊ ဦး​ကံ၊ ဦး​စံ​တည်၊ ဦး​ရွှေ​အိုး၊ ဦး​ရွှန်း၊ ဦး​သူ၊ ဦး​ဘိုး၊ ဦး​အောင်​မြတ်​သူ၊ ဦး​နက်​ပြာ၊ ဦး​တုတ်၊ ဦး​ပုံ၊ ဦး​ဖိုး​အို၊ ဦး​ဘိုး​လှ၊ ဦး​မှန်း၊ ဦး​လူကြီး၊ ဦး​ထောင်​ဗိုလ် စ​သူ​တို့​ဖြစ်​ကြ​သည်။ <ref>မြန်မာ​မြို့​အဘိဓာန်။ တင်​နိုင်​တိုး။ ဇေ​တ​ဝန်​စာအုပ်​တိုက်။ ရန်ကုန်။ ပ​ကြိမ်။ ၂​၀​၁​၂ ဖေဖော်ဝါရီ။</ref>
ကုန်းဘောင်ခေတ် ဗန်းမော်မြို့ဝန်များထဲမှ ထင်ရှားသူအချို့မှာ ဦးရွှေရည်၊ စောမြတ်အောင်၊ ဦးကံ၊ ဦးစံတည်၊ ဦးရွှေအိုး၊ ဦးရွှန်း၊ ဦးသူ၊ ဦးဘိုး၊ ဦးအောင်မြတ်သူ၊ ဦးနက်ပြာ၊ ဦးတုတ်၊ ဦးပုံ၊ ဦးဖိုးအို၊ ဦးဘိုးလှ၊ ဦးမှန်း၊ ဦးလူကြီး၊ ဦးထောင်ဗိုလ် စသူတို့ဖြစ်ကြသည်။ <ref>မြန်မာမြို့အဘိဓာန်။ တင်နိုင်တိုး။ ဇေတဝန်စာအုပ်တိုက်။ ရန်ကုန်။ ပကြိမ်။ ၂၀၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ။</ref>




== ကိုး​ကား ==
== ကိုးကား ==
<references/>
<references/>


{{ကချင်ပြည်နယ်}}
{{ကချင်ပြည်နယ်}}
{{မြန်မာ​တိုင်း​နှင့် ပြည်နယ်​များ}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}


[[Category:မြန်မာ​နိုင်ငံ​ရှိ မြို့​များ]]
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]
[[Category:ကချင်ပြည်နယ်]]
[[Category:ကချင်ပြည်နယ်]]

၀၄:၃၉၊ ၂၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၅ ရက်နေ့က မူ

ဗန်းမော်​မြို့
မြန်မာ​နိုင်ငံ​ရှိ မြို့​များ
ဗန်းမော်​မြို့ သည် မြန်မာနိုင်ငံ တွင် တည်ရှိသည်
ဗန်းမော်​မြို့
ဗန်းမော်​မြို့
မြို့တည်နေရာပြ မြန်မာ​နိုင်ငံ​မြေပုံ
ကိုဩဒိနိတ်: 24°15′N 97°14′E / 24.250°N 97.233°E / 24.250; 97.233
နိုင်ငံ​အမည်တမ်းပလိတ်:နိုင်ငံ စာရင်းအင်း မြန်မာ​နိုင်ငံ
ပြည်နယ် ကချင်
ခ​ရိုင်ဗန်းမော်
လတ္တီ​ကျု(၂​၄)ဒီ​ဂ​ရီ၊ (၁​၅)မိ​နစ်
လောင်​ဂျီ​ကျု(၉​၇)ဒီ​ဂ​ရီ၊ (၁​၄)မိ​နစ်
မြို့​နယ်​ရုံးစိုက်​ရာ​မြို့ဗန်းမော်​မြို့
အချိန်ဇုန်မြန်မာ​စံတော်​ချိန် (UTC+ ၆ နာရီ ၃​၀ မိ​နစ်)


ကချင်ပြည်နယ်​၏ ဒုတိယ​မြို့တော်​ဖြစ်​ပြီး ခ​ရိုင်​ရုံးစိုက်​ရာ မြို့​ဖြစ်​သည့် ဗန်းမော်သည် မြို့တော်​မြစ်​ကြီး​နား​၏ တောင်​ဘက် ၁⁠၁​၅ မိုင် အကွာ​တွင် တည်​ရှိ​ကာ၊ တရုတ်​နယ်စပ်​နှင့် မိုင် ၄​၀ ခန့် ကွာဝေး​သည်။ တာ​ပိန်​မြစ်​နှင့် ဧရာဝတီ​မြစ်​တို့​ဆုံ​ရာ​မှ ၅​၃ မိုင် ကွာဝေး​ပါ​သည်။ KIO အခြေ​စိုက်​ရာ လိုင်​ဇာ​မြို့​သည် ဗန်းမော်​နှင့်​မြစ်​ကြီး​နား​အကြား တည်​ရှိ​ကာ ဗန်းမော်​၏ အရှေ့မြောက်​ဘက် မိုင် ၄​၀ ခန့်​တွင် တည်​ရှိ​သည်။

သမိုင်း​စဉ်

ဗန်းမော်​ဟူ​သော ဝေါဟာရ​သည် ရှမ်း​ဘာသာ​စကား “မန်မော်” (မၢၼ်​မေႃႇ) မှ ဆင်းသက်​လာ​သော စကား​ဖြစ်​သည်။ မန်(Man)= ရွာ၊ မော်(Maw)=အိုး ဟု အဓိပ္ပါယ်​ရသ​ဖြင့် “အိုးလုပ်​သော​ရွာ” ဟု ခေါ်​ဆို​နိုင်​သည်။ စမ္ပာ​န​ဂိုလ် မင်း​ဆက်​ပျက်​ပြီး သက္ကရာဇ် ၄​၀⁠၀ ကျော်​တွင် စော်ဘွား သို​ဟန်​ဘွားသည် ရှေး​မင်း​မြတ်​တို့​၏ မြို့​နေရာ​တွင် မ​နေ​ဝံ့​၍ မြို့ဆင်ခြေဖုံး​ဖြစ်​သော ဗန်းမော်​သို့ ပြောင်း​ရွေ့​လာ​ခဲ့​ပြီး မြို့ပြ တည်ထောင်​၍ အုပ်စိုး​သည်။ မိုး​မိတ်​သမိုင်း​အရ ခရစ်​နှစ် ၆​၈​၉ တွင် စော်ဘွား စဝ်​ပုတ်​ဖ​ထံ လာ​ရောက်​ပြီး စော်ဘွား​ဆက် တောင်းခံ​သည်။ မိုး​မိတ်စော်​ဘွား​က တူတော်​ကြီး ခမ်း​ရွက်​ဖ အား ဗန်းမော်စော်​ဘွား အဖြစ် အုပ်ချုပ်​ရန် စေလွှတ်​ခဲ့​ကြောင်း ဖော်​ပြ​ထား​သည်။ ဗန်းမော်​မြို့​တွင် စော်ဘွား​၂​၃ ဆက် နှစ်​ပေါင်း ၃​၅​၀ အုပ်စိုး​ခဲ့​သည်။ ကုန်း​ဘောင်​ခေတ်၊ ဘိုးတော်​ဘုရား​လက်ထက်​တွင်စော်​ဘွား​နယ်​အဖြစ်​မှ ဝန်​အုပ်ချုပ်​သော​မြို့​အဖြစ်​ပြောင်းလဲ​ဖွဲ့​စည်း​ခဲ့​သည်။ [၁] ကုန်း​ဘောင်​ခေတ် ဗန်းမော်​မြို့ဝန်​များ​ထဲ​မှ ထင်ရှား​သူ​အချို့​မှာ ဦး​ရွှေ​ရည်၊ စော​မြတ်​အောင်၊ ဦး​ကံ၊ ဦး​စံ​တည်၊ ဦး​ရွှေ​အိုး၊ ဦး​ရွှန်း၊ ဦး​သူ၊ ဦး​ဘိုး၊ ဦး​အောင်​မြတ်​သူ၊ ဦး​နက်​ပြာ၊ ဦး​တုတ်၊ ဦး​ပုံ၊ ဦး​ဖိုး​အို၊ ဦး​ဘိုး​လှ၊ ဦး​မှန်း၊ ဦး​လူကြီး၊ ဦး​ထောင်​ဗိုလ် စ​သူ​တို့​ဖြစ်​ကြ​သည်။ [၂]


ကိုး​ကား

  1. ဒေါ်​ခင်​သိန်း (မြန်မာ​စာ​ပါ​မောက္ခ မြစ်​ကြီး​နား​တက္ကသိုလ်) ၏ “ကချင်ပြည်နယ်​အတွင်း​ရှိ မြို့​နယ်​အမည်​များ လေ့​လာ​ချက်”
  2. မြန်မာ​မြို့​အဘိဓာန်။ တင်​နိုင်​တိုး။ ဇေ​တ​ဝန်​စာအုပ်​တိုက်။ ရန်ကုန်။ ပ​ကြိမ်။ ၂​၀​၁​၂ ဖေဖော်ဝါရီ။

တမ်းပလိတ်:မြန်မာ​တိုင်း​နှင့် ပြည်နယ်​များ