ဒီးဒုတ်ဦးဘချို: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
No edit summary |
အရေးမကြီး add pic |
||
| စာကြောင်း ၂၂ - | စာကြောင်း ၂၂ - | ||
| ကွန်ယက် = |
| ကွန်ယက် = |
||
}} |
}} |
||
= (ဒီးဒုတ်) ဦးဘချို = |
|||
အာဇာနည်ခေါင်းဆောင် |
|||
(၁၈၉၃-၁၉၄၇) |
|||
== ငယ်ဘဝ == |
== ငယ်ဘဝ == |
||
| ⚫ | '''ဒီးဒုတ်ဦးဘချို''' ကို ၁၈၉၃ ခု၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ [[မြောင်းမြမြို့]] ဆေးဆရာကြီး ဦးဘိုးစော၊ ဒေါ်မြစ် တို့၏ သားဖြစ်သည်။ သတ္တမတန်းအထိ မြောင်းမြမြို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး သတ္တမတန်းကို အထူးအောင်မြင်သဖြင့် စကောလားရှစ် (ခေါ်) ပညာသင်ဆု ကို ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ စိန်ပေါလ်ကျောင်း တွင် ဆက်လက် ပညာသင်ကြားရာ ၁၀ တန်းကို အထူးအောင်ကာ ပညာသင်ဆုရပြန်သည်။ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]၊ ဘီအေ အထက်တန်းတွင် သင်နေဆဲ မျက်စိရောဂါကြောင့် ကျောင်းမှထွက်ခဲ့သည်။<ref>https://sites.google.com/site/myanmarsite1/home/dipinkaryarbudda/didoteubacho</ref> |
||
(ဒီးဒုတ်)ဦးဘချိုကို ၁၈၉၃ ခု၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ [[မြောင်းမြမြို့]] ဆေးဆရာကြီး ဦးဘိုးစော၊ ဒေါ်မြစ်တို့၏သားဖြစ်သည်။ |
|||
| ⚫ | သတ္တမတန်းအထိ မြောင်းမြမြို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး သတ္တမတန်းကို အထူးအောင်မြင်သဖြင့် စကောလားရှစ် (ခေါ်) |
||
== ကျောင်းဆရာဘဝ == |
== ကျောင်းဆရာဘဝ == |
||
| စာကြောင်း ၃၄ - | စာကြောင်း ၃၀ - | ||
== စာပေရေးရာစွမ်းဆောင်ချက် == |
== စာပေရေးရာစွမ်းဆောင်ချက် == |
||
[[File:Daw_Hla_May_(Sp_of_Dedoke_U_Ba_Cho)_IMG.jpg|thumb|200px|left|ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၏ ဇနီး မြန်မာအမျိုးသမီး ကုမ္မာရီအသင်း၏ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒေါ်လှမေ]] |
|||
| ⚫ | ဦးဘချိုသည် လောကီ [[လောကုတ္တရာ]] နှစ်ဖြာသော စာပေ |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | ဦးဘချိုသည် လောကီ [[လောကုတ္တရာ]] နှစ်ဖြာသော စာပေ ဗဟုသုတ တို့တွင် နှံ့စပ်သူ ဖြစ်၏။ [[မြန်မာ့အလင်းမဂ္ဂဇင်း]]၊ [[နှစ်ပါးကြည်ဂျာနယ်]]၊ [[ဗန္ဓုလဂျာနယ်]] များတွင် ဝင်ရောက် ရေးသားခဲ့ရာ မှ ရန်ကုန် အရှေ့ပိုင်း ရေကျော်ရပ် တွင် စာပုံနှိပ်တိုက် တစ်ခု ဖွင့်လှစ် တည်ထောင် ကာ ၁၉၂၅ တွင် ဒီးဒုတ်ဂျာနယ် ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူ၏ [[ဒီးဒုတ်ဂျာနယ်]] ကို အမျိုးသား လွတ်လပ်ရေး တိုက်ပွဲ၊ အမျိုးသား ပညာရေး၊ အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု ထိန်းသိမ်းရေး တို့အတွက် ရှေ့တန်းအောင်လံ ဂျာနယ် တစ်စောင် ဟု သိခဲ့ကြသည်။ ထိုဂျာနယ်၏ အမည်ကို သူ့အမည်တွင် တွဲပြီး ဒီးဒုတ်ဦးဘချို ဟု အများက သိခဲ့ကြသည်။ “ဒီးဒုတ်ဦးဘချို” အမည်အပြင် “ဒိုးဒိုးဒေါက်” “ကျူကောက်” “ကေသာ” “စပယ်” “ဥက္ကလာ-မခင်စိန်” “အမိုက်မလေး” စသော အမည်များဖြင့်လည်း ဝတ္ထုဆောင်းပါး များစွာကို ရေးသားခဲ့သေးသည်။ |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== အမျိုးသားရေးစွမ်းဆောင်ချက် == |
== အမျိုးသားရေးစွမ်းဆောင်ချက် == |
||
၁၆:၂၂၊ ၇ မေ ၂၀၁၂ ရက်နေ့က မူ
| ဒီးဒုတ်ဦးဘချို | |
| |
| (၁၈၉၃-၁၉၄၇) | |
| မွေးသက္ကရာဇ် | ၂၃ ဧပြီ ၁၈၉၃ ခုနှစ် |
| အမည်ရင်း | မောင်ဘချို |
| မိဘအမည် | ဆေးဆရာကြီး ဦးဘိုးစော + ဒေါ်မြစ် |
| မွေးဖွားရာဒေသ | မြောင်းမြမြို့ ၊ဧရာဝတီတိုင်း |
| နိုင်ငံသား |  မြန်မာနိုင်ငံ
|
| လူမျိုး | ဗမာလူမျိုး |
| ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ | ဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ပညာအရည်အချင်း | ဒဿမတန်း (စကောလားရှစ်) ပညာရေး မပြီးဆုံးမီ ကျောင်းထွက် |
| အလုပ်အကိုင် | စာရေးဆရာ၊ ဝန်ကြီး ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာန |
| ကြင်ဖော် | ဒေါ်လှမေ |
| သားသမီး | မခင်နု၊ မခင်ပု၊ မေမေခင်၊ ခင်ခင်ဦး |
| ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု | အာဇာနည် ကိုးဦး |
| ထင်ရှားသည့်လက်ရာများ | |
| ရရှိခဲ့သည့်ဘွဲ့တံဆိပ်များ | |
| ကွယ်လွန်ရက် | ၁၉ ဇူလိုင် ၁၉၄၇ |
| ကွယ်လွန်ရာဒေသ | ရန်ကုန်မြို့၊ မြန်မာနိုင်ငံ |
| လက်မှတ် | [[Image:|100px]] |
| ကွန်ယက် | |
ငယ်ဘဝ
ဒီးဒုတ်ဦးဘချို ကို ၁၈၉၃ ခု၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ မြောင်းမြမြို့ ဆေးဆရာကြီး ဦးဘိုးစော၊ ဒေါ်မြစ် တို့၏ သားဖြစ်သည်။ သတ္တမတန်းအထိ မြောင်းမြမြို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး သတ္တမတန်းကို အထူးအောင်မြင်သဖြင့် စကောလားရှစ် (ခေါ်) ပညာသင်ဆု ကို ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရန်ကုန်မြို့၊ စိန်ပေါလ်ကျောင်း တွင် ဆက်လက် ပညာသင်ကြားရာ ၁၀ တန်းကို အထူးအောင်ကာ ပညာသင်ဆုရပြန်သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၊ ဘီအေ အထက်တန်းတွင် သင်နေဆဲ မျက်စိရောဂါကြောင့် ကျောင်းမှထွက်ခဲ့သည်။[၁]
ကျောင်းဆရာဘဝ
ဦးဘချိုသည် ကျောင်းထွက်ပြီးနောက် သက္ကရာဇ်၁၂၈၂-ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားတက္ကသိုလ် ထူထောင်ရာတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်၍ ပေါင်းတည်မြို့နှင့် ဟင်္သာတမြို့များတွင် ကျောင်းဆရာအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သည်။ အမျိုးသားကောလိပ်များဖွင့်လှစ်သည့်အခါ အစိုးရအလုပ်မှ နှုတ်ထွက်လိုက်ပြီး အမျိုးသားကောလိပ်တွင် မြန်မာစာသင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ တွင် ဒေါ်လှမေနှင့် လက်ထပ်သည်။ [၂]
စာပေရေးရာစွမ်းဆောင်ချက်
_IMG.jpg)
ဦးဘချိုသည် လောကီ လောကုတ္တရာ နှစ်ဖြာသော စာပေ ဗဟုသုတ တို့တွင် နှံ့စပ်သူ ဖြစ်၏။ မြန်မာ့အလင်းမဂ္ဂဇင်း၊ နှစ်ပါးကြည်ဂျာနယ်၊ ဗန္ဓုလဂျာနယ် များတွင် ဝင်ရောက် ရေးသားခဲ့ရာ မှ ရန်ကုန် အရှေ့ပိုင်း ရေကျော်ရပ် တွင် စာပုံနှိပ်တိုက် တစ်ခု ဖွင့်လှစ် တည်ထောင် ကာ ၁၉၂၅ တွင် ဒီးဒုတ်ဂျာနယ် ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူ၏ ဒီးဒုတ်ဂျာနယ် ကို အမျိုးသား လွတ်လပ်ရေး တိုက်ပွဲ၊ အမျိုးသား ပညာရေး၊ အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု ထိန်းသိမ်းရေး တို့အတွက် ရှေ့တန်းအောင်လံ ဂျာနယ် တစ်စောင် ဟု သိခဲ့ကြသည်။ ထိုဂျာနယ်၏ အမည်ကို သူ့အမည်တွင် တွဲပြီး ဒီးဒုတ်ဦးဘချို ဟု အများက သိခဲ့ကြသည်။ “ဒီးဒုတ်ဦးဘချို” အမည်အပြင် “ဒိုးဒိုးဒေါက်” “ကျူကောက်” “ကေသာ” “စပယ်” “ဥက္ကလာ-မခင်စိန်” “အမိုက်မလေး” စသော အမည်များဖြင့်လည်း ဝတ္ထုဆောင်းပါး များစွာကို ရေးသားခဲ့သေးသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၂၉၈ (ခရစ်နှစ် ၁၉၃၆ ခုနှစ်) တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် သတင်းစာဆရာ အသင်းကြီး ဖြစ်ပေါ်ရေးကို အထူးအားပေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်ပေသည်။ စစ်မဖြစ်မီ တစ်နှစ်ဖြစ်သော သက္ကရာဇ် ၁၃၀၂ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတော် စာရေးဆရာများ အသင်းကြီး၏ ဥက္ကဌ အဖြစ်လည်း ရွေးကောက်တင်မြောက်ခြင်း ခံရပေသေးသည်။ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို ပြုစုခဲ့သော စာပေများတွင် စမအဖွင့်ကျမ်း၊ ဦးပုည-သာသနာလျှောက်အဖြေ၊ ဂီတဝိသောဓနီကျမ်း၊ ဗွေသီဟာဝတ္ထု၊ တိုင်းပြု-ပြည်ပြု စသည်တို့လည်းပါဝင်ခဲ့သည်။
အမျိုးသားရေးစွမ်းဆောင်ချက်
ဦးဘချိုသည် ဂျပန်ခေတ် အစိုးရ လက်ထက်တွင် အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော်အမတ်အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လုံးဝ လွတ်လပ်ရေးရရှိရေးကြိုးပမ်းရန်အတွက်၊ ဖ-ဆ-ပ-လ အဖွဲ့ချုပ်ဖွဲ့စည်းသောအခါ ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်သည်။ တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရေးကော်မတီအဖွဲ့ဝင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း သခင်မြတို့နှင့် အတူ အထူးအပင်ပန်းခံ၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ် ထီးလင်းမြို့တွင် ကျင်းပသော ချင်း-ဗမာ ချစ်ကြည်ရေး ကျောက်တိုင်ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားသို့ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ကိုယ်စားအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးအနေဖြင့်လည်းကောင်း တက်ရောက်ခဲ့သည်။
ဘဝနိဂုံး
၁၉၄၇ ခု၊ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့၊နံနက် ၁၀ နာရီ ၃၇ မိနစ်တွင် ခေါင်းဆောင်ကြီးများနှင့်အတူ လုပ်ကြံခံရပြီး မွန်းလွဲ ၁ နာရီ ၄၅ မိနစ်အချိန်တွင် ကွယ်လွန်သည်။ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး ဒီးဒုတ်ဦးဘချို ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီးဒေါ်လှမေနှင့် သမီးများ မခင်နု၊ မခင်ပု၊ မေမေခင်၊ ခင်ခင်ဦးတို့ ကျန်ရစ်သည်။
ကိုးကား
- ↑ https://sites.google.com/site/myanmarsite1/home/dipinkaryarbudda/didoteubacho
- ↑ http://yinminkhine.multiply.com/journal/item/332
(၁) ၁၉၈၉ခုနှစ်၊(၄၂)နှစ်မြောက် အာဇာနည်နေ့ အထိမ်းအမှတ်စာစောင်၊ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ပြန်ကြားရေးနှင့် အသံလွှင့်ဦးစီးဌာနမှ ထုတ်ဝေသည်။ (၂) သုတ၊မောင်။ စာဆိုတော်များအတ္ထုပတ္တိ။ တတိယအကြိမ်နှိပ်။ ရန်ကုန်၊ဇွဲပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၈။
