အတ္ထိပစ္စည်း
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ထင်ရှားရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်သောသတ္တိ၊ ပဋ္ဌာန်း ၂၄-ပစ္စည်းတွင် ပါဝင်သော အတ္ထိပစ္စည်း။ အတ္ထိပစ္စယော။ [၁] [၂]
အတ္ထိပစ္စည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]အတ္ထိပစ္စည်း (Atthi Paccaya) သည် ပဋ္ဌာန်း ၂၄ ပစ္စည်းတွင် ဧကဝီသတိမမြောက် (၂၁ ခုမြောက်) ပစ္စည်းဖြစ်သည်။ "အတ္ထိ" ဟူသည် ရှိခြင်း၊ တည်ရှိခြင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၍ "ပစ္စည်း" ဟူသည် ကျေးဇူးပြုတတ်သော တရားဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ထို့ကြောင့် အတ္ထိပစ္စည်းဟူသည် ရှိနေခြင်း၊ တည်ရှိနေခြင်းအားဖြင့် ကျေးဇူးပြုသော တရားကို ဆိုလိုသည်။
ရိုးရိုးရှင်းရှင်းဆိုရလျှင် တရားတစ်ခုသည် အခြားတရားတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ရန်အတွက် ရှိနေခြင်း၊ တည်ရှိနေခြင်းဖြင့် ကျေးဇူးပြုခြင်းကို အတ္ထိပစ္စည်းဟု ခေါ်သည်။ အကယ်၍ ထိုတရား မရှိပါက နောက်တရား ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။
အတ္ထိပစ္စည်းသည် နိဿယပစ္စည်း (မှီရာအားဖြင့် ကျေးဇူးပြုခြင်း) နှင့် ဆင်တူသော်လည်း အနည်းငယ် ကွဲပြားမှုရှိသည်။ နိဿယပစ္စည်းတွင် အမှီပြုခံရသော တရားသည် အမှီပြုရာ တရားပေါ်တွင် တည်မှီ၍ ဖြစ်ပေါ် တည်ရှိသည်။ အတ္ထိပစ္စည်းတွင်မူ တရားတစ်ခုသည် အခြားတရားတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ရန်အတွက် ရှိနေရုံမျှဖြင့် လုံလောက်သည်။ အမှီပြုခြင်း သဘော မပါဝင်ပါ။
ဥပမာများ
[ပြင်ဆင်ရန်]- မြေနှင့် အပင်: မြေသည် အပင်များ ဖြစ်ထွန်းရန်အတွက် ရှိနေရုံဖြင့် လုံလောက်သည်။ မြေမရှိပါက အပင်များ မဖြစ်ထွန်းနိုင်ပေ။ ဤတွင် မြေသည် အပင်များ၏ အတ္ထိပစ္စည်းဖြစ်သည်။
- အောက်ဆီဂျင်နှင့် မီး: အောက်ဆီဂျင်သည် မီးတောက်လောင်ရန်အတွက် ရှိနေရုံဖြင့် လုံလောက်သည်။ အောက်ဆီဂျင် မရှိပါက မီး မတောက်နိုင်ပေ။ ဤတွင် အောက်ဆီဂျင်သည် မီး၏ အတ္ထိပစ္စည်းဖြစ်သည်။
- မျက်စိနှင့် အဆင်းကို မြင်ခြင်း: မျက်စိရှိမှ အဆင်းကို မြင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ မျက်စိမရှိပါက အဆင်းကို မမြင်နိုင်ပေ။ ဤတွင် မျက်စိသည် အဆင်းကို မြင်ခြင်း၏ အတ္ထိပစ္စည်းဖြစ်သည်။
- စိတ်နှင့် စေတသိက်: စိတ်ရှိမှ စေတသိက်များ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ စိတ်မရှိပါက စေတသိက်များ မဖြစ်ပေါ်နိုင်ပေ။ ဤတွင် စိတ်သည် စေတသိက်များ၏ အတ္ထိပစ္စည်းဖြစ်သည်။
အတ္ထိပစ္စည်း၏ အဓိက လက္ခဏာများ
[ပြင်ဆင်ရန်]- **ရှိနေခြင်း (Existence):** အကြောင်းတရားသည် အကျိုးတရား ဖြစ်ပေါ်ရန်အတွက် ရှိနေရုံမျှဖြင့် လုံလောက်သည်။
- **အမှီပြုခြင်း မပါဝင်ခြင်း (No Dependence):** နိဿယပစ္စည်းကဲ့သို့ အမှီပြုခြင်း သဘော မပါဝင်ပါ။
အချုပ်အားဖြင့် အတ္ထိပစ္စည်းသည် တရားတစ်ခုသည် အခြားတရားတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ရန်အတွက် ရှိနေခြင်းဖြင့် ကျေးဇူးပြုပုံကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသော အဘိဓမ္မာသဘောတရားတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ အတ္ထိပစ္စယ (ပု) [အတ္ထိ + ပစ္စယ] ပဋ္ဌာန၊၁၊၁။ အတ္ထိ၁ (၂) နှင့် (၃) အနက်တို့လည်းကြည့်။ ပစ္စုပ္ပန္နလက္ခဏေန အတ္ထိဘာဝေနတာဒိသဿေဝ ဓမ္မဿ ဥပတ္ထမ္ဘကဋ္ဌေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အတ္ထိပစ္စယော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၅၁။ ပစ္စုပ္ပန္နလက္ခဏေနာတိ ပစ္စုပ္ပန္နသဘာဝေန၊ တေန “အတ္ထိ မေ ပါပကမ္မံ ကတ”န္တိ “အတ္တေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော”တိ စ ဝေမာဒီသု ဝုတ္တံ နိဗ္ဗတ္တဥပလဗ္ဘမာနတာလက္ခဏံ အတ္ထိဘာဝံ နိဝါရေတိ၊...ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မူလဋီ၊၃၊၁၇၅။
- ↑ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁