မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

အက်ဒ်မန်း ဘာကလေ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ

အက်ဒ်မန်း ကယ်လစ် ဘာကလေ (Edmund Callis Berkeley) (မတ်လ ၂၁၊ ၁၉၀၉ - မတ်လ ၇၊ ၁၉၈၈) သည် အမေရိကန် ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံပညာရှင် (computer scientist) တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ကွန်ပျူတင်ဆိုင်ရာ စက်ယန္တရားများအသင်း (Association for Computing Machinery - ACM) ကို ပူးတွဲတည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။[၁] ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော သူ၏စာအုပ် ဦးနှောက်ကြီးများ၊ သို့မဟုတ် တွေးခေါ်နိုင်သောစက်များ (Giant Brains, or Machines That Think) သည် အစောပိုင်း ကွန်ပျူတာများ (computers) ၏ သိမှုဆိုင်ရာ ပုံရိပ်များကို လူထုအကြား ရေပန်းစားစေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သူသည် နျူကလီးယားစစ်ပွဲ (nuclear war) ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို လျှော့ချနိုင်မည့် အခြေအနေများရရှိရေးအတွက် လှုပ်ရှားခဲ့သော လူမှုတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။[၂]

အတ္ထုပ္ပတ္တိ

[ပြင်ဆင်ရန်]
အက်ဒ်မန်း ကယ်လစ် ဘာကလေ၏ အမွေနှစ်ခု- ၁၉၄၉ ခုနှစ်ထုတ် ဦးနှောက်ကြီးများ၊ သို့မဟုတ် တွေးခေါ်နိုင်သောစက်များ (Giant Brains, or Machines That Think) စာအုပ်နှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ထုတ် ကွန်ပျူတင်ဆိုင်ရာ စက်ယန္တရားများအသင်း၏ ဆက်သွယ်ရေး (Communications of the ACM)၊ သူပူးတွဲတည်ထောင်ခဲ့သော ကွန်ပျူတင်အသင်း၏ အဓိကထုတ်ဝေမှု

ဘာကလေသည် စိန့်ဘားနတ်စကူး (St. Bernard's School) နှင့် ဖိလစ်အက်စီတာ အကယ်ဒမီ (Phillips Exeter Academy) တို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ သင်္ချာနှင့် လော့ဂျစ်ဘွဲ့ (BA in Mathematics and Logic) ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၃၄ မှ ၁၉၄၈ ခုနှစ်အထိ ပရူဒင်ရှယ်အာမခံကုမ္ပဏီ (Prudential Insurance) တွင် အာမခံသင်္ချာပညာရှင် (actuary) အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း အမေရိကန်ရေတပ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

ဘာကလေသည် ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ဂ်ျ စတီးဗစ်၏ တွက်စက် (calculator) ကို ဘဲလ်ဓာတ်ခွဲခန်း (Bell Laboratories) တွင် တွေ့မြင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဟားဗတ်မတ်ခ် ၁ (Harvard Mark I) ကို လေ့လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် သူသည် ပရူဒင်ရှယ်အတွက် အစီအစဉ်ထိန်းချုပ်တွက်စက်များ (Sequence Controlled Calculators) အတွက် သတ်မှတ်ချက်တစ်ခု ရေးဆွဲခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး ယူနီဗက် ၁ (UNIVAC I) ကွန်ပျူတာများထဲမှ တစ်ခုအတွက် အက်ကတ်-မောက်လီကွန်ပျူတာကော်ပိုရေးရှင်း (Eckert-Mauchly Computer Corporation) နှင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။

၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ဦးနှောက်ကြီးများ၊ သို့မဟုတ် တွေးခေါ်နိုင်သောစက်များစာအုပ်ထုတ်ဝေမှုဖြင့် သူသည် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်တွင် တွက်ချက်စက်များ (computing machines) ၏ နောက်ကွယ်ရှိ နိယာမများကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ထိုအချိန်က ထင်ရှားသော ဥပမာများဖြစ်သည့် အမ်အိုင်တီ (MIT)၊ ဟားဗတ် (Harvard)၊ မိုးအကယ်ဒမီ (Moore School)၊ ဘဲလ်ဓာတ်ခွဲခန်း (Bell Laboratories) နှင့် အခြားနေရာများမှ စက်များကို နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာဖြစ်သော်လည်း လူအများနားလည်လွယ်အောင် စစ်တမ်းတင်ပြထားသည်။[၃]

ဤစာအုပ်တွင် ဘာကလေသည် ဆိုင်မွန် (Simon) ဟုခေါ်သော ကိရိယာတစ်ခုကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းကို အချို့က ပထမဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကွန်ပျူတာ (personal computer) ဟု ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ ဤကွန်ပျူတာကို တည်ဆောက်နည်းအစီအစဉ်များကို ၁၉၅၀ နှင့် ၁၉၅၁ ခုနှစ်များတွင် ရေဒီယိုအီလက်ထရွန်းနစ် (Radio Electronics) ဂျာနယ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဆိုင်မွန်သည် ရီလေးလော့ဂျစ် (relay logic) ကို အသုံးပြုထားပြီး တည်ဆောက်ရန် ဒေါ်လာ ၆၀၀ ခန့် ကုန်ကျခဲ့သည်။ ပထမဆုံး လည်ပတ်နိုင်သော မော်ဒယ်ကို ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ် (Columbia University) တွင် ဘွဲ့လွန်ကျောင်းသားနှစ်ဦး၏ အကူအညီဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။[၄] ထို့ပြင် သူသည် ဂျီနီယက် (Geniac) နှင့် ဘရိန်းနီယက် (Brainiac) ကစားစရာ ကွန်ပျူတာများကိုလည်း ဖန်တီးခဲ့သည်။

ဘာကလေသည် ပထမဆုံး ကွန်ပျူတာမဂ္ဂဇင်း ကွန်ပျူတာနှင့် အော်တိုမေးရှင်း (Computers and Automation) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထုတ်ဝေကာ တည်းဖြတ်ခဲ့သည်။ တစ်ခါတစ်ရံ သူသည် နီးလ်ဒီ မက်ဒေါ်နယ် (Neil D. MacDonald) ဟူသော ကလောင်အမည်ဖြင့် မဂ္ဂဇင်းအတွက် ရေးသားခဲ့သည်။

သူသည် ပရူဒင်ရှယ်အာမခံကုမ္ပဏီတွင် အန္တရာယ်ဆန်းစစ်လေ့လာရေး (hazards research) တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ခေတ်သစ်ကမ္ဘာအတွက် အကြီးမားဆုံး အန္တရာယ်များကို ဆုံးဖြတ်ရန် ရည်မှန်းခဲ့သည်။ ဘာကလေသည် နျူကလီးယားစစ်ပွဲသည် လူသားမျိုးနွယ်အတွက် အကြီးမားဆုံး အန္တရာယ်ဖြစ်သည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီက ဤစီမံကိန်းကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီးနောက်၊ ဘာကလေအား နျူကလီးယားဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် သူ၏ ကိုယ်ပိုင်အချိန်တွင်ပင် ပါဝင်ခွင့်ကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ပရူဒင်ရှယ်မှ နုတ်ထွက်ကာ သူ၏ အာမခံသင်္ချာနှင့် ကွန်ပျူတင်ဆိုင်ရာ အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်း (consultancy) ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။[၅]

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဘာကလေသည် တစ်သက်လုံး ငြိမ်းချမ်းရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူအဖြစ် ဆက်လက်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီး နျူကလီးယားပျံ့နှံ့မှု (nuclear proliferation) ကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် သူသည် ဆိန်းနျူကလီးယားမူဝါဒဆိုင်ရာ ကော်မတီ (Committee for a SANE Nuclear Policy - SANE) သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဘော့စတွန်ခွဲရုံး (Boston chapter) တွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။

ကွန်ပျူတာအနုပညာ

[ပြင်ဆင်ရန်]

၁၉၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလထုတ် ကွန်ပျူတာနှင့် အော်တိုမေးရှင်း (Computers and Automation) မဂ္ဂဇင်း၏ မျက်နှာဖုံးစာမျက်နှာတွင် အက်ဖရိမ် အာရာဇီ (Efraim Arazi) ၏ ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ပုံတစ်ပုံကို ကွန်ပျူတာအနုပညာ (computer art) အဖြစ် ဘာကလေက ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဤပုံသည် သူ့ကို ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး ကွန်ပျူတာအနုပညာ ပြိုင်ပွဲ (computer art contest) ကို စတင်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ ဘာကလေသည် "ကွန်ပျူတာအနုပညာ" (computer art) ဟူသော ဝေါဟာရကို ဖန်တီးခဲ့သူဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်ကျင်းပသော ဤပြိုင်ပွဲသည် ၁၉၇၃ ခုနှစ်အထိ ကွန်ပျူတာအနုပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် အဓိက အချက်အခြာဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် ဘာကလေသည် ကွန်ပျူတာအနုပညာနယ်ပယ်တွင် ရှေ့ဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၆][၇]

စာအုပ်များ

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ဦးနှောက်ကြီးများ၊ သို့မဟုတ် တွေးခေါ်နိုင်သောစက်များ (Giant Brains, or Machines That Think) (၁၉၄၉)၊ ဝိုင်လီ အင်း ဆန်း (Wiley & Sons)
  2. ကွန်ပျူတာများ- ၎င်းတို့၏ လည်ပတ်မှုနှင့် အသုံးချမှုများ (Computers: Their Operation and Applications) (၁၉၅၆)၊ နယူးယော့ခ်- ရီးနိုးလ် ထုတ်ဝေရေး (Reinhold Publishing)
  3. သင်္ကေတလော့ဂျစ်နှင့် ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်သောစက်များ (Symbolic Logic and Intelligent Machines) (၁၉၅၉)၊ နယူးယော့ခ်- ရီးနိုးလ် ထုတ်ဝေရေး (Reinhold Publishing)[၈]
  4. ဖြစ်နိုင်ခြေနှင့် စာရင်းအင်းများ- စမ်းသပ်မှုများမှတစ်ဆင့် နိဒါန်း (Probability and Statistics: An Introduction through Experiments) (၁၉၆၁)၊ သိပ္ပံပစ္စည်းစင်တာ (Science Materials Center)
  5. ကွန်ပျူတာတော်လှန်ရေး (The Computer Revolution) (၁၉၆၂)၊ ဒပ်ဘယ်လ်ဒေး (Doubleday)
  6. ပရိုဂရမ်ရေးသားမှုဘာသာစကား လစ်ပ်- ၎င်း၏ လည်ပတ်မှုနှင့် အသုံးချမှုများ (The Programming Language LISP: Its Operation and Applications) (၁၉၆၄)
  7. ဉာဏ်ရည်မထက်သော လူများအတွက် သင်္ချာလမ်းညွှန် (A Guide to Mathematics for the Intelligent Nonmathematician) (၁၉၆၆)၊ ဆိုင်မွန်နှင့် ရှူးစတာ (Simon and Schuster)
  8. ကွန်ပျူတာအကူအညီဖြင့် ရှင်းပြမှု- ရှင်းလင်းစွာ ရှင်းပြရန်လမ်းညွှန်နှင့် ကွန်ပျူတာကို အသုံးပြု၍ ရှင်းလင်းစွာ ရှင်းပြရန် နည်းလမ်းအချို့ (Computer-assisted Explanation: A Guide to Explaining: and some ways of using a computer to assist in clear explanation) (၁၉၆၇)၊ အင်ဖော်မေးရှင်း အင်တာနေရှင်နယ် (Information International)
  9. အရှေ့လေကို စီးပါ- ယမန်နှင့် ယနေ့၏ နီတိပုံပြင်များ (Ride the East Wind; Parables of Yesterday and Today) (၁၉၇၃)၊ ကွွဒ်ရန်ဂယ် (Quadrangle)၊ ISBN 0-8129-0375-7
  10. ကွန်ပျူတာစာရင်းစာအုပ်နှင့် ပထမဆုံး ကွန်ပျူတာပြည့်စုံစာအုပ် (The Computer Book of Lists and First Computer Almanack) (၁၉၈၄)၊ ရီးစတွန်ထုတ်ဝေရေး (Reston Publishing)၊ ISBN 0-8359-0864-X

ပြင်ပလင့်များ

[ပြင်ဆင်ရန်]

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ Atsushi Akera, "Edmund Berkeley and the origins of ACM." Communications of the ACM 50 no. 5 (May 2007): 30-35. http://doi.acm.org/10.1145/1230819.1230835
  2. ↑ Longo၊ Bernadette (2015)။ Edmund Berkeley and the Social Responsibility of Computer Professionals။ doi:10.1145/2787754။ ISBN 9781970001396။
  3. ↑ "Edmund Berkeley, computers, and modern methods of thinking" (2004). IEEE Annals of the History of Computing 26 (4): 4–18. doi:10.1109/MAHC.2004.28. 
  4. ↑ Simon fact sheet originally published by Columbia University Retrieved April 10, 2007
  5. ↑ Guide to the Edmund C. Berkeley papers (1909-03-20)။ 2023-12-11 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  6. ↑ Computers and Automation။
  7. ↑ Herbert W. Franke: Grenzgebiete der bildenden Kunst, Staatsgalerie Stuttgart In: Katalog, 1972, S. 69.
  8. ↑
    1. "ARTICLES: Symbolic Logic and Automatic Computers (Part 1)" (Nov 1958). Computers and Automation 7 (11): 18–20. 
    2. "ARTICLES: Symbolic Logic and Automatic Computers (Part 2)" (Dec 1958). Computers and Automation 7 (12): 28–29. 
    3. "ARTICLES: Symbolic. Logic and Automatic Computers (Part 3 - Concluding Part)" (Jan 1959). Computers and Automation 8 (1): 18–20, 22–23. 
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=အက်ဒ်မန်း_ဘာကလေ&oldid=867898" မှ ရယူရန်