သုက်ရည်

သုက်ရည် (အင်္ဂလိပ်: semen) ကို seminal fluid ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြပြီး၊ ၎င်းသည် အဖိုလိင်အင်္ဂါ (လိင်ဂလင်း) နှင့် အဖို သို့မဟုတ် ဘုံလိင်အင်္ဂါရှိ တိရစ္ဆာန်များ၏ အခြားလိင်အင်္ဂါများမှ ထွက်ရှိသော သုက်ပိုးများ ပါဝင်သည့် ခန္ဓာကိုယ်အရည်ဖြစ်သည်။ လူသားများနှင့် အချင်းရှိ နို့တိုက်သတ္တဝါများတွင် သုက်ရည်ကို လိင်တံမှတစ်ဆင့် သုက်လွှတ်ပြီး၊ ၎င်းတွင် proteolytic နှင့် အခြားသော အင်ဇိုင်းများအပြင် fructose (ဖရက်တို့စ်) လည်း ပါဝင်သည်။ ဤအရာများသည် သုက်ပိုးများ ရှင်သန်မှုကို အားပေးကာ ၎င်းတို့ ရွေ့လျားနိုင်သော သို့မဟုတ် "ကူးခတ်" နိုင်သော ကြားခံပစ္စည်းအဖြစ် လုပ်ဆောင်ပြီး၊ မိန်းမကိုယ်မှ သားအိမ်သို့ ရောက်ရှိကာ မ-သားဥကို သန္ဓေအောင်စေပြီး သန္ဓေဥ (zygote) ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
တိရစ္ဆာန်များမှ သုက်ရည်ကို မျိုးအောင်ခြင်း (artificial insemination) သို့မဟုတ် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများကို အအေးခံ ထိန်းသိမ်းခြင်း (cryoconservation) အတွက် စုဆောင်းသည်။ တိရစ္ဆာန်မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များကို အအေးခံ ထိန်းသိမ်းခြင်းသည် သီးခြားမျိုးစိတ်တစ်ခု၏ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအတွက် သုက်ရည်စုဆောင်းခြင်းကို လိုအပ်သော လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။
ဇီဝကမ္မဗေဒ
[ပြင်ဆင်ရန်]သန္ဓေတည်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]မျိုးစိတ်ပေါ်မူတည်၍ သုက်ပိုးများသည် သားဥများကို ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပ သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း သန္ဓေအောင်နိုင်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပ သန္ဓေအောင်ခြင်းတွင် သုက်ပိုးများသည် မ-လိင်အင်္ဂါများ၏ ပြင်ပတွင် သားဥများကို တိုက်ရိုက်သန္ဓေအောင်စေသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ငါးမများသည် ၎င်းတို့၏ ရေနေပတ်ဝန်းကျင်ထဲသို့ သားဥများကို ဥချပြီး၊ ထိုနေရာတွင် ငါးဖို၏ သုက်ရည်ဖြင့် သန္ဓေအောင်သည်။
ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း သန္ဓေအောင်ခြင်းသည် အဖိုက အဖိုလိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတစ်ဆင့် အမထံ သုက်ထည့်သွင်းပြီးနောက် အမ၏ လိင်အင်္ဂါများအတွင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်သည်။ ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါများ၊ တွားသွားသတ္တဝါများ၊ ငှက်များနှင့် monotreme နို့တိုက်သတ္တဝါများအပါအဝင် ကျောရိုးရှိသတ္တဝါအများစုတွင် copulation ကို အဖိုနှင့်အမ cloaca တို့၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မိတ်လိုက်ခြင်းမှတစ်ဆင့် ရရှိသည်။[၁] marsupial နှင့် အချင်းရှိ နို့တိုက်သတ္တဝါများတွင် copulation သည် မိန်းမကိုယ်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်သည်။[၂][၃] macropods များတွင် သုက်ရည်သည် မိတ်လိုက်ပြီးနောက် မိန်းမကိုယ်အတွင်း၌ မိတ်လိုက်ပလပ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေရန် စုပေါင်းမာခဲသည်။[၂][၄]
လူသားများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပါဝင်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်လွှတ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း သုက်ပိုးသည် သုက်လွှတ်ပြွန်များကို ဖြတ်သန်းပြီး သုက်ရည်အိတ်များ၊ ဆီးကျိတ်ဂလင်းနှင့် bulbourethral glands (လိင်တံအောက်ရှိ ဂလင်းများ) တို့မှ အရည်များနှင့် ရောနှောကာ သုက်ရည်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သုက်ရည်အိတ်များသည် လူ့သုက်ရည်၏ ၇၀% ခန့် ပါဝင်သော ဖရပ်တို့စ် နှင့် အခြားဓာတ်များ ကြွယ်ဝသည့် အဝါရောင် စေးကပ်သော အရည်ကို ထုတ်လုပ်သည်။[၅] ဒိုင်ဟိုက်ဒရိုတက်စတိုစတီရုန်း၏ လွှမ်းမိုးမှုရှိသော ဆီးကျိတ်ဂလင်း၏ ထုတ်လွှတ်မှုသည် proteolytic enzymes၊ citric acid၊ acid phosphatase နှင့် lipids များ ပါဝင်သော ဖြူဖျော့ဖျော့ (တစ်ခါတစ်ရံ ကြည်လင်သော) ပါးလွှာသည့် အရည်ဖြစ်သည်။[၅] bulbourethral glands များသည် ဆီးသွားပြွန်၏ အတွင်းပိုင်းကို ချောဆီအဖြစ် အသုံးပြုရန် ကြည်လင်သော အရည်ကို ထုတ်လုပ်သည်။
ဆာတိုလီဆဲလ်များ (Sertoli cells) သည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲ သုက်ပိုးဆဲလ်များကို ဖွံ့ဖြိုးစေရန် ပံ့ပိုးပေးပြီး၊ သုက်ပိုးများကို လိင်အင်္ဂါပြွန်များသို့ ပို့ဆောင်ရာတွင် ကူညီပေးသော အရည်ကို သုက်ထုတ်ပြွန်ငယ်များထဲသို့ ထုတ်လွှတ်သည်။ ductuli efferentes (သုက်ပိုးသယ်ဆောင်ပြွန်ငယ်များ) တွင် အရည်အချို့ကို ပြန်လည်စုပ်ယူခြင်းဖြင့် ပြွန်တွင်းအရည်ကို ပြောင်းလဲပေးသော မိုက်ခရိုဗီလီ (microvilli) နှင့် လိုက်ဆိုဆုန်းအမှုန်များ (lysosomal granules) ပါရှိသည့် လေးထောင့်ဆဲလ်များ (cuboidal cells) ရှိသည်။ သုက်ရည် သုက်ပိုးသိုလှောင်ပြွန် (ductus epididymis) ထဲသို့ ရောက်ရှိသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အရည်ပြန်လည်စုပ်ယူခြင်းကို ညွှန်ပြသော pinocytotic vessels ပါရှိသည့် အဓိကဆဲလ်များသည် glycerophosphocholine ကို ထုတ်လွှတ်ပြီး ၎င်းသည် လမစေ့မီ သန္ဓေအောင်နိုင်စွမ်းရှိလာခြင်းကို တားဆီးနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ တွဲဖက်လိင်အင်္ဂါပြွန်များ၊ seminal vesicle၊ prostate glands နှင့် bulbourethral glands များသည် သုက်ရည်အများစုကို ထုတ်လုပ်သည်။
လူသားများ၏ သုက်ရည်ပလာစမာတွင် ရှုပ်ထွေးသော အော်ဂဲနစ်နှင့် အော်ဂဲနစ်မဟုတ်သော ပါဝင်ပစ္စည်းများ ပါဝင်သည်။
သုက်ရည်ပလာစမာသည် သုက်ပိုးများအတွက် မိန်းမကိုယ်မျိုးပွားလမ်းကြောင်းမှတဆင့် ၎င်းတို့၏ ခရီးစဉ်အတွင်း အာဟာရနှင့် အကာအကွယ်ပေးသော ကြားခံပစ္စည်းကို ပေးစွမ်းသည်။ မိန်းမကိုယ်၏ ပုံမှန်ပတ်ဝန်းကျင်သည် သုက်ပိုးဆဲလ်များအတွက် ဆိုးရွားသော ပတ်ဝန်းကျင်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် အလွန်အက်ဆစ်ဓာတ်ပြင်းသည် (နဂိုမူလ microflora မှ lactic acid ထုတ်လုပ်ခြင်းကြောင့်)၊ စေးကပ်ပြီး၊ ခုခံအားဆဲလ်များဖြင့် လှည့်ပတ်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သုက်ရည်ပလာစမာရှိ ပါဝင်ပစ္စည်းများသည် ဤဆိုးရွားသော ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထေမိရန် ကြိုးစားကြသည်။ putrescine, spermine, spermidine နှင့် cadaverine ကဲ့သို့သော အခြေခံအမိုင်းများ (Basic amines) သည် သုက်ရည်၏ အနံ့နှင့် အရသာအတွက် တာဝန်ရှိသည်။ ဤအယ်လ်ကာလိုင်းအခြေခံများသည် မိန်းမကိုယ်လမ်းကြောင်း၏ အက်ဆစ်ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထေမိကာ၊ အက်ဆစ်ဓာတ်ကြောင့် DNA ပျက်စီးခြင်းမှ သုက်ပိုးအတွင်းရှိ DNA ကို ကာကွယ်ပေးသည်။
အသွင်အပြင်နှင့်ကိုက်ညီမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]
သုက်ရည်သည် ပုံမှန်အားဖြင့် အဖြူရောင်၊ မီးခိုးရောင် သို့မဟုတ် အဝါရောင်အဆင်းရှိပြီး အကြည်ရောင်ဖြစ်သည်။ သုက်ပိုးထဲတွင် သွေးပါလာပါက ပန်းရောင် သို့မဟုတ် နီညိုရောင်ဖြစ်နိုင်ပြီး ယင်းကို သုက်ရည်တွင် သွေးပါခြင်း (hematospermia) ဟုခေါ်သည်။ ထိုလက္ခဏာသည် ကြာရှည်ပါက ဆရာဝန်နှင့်ပြသသင့်သော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပြဿနာကို ညွှန်ပြနိုင်သည်။[၆]
သုက်လွှတ်ပြီးနောက်၊ သုက်ရည်၏ နောက်ပိုင်းသည် ချက်ချင်းခဲသွားပြီး[၇] အလုံးလေးများဖြစ်ပေါ်လာသည်။[၈] သို့သော် သုက်ရည်၏ အစောပိုင်းပိုင်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် မခဲပေ။[၉] ပုံမှန်အားဖြင့် ၁၅ မိနစ်မှ မိနစ် ၃၀ အတွင်း၊ သုက်ပိုးတွင်ပါရှိသော ဆီးကျိတ်မှထွက်သောအင်ဇိုင်း (prostate-specific antigen) သည် သုက်ရည်ခဲကို ပြန်အရည်ပျော်စေသည်။[၁၀] အစပိုင်းတွင် ခဲသွားခြင်းသည် သုက်ပိုးကို မိန်းမအင်္ဂါအတွင်း၌ တည်ရှိစေရန် ကူညီပေးပြီး၊[၇] အရည်ပျော်သွားခြင်းက သုက်ပိုးဥဆီသို့ လမ်းကြောင်းရှာဖွေရန် လွယ်ကူစေသည်ဟု ယူဆရသည်။[၇]
အရည်အသွေး
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်ရည်၏ အရည်အသွေးသည် သန္ဓေအောင်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် အမျိုးသားတစ်ဦး၏ မျိုးပွားနိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာခြင်းဖြစ်သည်။ သုက်ရည်ထဲရှိ သုက်ပိုးသည် မျိုးအောင်နိုင်သော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သောကြောင့် သုက်ရည်အရည်အသွေးတွင် သုက်ပိုးအရေအတွက်နှင့် သုက်ရည်အရည်အသွေး နှစ်မျိုးလုံးပါဝင်သည်။[၁၁]
အရေအတွက်
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်ရည်ပမာဏသည် ကွဲပြားသော်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ဖက်ရည်ဇွန်း ၁ ဇွန်း သို့မဟုတ် ထိုထက်နည်းသည်။ လေ့လာမှု ၃၀ ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ချက်အရ ပျမ်းမျှပမာဏသည် ၃.၄ မီလီလီတာ (mL) ခန့်ဖြစ်ပြီး အချို့လေ့လာမှုများတွင် ၅.၀ mL အထိ သို့မဟုတ် ၂.၃ mL အထိ နည်းပါးကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။[၁၂] ဆွီဒင်နှင့် ဒိန်းမတ်အမျိုးသားများတွင် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ သုက်လွှတ်ခြင်းကြားကာလ ကြာမြင့်ခြင်းသည် သုက်ပိုးအရေအတွက်ကို တိုးစေသော်လည်း သုက်ရည်ပမာဏကို မတိုးစေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။[၁၃]
သိုလှောင်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်ရည်ကို အိုင်လီနွိုင်စ် ပြောင်းလဲနိုင်သော အပူချိန် (IVT) အရည်ကဲ့သို့သော အရည်ပျော်ပစ္စည်းများတွင် သိုလှောင်နိုင်ပြီး ယင်းအရည်များသည် သုက်ပိုး၏ မျိုးပွားနိုင်စွမ်းကို ရက်ပေါင်း ခုနစ်ရက်ကျော်ကြာ ထိန်းသိမ်းနိုင်သည်။[၁၄] IVT အရည်တွင် ဆားများ၊ သကြားများနှင့် ဘက်တီးရီးယားသေစေသော အေးဂျင့်များပါဝင်ပြီး ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဖြင့် လေလုံထားသည်။[၁၄]
သုက်ရည်ကို အေးခဲစေခြင်း (Semen cryopreservation) နည်းလမ်းကို အသုံးပြု၍ အချိန်ကြာမြင့်စွာ သိုလှောင်နိုင်သည်။ လူသားသုက်ပိုးအတွက်၊ ဤနည်းလမ်းဖြင့် အအောင်မြင်ဆုံး သိုလှောင်နိုင်သည့် အရှည်ကြာဆုံးကာလမှာ ၂၁ နှစ်ဖြစ်သည်။[၁၅]
ကျန်းမာရေး
[ပြင်ဆင်ရန်]ကူးစက်ရောဂါ ပျံ့နှံ့ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်ရည်သည် HIV[၁၆] နှင့် အီဘိုလာ ကဲ့သို့သော ဗိုင်းရပ်စ်များအပါအဝင် လိင်မှတဆင့် ကူးစက်တတ်သော ရောဂါများနှင့် ရောဂါပိုးများစွာကို ပျံ့နှံ့စေနိုင်သည်။[၁၇] သုက်ရည်ကို မျိုချခြင်းသည် ပါးစပ်ဖြင့် လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော အန္တရာယ်များထက် ပို၍အန္တရာယ်မရှိပါ။ ယင်းတွင် လူ့ papillomavirus သို့မဟုတ် ရေယုန်ကဲ့သို့သော လိင်မှတဆင့် ကူးစက်သော ရောဂါများ ကူးစက်နိုင်ခြေ ပါဝင်သည်။ အထူးသဖြင့် သွားဖုံးသွေးယိုခြင်း၊ သွားဖုံးရောင်ခြင်း သို့မဟုတ် အနာများရှိသူများအတွက်ဖြစ်သည်။[၁၈][၁၉] ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပတွင် ရောက်ရှိပြီးနောက် သုက်ရည်ရှိ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် အချိန်ကြာမြင့်စွာ အသက်ရှင်နိုင်သည်။[၂၀][၂၁][၂၂]
သွေးပါခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]သုက်ရည်တွင် သွေးပါခြင်း သို့မဟုတ် သွေးပါသောသုက်ရည် (hematospermia) သည် မသိသာနိုင်ပါ (အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့်သာ မြင်နိုင်သည်) သို့မဟုတ် အရည်ထဲတွင် မြင်နိုင်သည်။ ၎င်း၏အကြောင်းရင်းမှာ အမျိုးသားမျိုးပွားလမ်းကြောင်း ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ပိုးဝင်ခြင်း၊ ပိတ်ဆို့ခြင်း သို့မဟုတ် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း သို့မဟုတ် ဆီးလမ်းကြောင်း၊ ဝှေးစေ့၊ ကပ်ပယ်အိမ် သို့မဟုတ် ဆီးကျိတ်အတွင်းရှိ ပြဿနာတစ်ခုခုကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကုသမှုမခံယူဘဲ သို့မဟုတ် ပဋိဇီဝဆေးများဖြင့် သက်သာပျောက်ကင်းသွားတတ်သော်လည်း၊ ကြာရှည်ပါက အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေရန်အတွက် နောက်ထပ်သုက်ရည်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် အခြားသော ဆီးနှင့်လိင်အင်္ဂါစနစ်ဆိုင်ရာ စစ်ဆေးမှုများ လိုအပ်နိုင်သည်။
ဓာတ်မတည့်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ရှားပါးသောအခြေအနေများတွင် လူသားများသည် သုက်ရည်နှင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်းဖြစ်နိုင်ပြီး ယင်းကို လူ့သုက်ရည်ပလာစမာ ထိလွယ်ရှလွယ်မှု (human seminal plasma sensitivity) ဟုခေါ်သည်။ ၎င်းသည် သုက်ရည်နှင့် ထိတွေ့သောအခါ ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်နေရာတည်းတွင်ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် တစ်ကိုယ်လုံးတွင်ဖြစ်စေ ဓာတ်မတည့်သည့် တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် ပေါ်လာသည်။ တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော သုက်ရည်တွင် ပရိုတင်းတစ်ခုတည်းမရှိပါ။ လက္ခဏာများသည် ပထမအကြိမ် လိင်ဆက်ဆံပြီးနောက် သို့မဟုတ် နောက်ဆက်တွဲ လိင်ဆက်ဆံပြီးနောက်တွင် ပေါ်လာနိုင်သည်။ ကွန်ဒုံးအသုံးပြုခြင်းဖြင့် လက္ခဏာများ ပျောက်ကွယ်သွားပါက သုက်ရည်ဓာတ်မတည့်မှုကို လက်အိတ်ဓာတ်မတည့်မှုနှင့် ခွဲခြားသိမြင်နိုင်သည်။ ဓာတ်မတည့်မှု လျော့ပါးစေသော ကုသမှုများသည် အများအားဖြင့် အလွန်အောင်မြင်သည်။[၂၃][၂၄]
=အမျိုးသမီးများအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများ
[ပြင်ဆင်ရန်]သတ္တလောကရှိ များပြားလှသော မျိုးစိတ်များတွင် အမျိုးသမီးများသည် အစာအာဟာရ၊ ဗိုင်းရပ်စ်နှင့် ဘက်တီးရီးယားများကို တိုက်ဖျက်နိုင်သော ဂုဏ်သတ္တိများနှင့် သန္ဓေအောင်နိုင်စွမ်း မြင့်မားစေရန်အတွက် သုက်ရည်မှ အာဟာရများနှင့် ပရိုတင်းများကို စုပ်ယူခြင်းဖြင့် အကျိုးခံစားရနိုင်သည်။ လူသားများတွင် သုက်ရည်သည် ရေယုန်ဗိုင်းရပ်စ်ကို တိုက်ဖျက်နိုင်သော အာနိသင်ရှိပြီး ပဋိဇီဝဆေးကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်သော ပပ်တိုက်များဖြစ်သည့် ကက်သီလီဆီဒင် (cathelicidin) နှင့် လက်တိုဖယ်ရင် (lactoferrin) တို့ကို လွှဲပြောင်းပေးနိုင်သည်။ ငှက်များနှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါများတွင် လက်တိုဘက်ဆီးလပ်စ် (Lactobacillus) ကဲ့သို့သော အပြန်အလှန်အကျိုးပြုသော ဘက်တီးရီးယားများကို အရည်လွှဲပြောင်းမှုတွင် တွေ့ရှိရသည်။[၁၆]
အမျိုးသားမှ အမျိုးသမီးသို့ HIV ကူးစက်မှုတွင် သုက်ရည်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုဆိုင်ရာ လူသားများနှင့် လူမဟုတ်သော မျောက်ဝံများ (rhesus macaques) တွင် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကျန်းမာသော အမျိုးသား၏ သုက်ရည်နှင့် ပုံမှန် မိန်းမအင်္ဂါအတွင်း ထိတွေ့မှုသည် အမျိုးသမီးမျိုးပွားလမ်းကြောင်း (FRT) ၏ အဏုပတ်ဝန်းကျင်ကို ပြောင်းလဲစေပြီး၊ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်၏ HIV တိုက်ဖျက်ရေး ယန္တရားများကို အသက်သွင်းခြင်းဖြင့် အမျိုးသမီးများတွင် HIV ကူးစက်ခံရခြင်းကို ခံနိုင်ရည် ပိုကောင်းစေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။[၂၅]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Julian Lombardi (6 December 2012)။ Comparative Vertebrate Reproduction။ Springer Science & Business Media။ ISBN 978-1-4615-4937-6။ 28 November 2021 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 28 October 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Armati၊ Patricia J.; Dickman၊ Chris R.; Hume၊ Ian D. (2006-08-17)။ Marsupials (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Cambridge University Press။ ISBN 978-1-139-45742-2။
- ↑ "Patterns of Copulatory Behavior in Male Mammals" (1972). The Quarterly Review of Biology 47 (1): 1–33. doi: . ISSN 0033-5770. PMID 4553708.
- ↑ Dawson၊ Terence J. (1995)။ Kangaroos: Biology of the Largest Marsupials (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Cornell University Press။ ISBN 978-0-8014-8262-5။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ Mann, T (1954)။ The Biochemistry of Semen။ London: Methuen & Co; New York: John Wiley & Sons။ November 9, 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ HealthCentral.com - Trusted, Reliable and Up To Date Health Information။ 17 April 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 30 December 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၇.၀ ၇.၁ ၇.၂ "[Semen Displacement as a Sperm Competition Strategy in Humans]" (2004). Evolutionary Psychology 2 (5): 12–23. doi: .
- ↑ Dean၊ Dr. John။ Semen and sperm quality။ November 10, 2000 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ December 7, 2006 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Human sperm competition: Ejaculate adjustment by males and the function of masturbation" (1993). Animal Behaviour 46 (5). doi: .
- ↑ "Biology of Prostate-Specific Antigen" (2003). Journal of Clinical Oncology 21 (2): 383–91. doi: . PMID 12525533.
- ↑ "Relation between semen quality and fertility: a population-based study of 430 first-pregnancy planners" (1998-10-10). Lancet 352 (9135): 1172–1177. doi: . ISSN 0140-6736. PMID 9777833.
- ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedOwen2005
- ↑ "Higher sperm counts in Southern Sweden compared with Denmark" (2002). Human Reproduction 17 (9): 2468–73. doi: . PMID 12202443.
- ↑ ၁၄.၀ ၁၄.၁ "The potential impact of sperm encapsulation technology on the importance of timing of artificial insemination: A perspective in the light of published work" (1993). Reproduction, Fertility and Development 5 (6): 691–9. doi: . PMID 9627729.
- ↑ "Child born after 21 year semen storage using Planer controlled rate freezer" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Planer။ March 3, 2018 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ August 23, 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၁၆.၀ ၁၆.၁ Poiani, Aldo (July 2006). "Complexity of Seminal Fluid: A Review". Behavioral Ecology and Sociobiology 60 (3): 295–296. doi: . Bibcode: 2006BEcoS..60..289P.
- ↑ "Doctors sweat over whether Ebola positive man spread virus"၊ The Times of India၊ 20 November 2014။
- ↑ Rosenthal, Sara. The Gynecological Sourcebook, McGraw-Hill Professional, 2003, ISBN 0-07-140279-9 p151
- ↑ Dianne Hales (2008)။ An Invitation to Health Brief 2010-2011။ Cengage Learning။ pp. 269–271။ ISBN 978-0495391920။ December 31, 2013 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ July 13, 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Transmission of sexually transmitted diseases by donor semen" (1989). Archives of Andrology 23 (3): 249–257. doi: . ISSN 0148-5016. PMID 2619413.
- ↑ "The Breadth of Viruses in Human Semen" (2017-11-23). Emerging Infectious Diseases 23 (11): 1922–1924. doi: . PMID 29048276.
- ↑ STD Facts - STD Risk and Oral Sex (in en-us) (2022-07-05)။ 2022-08-20 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-08-20 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Bernstein, Jonathan A. (2011). "Human Seminal Plasma Hypersensitivity: An Under-Recognized Women's Health Issue". Postgraduate Medicine 123 (1): 120–125. doi: . PMID 21293092.
- ↑ "Seminal Plasma Hypersensitivity Reactions: An Updated Review" (2011). Mount Sinai Journal of Medicine 78 (5): 803–809. doi: . PMID 21913207.
- ↑ "Repeated semen exposure decreases cervicovaginal SIVmac251 infection in rhesus macaques" (2019). Nature Communications 10 (3753). doi: . PMC:6704120.