မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

ပင်လယ်ပြင် အပူချိန်

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
၁၉၇၉ ခုနှစ်မှစ၍ အပူပိုင်းဒေသပြင်ပ (တောင်လတ္တီတွဒ် ၆၀ မှ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၆၀ အတွင်း) ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်[၁]

ပင်လယ်ပြင်အပူချိန် (အင်္ဂလိပ်: Sea surface temperature) သို့မဟုတ် သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင်အပူချိန်(အင်္ဂလိပ်: ocean surface temperature ) ဆိုသည်မှာ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာရေမျက်နှာပြင်နှင့် နီးသော ရေအပူချိန်ဖြစ်သည်။ မျက်နှာပြင် ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် စာပေများနှင့် လက်တွေ့တွင် ကွဲပြားသည်။ ၎င်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ပင်လယ်မျက်နှာပြင်အောက် ၁ မီလီမီတာမှ ၂၀ မီတာအထိ ဖြစ်တတ်သည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ကမ်းရိုးတန်းအနီးရှိ ကမ္ဘာမြေ၏လေထုအတွင်းရှိ လေထုအစုအဝေးများကို ပြောင်းလဲစေသည်။ သာမိုဟေလိုင်းလည်ပတ်မှုသည် ကမ္ဘာ့သမုဒ္ဒရာအများစု၏ ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ကို သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိသည်။[၂]

ရေနွေးသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် သမုဒ္ဒရာပေါ်ရှိ အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အားကောင်းစေသည်။ ဆိုင်ကလုန်းများသည် သမုဒ္ဒရာအထက်အလွှာ ၃၀ မီတာအတွင်း ရောထွေးမှုကြောင့် ရေအေးသောလှိုင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် နေ့အချိန်တွင် ပြောင်းလဲမှုရှိသော်လည်း၊ လေထု၏ပြောင်းလဲမှုထက် နည်းပါးသည်။ လေပြင်းနေ့များတွင် ပြောင်းလဲမှုသည် လေငြိမ်နေ့များထက် နည်းပါးသည်။

ကမ်းရိုးတန်းရှိ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ရေအောက်မှတက်လာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အနီးရှိ ကုန်းမြေများကို အေးစေခြင်း သို့မဟုတ် နွေးထွေးစေနိုင်သည်။ သို့သော် ကျွန်းစုစည်းပေါ်ရှိ ရေတိမ်ဒေသများသည် များသောအားဖြင့် ပိုနွေးသည်။ ကမ်းပေါ်လေများသည် ရေအောက်မှတက်လာမှု မကြာခဏဖြစ်ပေါ်သော ဒေသများတွင်ပင် သိသာထင်ရှားသော နွေးထွေးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်၊ ဥပမာ တောင်အမေရိက၏ အနောက်မြောက်ကမ်းရိုးတန်း။ ၎င်း၏တန်ဖိုးများသည် ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်အတွက် အရေးပါသည်၊ အကြောင်းမှာ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ပင်လယ်လေညင်းများနှင့် ပင်လယ်မြူခိုးများ ဖြစ်ပေါ်မှုကို လွှမ်းမိုးသည်။

၁၈၅၀-၁၉၀၀ နှင့် ၂၀၁၁-၂၀၂၀ ကြားတွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ၀.၈၈ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် မြင့်တက်ခဲ့ဖွယ်ရှိပြီး၊ ၁၉၈၀ မှ ၂၀၂၀ အတွင်း ၀.၆၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် မြင့်တက်ခဲ့သည်။[၃] သမုဒ္ဒရာအပူချိန်ထက် ကုန်းမြေအပူချိန်များသည် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ မြင့်တက်နေသည်။ အကြောင်းမှာ သမုဒ္ဒရာသည် ပိုလျှံသောအပူ၏ ၉၀% ခန့်ကို စုပ်ယူထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။[၄]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ

[ပြင်ဆင်ရန်]

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value).

၂၀၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ တွင် ကမ္ဘာ့ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်မြေပုံ၊ အပူပိုင်းဒေသတွင် ရေနွေးပြီး ဝင်ရိုးစွန်းဒေသများတွင် ရေအေးကို ပြသသည်

ပင်လယ်ပြင်အပူချိန် (SST) သည် သမုဒ္ဒရာ၏ မျက်နှာပြင်နှင့်နီးသော ရေအပူချိန်ဖြစ်သည်။ မျက်နှာပြင် ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် အသုံးပြုသော တိုင်းတာနည်းလမ်းပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားပြီး၊ ၎င်းသည် ပင်လယ်မျက်နှာပြင်အောက် ၁ မီလီမီတာမှ ၂၀ မီတာအထိ ဖြစ်သည်။

ပင်လယ်ပြင်အရေပြားအပူချိန်သည် သမုဒ္ဒရာ၏ ထိပ်ဆုံး ၂၀ မိုက်ခရိုမီတာခန့်ကို ရည်ညွှန်းသည်။

IPCC ၏ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်သည် မီတာအရေအတွက်ကို သတ်မှတ်မထားဘဲ၊ တိုင်းတာနည်းလမ်းများကို အာရုံစိုက်သည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် သင်္ဘောများ၊ ရေပေါ်ဘူးများနှင့် ရေပေါ်ပစ္စည်းများဖြင့် တိုင်းတာသော သမုဒ္ဒရာ၏ ထိပ်ပိုင်းမီတာအနည်းငယ်အတွင်းရှိ အစုလိုက်အပူချိန်ဖြစ်သည်။ ဂြိုဟ်တုများဖြင့် အနီအောက်ရောင်ခြည်တွင် ထိပ်ဆုံးအလွှာ (မိုက်ခရိုမီတာအထူ) သို့မဟုတ် မိုက်ခရိုဝေ့ဖ်တွင် ထိပ်ဆုံးစင်တီမီတာခန့်ကို တိုင်းတာပြီး၊ ၎င်းကို အစုလိုက်အပူချိန်နှင့် ကိုက်ညီအောင် ညှိယူရသည်။[၅]

ထိုထက်အနက်ရှိ အပူချိန်ကို သမုဒ္ဒရာအပူချိန် သို့မဟုတ် နက်ရှိုင်းသောသမုဒ္ဒရာအပူချိန် ဟုခေါ်သည်။ သမုဒ္ဒရာအပူချိန်များ (မျက်နှာပြင်အောက် ၂၀ မီတာထက်ပို၍) သည် ဒေသနှင့်အချိန်အလိုက် ကွဲပြားပြီး၊ သမုဒ္ဒရာအပူပမာဏနှင့် သမုဒ္ဒရာအလွှာခွဲခြင်း ကွဲပြားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။[၃] သမုဒ္ဒရာများအပေါ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏သက်ရောက်မှုများတွင် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်နှင့် နက်ရှိုင်းသောသမုဒ္ဒရာအပူချိန်မြင့်တက်မှုသည် အရေးကြီးသော အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။[၃]


"မျက်နှာပြင်" ၏အတိုင်းအတာ

[ပြင်ဆင်ရန်]

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). သမုဒ္ဒရာ၏ မျက်နှာပြင် ၏ အနက်အတိုင်းအတာသည် မျက်နှာပြင်ရေနှင့် နက်ရှိုင်းသောရေအကြား ရောနှောမှုပမာဏပေါ်မူတည်သည်။ ၎င်းသည် အပူချိန်ပေါ်မူတည်သည်။ အပူပိုင်းဒေသများတွင် ရေနွေးအလွှာသည် ၁၀၀ မီတာခန့်ရှိပြီး နက်ရှိုင်းသောရေနှင့် သိပ်မရောနှောပါ။ ဝင်ရိုးစွန်းဒေသများအနီးတွင် ဆောင်းရာသီအေးမြမှုနှင့် မုန်တိုင်းများကြောင့် မျက်နှာပြင်အလွှာသည် ပိုထူထပ်လာပြီး နက်ရှိုင်းစွာ ရောနှောကာ နွေရာသီတွင် အလွှာခွဲခြင်း ပြန်ဖြစ်ပေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင် အတွက် ရိုးရှင်းသော အနက်တစ်ခုတည်း မရှိပါ။ သမုဒ္ဒရာ၏ အလင်းဖြတ်သန်းနိုင်သောအနက်သည် များသောအားဖြင့် ၁၀၀ မီတာခန့်ရှိပြီး ဤအပူရရှိထားသော မျက်နှာပြင်အလွှာနှင့် ဆက်စပ်သည်။ ၎င်းသည် ပင်လယ်ပြင်တွင် ၂၀၀ မီတာအထိ ရောက်ရှိနိုင်သည်။[၆][၇]

ကွဲပြားမှုနှင့် ပြောင်းလဲမှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]
ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်နှင့် ရေစီးကြောင်းများ

ဒေသဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် တစ်နေ့လျှင်ပြောင်းလဲမှု ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် အထက်လေထုနှင့်ဆင်တူသော်လည်း အပူစွမ်းအင်သိုလှောင်မှု ပိုများသောကြောင့် ပိုနည်းပါသည်။[၈] လေငြိမ်နေ့များတွင် အပူချိန်သည် ၆ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ ကွဲပြားနိုင်သည်။ သမုဒ္ဒရာအောက်ရှိ အပူချိန်သည် လေထုအပူချိန်ထက် ၁၀ မီတာလျှင် ၁၅ ရက် နောက်ကျသည်။ ထို့ကြောင့် အာရယ်ပင်လယ်ကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အောက်ခြေအပူချိန်သည် ဒီဇင်ဘာတွင် အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး မေနှင့် ဇွန်လတွင် အနိမ့်ဆုံးဖြစ်သည်။[၉]

ကမ်းရိုးတန်းအနီးတွင်၊ ကမ်းလွန်နှင့် ကမ်းတစ်လျှောက် လေများသည် မျက်နှာပြင်နီးသော ရေနွေးများကို ပင်လယ်ပြင်သို့ ရွှေ့ပြီး၊ အက်မန်ရေစီးကြောင်းဟုခေါ်သော လုပ်ငန်းစဉ်ဖြင့် အောက်ခြေမှ ရေအေးများဖြင့် အစားထိုးသည်။ ဤပုံစံသည် ဒေသအတွင်း သမုဒ္ဒရာသက်ရှိများအတွက် အာဟာရဓာတ်များကို တိုးမြှင့်ပေးပြီး၊ အောက်ခြေရေများတွင် အာဟာရဓာတ်ပေါများသော ဒေသများတွင် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုရှိသည်။[၁၀] မြစ်ဝှမ်းဒေသများတွင် ရေချိုသည် ပိုထူထပ်သော ပင်လယ်ရေပေါ်တွင် စီးဆင်းပြီး၊ ဒေါင်လိုက်ရောနှောမှု နည်းပါးသောကြောင့် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ အပူရရှိသည်။[၁၁]

အဝေးမှအာရုံခံထားသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ဆိုင်ကလုန်းများ၏ မျက်နှာပြင်အပူချိန်လက္ခဏာကို သိရှိနိုင်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ဟာရီကိန်းဖြတ်သွားပြီးနောက် အလွှာရောထွေးမှုနှင့် မျက်နှာပြင်အပူဆုံးရှုံးမှုကြောင့် အပူချိန်အေးလာမှုကို တွေ့ရသည်။[၁၂] ဆဟာရာသဲမှုန်များ ပေါက်ကွဲထွက်ပြီးနောက် အနီးနားရှိ မြောက်အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာတွင် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ၀.၂ မှ ၀.၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် လျော့ကျသည်။[၁၃] အခြားသော ရေတိုအတွင်း ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်အတက်အကျများမှာ အပူပိုင်းပြင်ပဆိုင်ကလုန်းများ၊ ရေခဲမြစ်မှ ရေချိုများ စီးဝင်မှု၊ ဖိုက်တိုပလန်တန်ပေါက်ကွဲမှုများနှင့် စိုက်ပျိုးရေးစီးဆင်းမှုများ ပါဝင်သည်။[၁၄][၁၅][၁၆]

အပူပိုင်းသမုဒ္ဒရာသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်မှစ၍ အခြားဒေသများထက် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ နွေးထွေးလာပြီး၊ အထူးသဖြင့် အပူပိုင်းအိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ၊ အနောက်ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် အပူပိုင်းအောက်ရေဝိုင်းများ၏ အနောက်ဘက်နယ်နိမိတ်ရေစီးကြောင်းများတွင် ဖြစ်သည်။[၃] သို့သော် အရှေ့ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ အပူပိုင်းအောက်မြောက်အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် တောင်သမုဒ္ဒရာသည် ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှထက် နှေးကွေးစွာ နွေးထွေးလာသည် သို့မဟုတ် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များမှစ၍ အေးလာသည်။[၃]

အတ္တလန္တိတ်ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ လှုပ်ခတ်မှု

[ပြင်ဆင်ရန်]

သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းများဖြစ်သည့် အတ္တလန္တိတ်ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာလှုပ်ခတ်မှုသည် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ကို သက်ရောက်မှုရှိသည်။[၁၇] အတ္တလန္တိတ်ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာလှုပ်ခတ်မှု (AMO) သည် မြောက်အတ္တလန္တိတ်ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်နှင့် မြောက်ကမ္ဘာလုံးရာသီဥတုအတွက် အရေးပါသော အကြောင်းအချက်ဖြစ်သည်။ သို့သော် AMO ၏ ကွဲပြားမှုကို ထိန်းချုပ်သည့် ယန္တရားများကို နားလည်မှုမှာ အကန့်အသတ်ရှိသည်။[၁၈] လေထုအတွင်းကွဲပြားမှု၊ သမုဒ္ဒရာလည်ပတ်မှုပြောင်းလဲမှု၊ သို့မဟုတ် လူသားဖြစ်စဉ်များသည် AMO နှင့်ဆက်စပ်သော ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ အပူချိန်ကွဲပြားမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည်။[၁၉] မြောက်အတ္တလန္တိတ်ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုများသည် အပူပိုင်းအောက်မြောက်ပစိဖိတ်ရှိ လေများကို သက်ရောက်မှုရှိပြီး အနောက်ပစိဖိတ်တွင် ရေနွေးသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။[၂၀]

၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီပထမအပတ်အတွင်း လာနီညာကာလအတွင်း သမုဒ္ဒရာရှိ အပတ်စဉ်ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်

ဒေသဆိုင်ရာကွဲပြားမှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]
TOPEX/Poseidon ဖြင့် တွေ့ရှိခဲ့သော ၁၉၉၇ ခုနှစ် အယ်နီညိုဖြစ်စဉ်။ တောင်နှင့်မြောက်အမေရိက အပူပိုင်းကမ်းရိုးတန်းများရှိ အဖြူရောင်နေရာများသည် ရေနွေးများကို ညွှန်ပြသည်[၂၁]
အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသောဆောင်းပါး - အယ်နီညို-တောင်ပိုင်းလှုပ်ခတ်မှု

အယ်နီညိုသည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင်အပူချိန်များနှင့် ပျမ်းမျှတန်ဖိုးနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ကြာရှည်ကွဲပြားမှုဖြင့် သတ်မှတ်သည်။ ၎င်းသည် အရှေ့အလယ်အပူပိုင်းပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာတွင် ပျမ်းမျှ ၀.၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် အထက် နွေးလာခြင်း သို့မဟုတ် အေးလာခြင်းဖြစ်သည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် ၂-၇ နှစ်တစ်ကြိမ် မမှန်ကန်စွာ ဖြစ်ပေါ်ပြီး ၉ လမှ ၂ နှစ်အထိ ကြာမြင့်သည်။[၂၂] ပျမ်းမျှကာလသည် ၅ နှစ်ဖြစ်သည်။ ဤနွေးလာမှု သို့မဟုတ် အေးလာမှုသည် ၇ မှ ၉ လသာ ကြာမြင့်ပါက ၎င်းကို အယ်နီညို/လာနီညာ "အခြေအနေများ" ဟု သတ်မှတ်ပြီး၊ ထိုထက်ပိုကြာပါက အယ်နီညို/လာနီညာ "ဖြစ်စဉ်များ" ဟု သတ်မှတ်သည်။[၂၃]

အယ်နီညိုဖြစ်စဉ်၏ လက္ခဏာမှာ အနောက်ပစိဖိတ်နှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာမှ အရှေ့ပစိဖိတ်သို့ ရေနွေးများ ပျံ့နှံ့လာခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် မိုးရေကို ယူဆောင်လာပြီး အနောက်ပစိဖိတ်တွင် မိုးခေါင်ရေရှားမှုနှင့် ပုံမှန်အားဖြင့် ခြောက်သွေ့သော အရှေ့ပစိဖိတ်တွင် မိုးရွာသွန်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အယ်နီညို၏ အာဟာရဓာတ်နည်းသော ရေနွေးများသည် အီကွေတာရေစီးကြောင်းတွင် အရှေ့သို့ရွှေ့လျားမှုဖြင့် အပူရရှိပြီး၊ ဟမ်ဘိုးရေစီးကြောင်း၏ အာဟာရဓာတ်ပေါများသော ရေအေးများကို အစားထိုးသည်။ အယ်နီညိုအခြေအနေများသည် လပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ပါက၊ သမုဒ္ဒရာနွေးလာမှုနှင့် အရှေ့လှိုင်းလေများ လျော့နည်းမှုသည် အာဟာရဓာတ်ပေါများသော ရေအေးများ၏ တက်လာမှုကို ကန့်သတ်ပြီး၊ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်အတွက် ဒေသဆိုင်ရာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအပေါ် စီးပွားရေးသက်ရောက်မှု ပြင်းထန်နိုင်သည်။[၂၄]

ရာစုနှစ်အဆင့်တွင် အပူပိုင်းပစိဖိတ်သည် အယ်နီညိုနှင့်ဆင်တူသော ပျမ်းမျှပုံစံသို့ ပြောင်းလဲသွားမည်ဟု အလယ်အလတ်ယုံကြည်မှုရှိသော်လည်း၊ ရာသီဥတုမော်ဒယ်များတွင် အယ်နီညိုကွဲပြားမှုကို ဖမ်းယူရန်ခက်ခဲသောကြောင့် အပူပိုင်းပစိဖိတ်ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ခန့်မှန်းချက်များတွင် မသေချာမှုများ မြင့်မားနေသည်။[၃]

ကုန်းမြေအပေါ်ရှိ လေထုအပူချိန်များသည် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ထက် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ မြင့်တက်နေသည်[၂၅]

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မကြာသေးမီက မြင့်တက်လာမှု

[ပြင်ဆင်ရန်]
၁၉၀၀ ခုနှစ်ခန့်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် မြင့်တက်လျက်ရှိသည်

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value). ၂၀၅၀ ခုနှစ်တွင် သမုဒ္ဒရာဒေသအားလုံး နွေးထွေးလာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသော်လည်း၊ အပူပိုင်းအောက်မြောက်အတ္တလန္တိတ်၊ အီကွေတာပစိဖိတ်နှင့် တောင်သမုဒ္ဒရာတို့အတွက် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး မော်ဒယ်များသည် သဘောမတူညီပါ။ ၁၉၉၅-၂၀၁၄ မှ ၂၀၈၁-၂၁၀၀ အတွင်း အနိမ့်ဆုံးဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုအခြေအနေတွင် ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်မြင့်တက်မှုသည် ၀.၈၆ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ဖြစ်ပြီး၊ အဆိုးရွားဆုံးထုတ်ဲလွှတ်မှုအခြေအနေတွင် ၂.၈၉ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ပတ်ဝန်းကျင်သုတေသနစာတမ်းများတွင် ထုတ်ဝေသော လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်မြင့်တက်မှုသည် ၁၉၈၅-၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ဆယ်စုနှစ်လျှင် ၀.၀၆ ကယ်လ်ဗင်မှ ၂၀၁၉-၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ၀.၂၇ ကယ်လ်ဗင်အထိ လေးဆထက်ပိုမို မြင့်တက်ခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သော ၄၀ နှစ်အတွင်း သိရှိခဲ့သော မြင့်တက်မှုသည် လာမည့် ၂၀ နှစ်အတွင်း ကျော်လွန်သွားဖွယ်ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။[၂၆]

တိုင်းတာခြင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]
သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင်အလွှာ၏ အပူချိန်ပုံစံ - (က) ညအချိန်နှင့် (ခ) နေ့အချိန်

တိုင်းတာနည်းလမ်းအမျိုးမျိုးသည် မတူညီသောအရာများကို တိုင်းတာသောကြောင့် ရလဒ်များ ကွဲပြားနိုင်သည်။ မျက်နှာပြင်မှချက်ချင်းမဟုတ်သော ယေဘုယျအပူချိန်တိုင်းတာမှုများသည် တိကျသောအနက်ကို ဖော်ပြသည်။ အထူးသဖြင့် နေ့အချိန်တွင် လေတိုက်နှုန်းနည်းပြီး နေရောင်ပြင်းထန်သောအခါ သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင်တွင် ရေနွေးအလွှာနှင့် သိသာထင်ရှားသော ဒေါင်လိုက်အပူချိန်ကွဲပြားမှု (နေ့အချိန်သာမိုကလိုင်း) ဖြစ်ပေါ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်တိုင်းတာမှုများသည် သမုဒ္ဒရာ၏ မျက်နှာပြင်နီးအလွှာတွင် ကန့်သတ်ထားသည်။[၂၇]

သာမိုမီတာများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ပထမဆုံး တိုင်းတာခဲ့သော သမုဒ္ဒရာဆိုင်ရာ အချက်အလက်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘင်ဂျမင်ဖရန့်ကလင်သည် အမေရိကပြည်ထောင်စုနှင့် ဥရောပအကြား ခရီးသွားစဉ် သင်္ဘောမှ မာကျူရီသာမိုမီတာကို ချိတ်ဆွဲပြီး ဂူးဖရေစီးကြောင်းကို လေ့လာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပင်လယ်ပြင်မှ လက်ဖြင့်ဆွဲယူထားသော ရေပုံးထဲသို့ သာမိုမီတာထည့်ကာ တိုင်းတာခဲ့သည်။ ပထမဆုံး အလိုအလျောက်နည်းလမ်းမှာ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် သင်္ဘောကြီးများ၏ ရေစုပ်ပေါက်အတွင်း ရေအပူချိန်ကို တိုင်းတာခြင်းဖြစ်သည်။ ဤတိုင်းတာမှုများသည် အင်ဂျင်ခန်းအပူကြောင့် ၀.၆ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ခန့် ရေနွေးဘက်သို့ ယိမ်းနွှဲသည်။[၂၈]

ပုံသေရာသီဥတုဘူးများသည် ၃ မီတာအနက်တွင် ရေအပူချိန်ကို တိုင်းတာသည်။ လွန်ခဲ့သော ၁၃၀ နှစ်အတွင်း ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်တိုင်းတာမှုများသည် နည်းလမ်းကွဲပြားမှုကြောင့် မတိကျမှုများရှိခဲ့သည်။ ဆယ်ကျော်ရာစုတွင် သင်္ဘောပေါ်မှ ရေပုံးဖြင့် တိုင်းတာခဲ့ပြီး၊ ရေပုံးအမျိုးအစားကွဲပြားမှုကြောင့် အပူချိန်အနည်းငယ် ကွဲပြားခဲ့သည်။ သစ်သားပုံးများနှင့် ကင်ဗတ်ပုံးများဖြင့် စုဆောင်းခဲ့ရာ ကင်ဗတ်ပုံးသည် သစ်သားပုံးထက် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ အေးသွားသည်။ ၁၉၄၀ နှင့် ၁၉၄၁ ခုနှစ်ကြား ရုတ်တရက်အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုသည် မဖော်ပြထားသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းပြောင်းလဲမှုကြောင့်ဖြစ်သည်။ ညအချိန်တွင် သင်္ဘောဘေးမှ မီးအလင်းရောင်သုံးပြီး တိုင်းတာရန် အန္တရာယ်များသောကြောင့် အင်ဂျင်စုပ်ပေါက်အနီးမှ နမူနာများကို ယူခဲ့သည်။[၂၉]

ကမ္ဘာတဝှမ်း ဒီဇိုင်းအမျိုးမျိုးရှိသော ရေပေါ်ဘူးများစွာရှိပြီး၊ ယုံကြည်စိတ်ချရသော အပူချိန်အာရုံခံကိရိယာများ၏ တည်နေရာများ ကွဲပြားသည်။ ဤတိုင်းတာမှုများကို ဂြိုဟ်တုများသို့ ပို့လွှတ်ကာ အလိုအလျောက်နှင့် ချက်ချင်းဖြန့်ဝေသည်။[၃၀] အမေရိကပြည်ထောင်စုရေပိုင်နက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းဘူးများ၏ ကွန်ရက်ကြီးတစ်ခုကို အမျိုးသားဒေတာဘူးစင်တာ (NDBC) မှ ထိန်းသိမ်းထားသည်။[၃၁] ၁၉၈၅ မှ ၁၉၉၄ ခုနှစ်အတွင်း အီကွေတာပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာတစ်လျှောက် အယ်နီညိုဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်ခန့်မှန်းရန် ပုံသေနှင့် ရေပေါ်ဘူးများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြန့်ကျက်ခဲ့သည်။[၃၂]

ရာသီဥတုဂြိုဟ်တုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value).

၂၀၀၃-၂၀၁၁ အတွင်း MODIS Aqua ဒေတာအပေါ်အခြေခံသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်

ရာသီဥတုဂြိုဟ်တုများသည် ၁၉၆၇ ခုနှစ်မှစ၍ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်အချက်အလက်များကို တိုင်းတာရန် ရရှိနိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ပုံစံများကို ဖန်တီးခဲ့သည်။[၃၃] ၁၉၈၂ ခုနှစ်မှစ၍[၃၄] ဂြိုဟ်တုများကို ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်တိုင်းတာရန် ပိုမိုအသုံးပြုလာခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ နေရာဒေသဆိုင်ရာနှင့် အချိန်ဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများကို ပိုမိုအပြည့်အဝ လေ့လာနိုင်ခဲ့သည်။ ဂြိုဟ်တုဖြင့်တိုင်းတာသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် နေရာတွင်းတိုင်းတာမှုများနှင့် ကောင်းမွန်စွာ ကိုက်ညီသည်။[၃၅] ဂြိုဟ်တုတိုင်းတာမှုသည် သမုဒ္ဒရာ၏ ရေဒီယိုသတ္တိဓာတ်ကို အနီအောက်ရောင်ခြည်တွင် သို့မဟုတ် အခြားရောင်စဉ်အပိုင်းများတွင် လှိုင်းအလျားနှစ်ခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော နေရာများတွင် အာရုံခံပြီး၊ ၎င်းကို ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်နှင့် ဆက်စပ်ပေးသည်။[၃၆] ဤလှိုင်းအလျားများကို ရွေးချယ်ရခြင်းမှာ အောက်ပါအကြောင်းများကြောင့်ဖြစ်သည်။

  1. ကမ္ဘာမြေမှမျှော်လင့်ထားသော အနက်ရောင်ခန္ဓာရောင်ခြည်၏ အထွတ်အထိပ်အတွင်းတွင်ရှိခြင်း[၃၇]
  2. ကမ္ဘာမြေ၏လေထုမှတဆင့် လုံလောက်စွာ ထုတ်လွှတ်နိုင်ခြင်း[၃၈]

ဂြိုဟ်တုဖြင့်တိုင်းတာသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် သမုဒ္ဒရာ၏ ပြည့်စုံသောမြင်ကွင်းနှင့် ထပ်ခါတလဲလဲ မြင်ကွင်းများကို ပေးစွမ်းနိုင်ပြီး၊[၃၉] သင်္ဘောများ သို့မဟုတ် ဘူးများဖြင့် မဖြစ်နိုင်သော အထက်သမုဒ္ဒရာဒိုင်းနမစ်များကို လေ့လာနိုင်စေသည်။ NASA ၏ Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) ဂြိုဟ်တုများသည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ဒေတာကို တစ်ရက်နောက်ကျမှုဖြင့် ထောက်ပံ့ပေးနေသည်။ NOAA ၏ GOES (Geostationary Orbiting Earth Satellites) ဂြိုဟ်တုများသည် အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းအထက်တွင် တည်ငြိမ်သောအနေအထားဖြင့်ရှိပြီး၊ နာရီအလိုက် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ဒေတာကို နည်းပါးသော နာရီနောက်ကျမှုဖြင့် ပေးပို့နိုင်သည်။

ဂြိုဟ်တုအခြေခံ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်တိုင်းတာမှုတွင် အခက်အခဲများစွာရှိသည်။ ပထမဦးစွာ၊ အနီအောက်ရောင်ခြည်အာရုံခံနည်းလမ်းတွင် ရောင်ခြည်သည် သမုဒ္ဒရာ၏ ထိပ်ဆုံး "အရေပြား" အလွှာ (အနီးစပ်ဆုံး ၀.၀၁ မီလီမီတာ သို့မဟုတ် ထို့ထက်နည်းသော) မှ ထွက်ပေါ်လာပြီး၊ ၎င်းသည် နေ့အချိန်တွင် နေရောင်အပူ၊ ရောင်ပြန်ရောင်ခြည်၊ အပူဆုံးရှုံးမှုနှင့် မျက်နှာပြင်အငွေ့ပျံခြင်းတို့ကြောင့် သမုဒ္ဒရာအထက်တစ်မီတာ၏ အစုလိုက်အပူချိန်ကို ကိုယ်စားမပြုနိုင်ပေ။ ဤအကြောင်းများကြောင့် ဂြိုဟ်တုဒေတာကို ဘူးများ သို့မဟုတ် သင်္ဘောနည်းလမ်းများဖြင့် တိုင်းတာထားသော ဒေတာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရန် ခက်ခဲပြီး၊ မြေပြင်အမှန်တရားစစ်ဆေးမှုများကို ရှုပ်ထွေးစေသည်။[၄၀] ဒုတိယအနေဖြင့်၊ ဂြိုဟ်တုသည် တိမ်များကိုဖြတ်၍ မမြင်နိုင်သောကြောင့် တိမ်ထူထပ်သောနေရာများတွင် ဂြိုဟ်တုဖြင့်တိုင်းတာသော ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် အေးသောဘက်သို့ ယိမ်းနွှဲသည်။ သို့သော် သံလိုက်လှိုင်းနည်းလမ်းများသည် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်ကို တိကျစွာတိုင်းတာနိုင်ပြီး တိမ်များကို ဖြတ်ထိုးနိုင်သည်။ ရာသီဥတုဂြိုဟ်တုများပေါ်ရှိ လေထုအာရုံခံလမ်းကြောင်းများတွင်၊ သမုဒ္ဒရာမျက်နှာပြင်အထက်တွင် အထွတ်အထိပ်ဖြစ်ပေါ်သော လမ်းကြောင်းများအတွက် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ၎င်းတို့၏ ချိန်ညှိမှုအတွက် အရေးကြီးသည်။

ကမ္ဘာမြေ၏လေထုအတွက် အရေးပါမှု

[ပြင်ဆင်ရန်]
ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အနီးရှိ ပင်လယ်အကျိုးသက်ရောက်မှုဆီးနိုးတိမ်များ

Lua error in မော်ဂျူး:Hatnote_list at line 44: attempt to call field 'formatPages' (a nil value).

ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် အထက်ရှိ ကမ္ဘာမြေ၏လေထုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့ကို လေထုပုံစံများတွင် စတင်အသုံးပြုခြင်းသည် အရေးကြီးသည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းဖြစ်ပေါ်မှုအတွက် အရေးကြီးသော်လည်း၊ ပင်လယ်မြူခိုးများနှင့် ပင်လယ်လေညင်းများ ဖြစ်ပေါ်မှုကိုလည်း ဆုံးဖြတ်ပေးသည်။[၄၁] အောက်ခြေရှိ ရေနွေးများမှ အပူသည် ၃၅ ကီလိုမီတာမှ ၄၀ ကီလိုမီတာအကွာအဝေးတွင် လေထုအစုအဝေးကို သိသာစွာ ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။[၄၂] ဥပမာ၊ မြောက်ကမ္ဘာခြမ်း၏ အပူပိုင်းပြင်ပဆိုင်ကလုန်းများ၏ အနောက်တောင်ဘက်တွင်၊ ရေနွေးသောရေမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ အေးသောလေကို ယူဆောင်လာသော ကွေးညွှတ်သော ဆိုင်ကလုန်းစီးဆင်းမှုသည် ကျဉ်းမြောင်းသော ပင်လယ်အကျိုးသက်ရောက်မှု ဆီးနိုးတိမ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဤတိမ်များသည် ပြင်းထန်သော ဒေသဆိုင်ရာ မိုးရွာသွန်းမှုကို ယူဆောင်လာပြီး၊ များသောအားဖြင့် ဆီးနိုးပုံစံဖြင့်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ရေကန်များကဲ့သို့ ကြီးမားသောရေမျက်နှာပြင်များသည် အပူကို ထိရောက်စွာ သိုလှောင်ထားပြီး၊ ရေမျက်နှာပြင်နှင့် အထက်လေထုအကြား ၁၃ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ထက်ကြီးသော အပူချိန်ကွာခြားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။[၄၃]

ဤအပူချိန်ကွာခြားမှုကြောင့် နွေးထွေးမှုနှင့် စိုထိုင်းမှုသည် အထက်သို့သယ်ယူပြီး၊ ဒေါင်လိုက်ဦးတည်သော တိမ်များအဖြစ် ငွေ့ရည်ဖြစ်ပြီး ဆီးနိုးမိုးများကို ထုတ်ပေးသည်။ အမြင့်တွင် အပူချိန်ကျဆင်းမှုနှင့် တိမ်အနက်သည် ရေအပူချိန်နှင့် ကြီးမားသော ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေများဖြင့် တိုက်ရိုက်သက်ရောက်သည်။ အမြင့်တွင် အပူချိန်ကျဆင်းမှု ပိုမိုပြင်းထန်လေ၊ တိမ်များ ပိုမိုမြင့်လာပြီး မိုးရွာသွန်းမှုနှုန်း ပိုမိုများပြားလာလေဖြစ်သည်။[၄၄]

အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများ

[ပြင်ဆင်ရန်]
ကမ္ဘာတဝှမ်း အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းလှုပ်ရှားမှု၏ ရာသီအထွတ်အထိပ်များ
အီကွေတာပစိဖိတ်ဒေသရှိ ပျမ်းမျှပင်လယ်ပြင်အပူချိန်များ
အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသောဆောင်းပါးများ - အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းဖြစ်ပေါ်မှု နှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများ

အနည်းဆုံး ၂၆.၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် (၇၉.၇ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်) ရှိသော သမုဒ္ဒရာအပူချိန်သည် အနည်းဆုံး ၅၀ မီတာအနက်အထိ ဖြတ်သန်းရပြီး၊ အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်း (မက်ဆိုဆိုင်ကလုန်းအမျိုးအစား) ကို ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်သော အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။[၄၅][၄၆] ဤရေနွေးများသည် အပူပိုင်းစနစ်များကို အားဖြည့်ပေးသော နွေးထွေးသောအူတိုင်ကို ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်သည်။ ဤတန်ဖိုးသည် သမုဒ္ဒရာများ၏ ရေရှည်ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှမျက်နှာပြင်အပူချိန်ဖြစ်သော ၁၆.၁ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် (၆၀.၉ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်) ထက် များစွာမြင့်သည်။[၄၇] သို့သော်၊ ဤလိုအပ်ချက်သည် ပတ်ဝန်းကျင်လေထုအခြေအနေများသည် ပျမ်းမျှအခြေအနေများကို ပြသထားသည်ဟု ယူဆသောကြောင့် ယေဘုယျအခြေခံမူတစ်ခုသာဖြစ်သည်။ ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်သည် ဤစံနှုန်းထက် အနည်းငယ်နိမ့်နေချိန်တွင်လည်း အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများ ပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့သည်။

အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများသည် ပုံမှန်အခြေအနေများ မပြည့်မီသောအခါတွင်လည်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ဥပမာ၊ ပိုမိုမြင့်သော အမြင့် (ဥပမာ ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ် သို့မဟုတ် ၅.၉ ကီလိုမီတာ) တွင် အေးသောလေအပူချိန်သည် ရေအပူချိန်နိမ့်သောအခါတွင် အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းဖြစ်ပေါ်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အကြောင်းမှာ လေထုကို လှုပ်ယမ်းမှုအတွက် မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေရန် အချို့သော အပူချိန်ကျဆင်းနှုန်း လိုအပ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ စိုထိုင်းသောလေထုတွင် ဤကျဆင်းနှုန်းသည် ကီလိုမီတာလျှင် ၆.၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ဖြစ်ပြီး၊ ၁၀၀% ထက်နည်းသော စိုထိုင်းဆရှိသော လေထုတွင် လိုအပ်သော ကျဆင်းနှုန်းသည် ကီလိုမီတာလျှင် ၉.၈ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ဖြစ်သည်။[၄၈]

၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်အဆင့်တွင်၊ အပူပိုင်းဒေသအတွင်း လေအပူချိန်သည် ပျမ်းမျှအားဖြင့် -၇ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် (၁၈ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်) ဖြစ်သော်လည်း၊ ဤအမြင့်တွင် အပူပိုင်းဒေသရှိ လေသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ခြောက်သွေ့နေပြီး၊ လေထုစိုထိုင်းလာသည်နှင့်အမျှ အေးလာကာ လှုပ်ယမ်းမှုကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်သော ပိုမိုသင့်လျော်သော အပူချိန်သို့ ရောက်ရှိစေသည်။ အပူပိုင်းလေထုတွင် ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်အဆင့်တွင် -၁၃.၂ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် ရှိသော စိုစွတ်သောအပူချိန်သည် ရေအပူချိန် ၂၆.၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ရှိလျှင် လှုပ်ယမ်းမှုကို စတင်ရန် လိုအပ်ပြီး၊ ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်တွင် ၁ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ပြောင်းလဲမှုတိုင်းအတွက် ပင်လယ်ပြင်အပူချိန်တွင် ၁ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် တိုးလာခြင်း သို့မဟုတ် လျော့ကျခြင်းဖြင့် ဤလိုအပ်ချက်သည် အချိုးကျပြောင်းလဲသည်။

အေးသောဆိုင်ကလုန်းအတွင်း၊ ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်အပူချိန်သည် -၃၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိ ကျဆင်းနိုင်ပြီး၊ အကြမ်းဆုံးလေထုများတွင်ပင် လှုပ်ယမ်းမှုကို စတင်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် ထရိုပိုစဖီးယားအလယ်အလွှာတွင် (အနီးစပ်ဆုံး ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်အဆင့်တွင်) စိုထိုင်းမှုသည် ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် ပုံမှန်လိုအပ်ချက်ဖြစ်ရခြင်းကို ရှင်းပြသည်။ သို့သော် တူညီသောအမြင့်တွင် ခြောက်သွေ့သောလေကို တွေ့ရှိသောအခါ၊ ခြောက်သွေ့သောလေထုသည် စိုထိုင်းသောလေထုထက် မတည်မငြိမ်ဖြစ်ရန် ပိုမိုကြီးမားသော အပူချိန်ကျဆင်းနှုန်းကို လိုအပ်သောကြောင့် ၅၀၀ ဟက်တိုပါစကယ်တွင် အပူချိန်သည် ပိုမိုအေးရသည်။[၄၉][၅၀] ထရိုပိုပေါ့စ်အနီးအမြင့်များတွင်၊ ၁၉၆၁ မှ ၁၉၉၀ အတွင်း တိုင်းတာထားသော ၃၀ နှစ်ပျမ်းမျှအပူချိန်သည် -၇၇ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် (-၁၃၂ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်) ဖြစ်သည်။[၅၁] ရေအေးသောပင်လယ်ပေါ်တွင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုထိန်းသိမ်းထားသော အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းတစ်ခု၏ ဥပမာတစ်ခုမှာ ၂၀၀၅ အတ္တလန္တိတ်ဟာရီကိန်းရာသီနှောင်းပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဟာရီကိန်းအီဆီလွန်ဖြစ်သည်။[၅၂]

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ Copernicus: March 2024 is the tenth month in a row to be the hottest on record | Copernicus။ 2024-08-15 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  2. ↑ Rahmstorf, S (2003). "The concept of the thermohaline circulation". Nature 421 (6924). doi:10.1038/421699a. PMID 12610602. Bibcode: 2003Natur.421..699R. 
  3. ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃ ၃.၄ ၃.၅ Fox-Kemper, B., H.T. Hewitt, C. Xiao, G. Aðalgeirsdóttir, S.S. Drijfhout, T.L. Edwards, N.R. Golledge, M. Hemer, R.E. Kopp, G. Krinner, A. Mix, D. Notz, S. Nowicki, I.S. Nurhati, L. Ruiz, J.-B. Sallée, A.B.A. Slangen, and Y. Yu, 2021: Chapter 9: Ocean, Cryosphere and Sea Level Change. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, New York, USA, pages 1211–1362, doi:10.1017/9781009157896.011.
  4. ↑ The Oceans Are Heating Up Faster Than Expected။ scientific american။ 3 March 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  5. ↑ IPCC, 2021: Annex VII: Glossary [Matthews, J.B.R., V. Möller, R. van Diemen, J.S. Fuglestvedt, V. Masson-Delmotte, C. Méndez, S. Semenov, A. Reisinger (eds.)]. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 2215–2256, doi:10.1017/9781009157896.022.
  6. ↑ Emerson၊ Steven; Hedges၊ John (2008-04-24)။ "Chapter 4: Carbonate chemistry"။ Chemical Oceanography and the Marine Carbon Cycle (1 ed.)။ Cambridge University Press။ doi:10.1017/cbo9780511793202။ ISBN 978-0-521-83313-4။
  7. ↑ Chester၊ R.; Jickells၊ Tim (2012)။ "Chapter 9: Nutrients, oxygen, organic carbon and the carbon cycle in seawater"။ Marine geochemistry (3rd ed.)။ Chichester, West Sussex, UK: Wiley/Blackwell။ ISBN 978-1-118-34909-0။ OCLC 781078031။
  8. ↑ John Siegenthaler (2003)။ Modern hydronic heating for residential and light commercial buildings။ Cengage Learning။ p. 84။ ISBN 978-0-7668-1637-4။
  9. ↑ Peter O. Zavialov (2005)။ Physical oceanography of the dying Aral Sea။ シュプリンガー・ジャパン株式会社။ p. 27။ ISBN 978-3-540-22891-2။
  10. ↑ Envisat watches for La Niña။ BNSC via the Internet Wayback Machine (2008-04-24)။ 2008-04-24 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2011-01-09 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  11. ↑ Rainer Feistel; Günther Nausch; Norbert Wasmund (2008)။ State and evolution of the Baltic Sea, 1952–2005: a detailed 50-year survey of meteorology and climate, physics, chemistry, biology, and marine environment။ John Wiley and Sons။ p. 258။ ISBN 978-0-471-97968-5။
  12. ↑ Earth Observatory (2005)။ Passing of Hurricanes Cools Entire Gulf။ National Aeronautics and Space Administration။ 2006-09-30 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2006-04-26 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  13. ↑ Nidia Martínez Avellaneda (2010)။ The Impact of Saharan Dust on the North Atlantic Circulation။ GRIN Verlag။ p. 72။ ISBN 978-3-640-55639-7။
  14. ↑ Boyle, Edward A. (5 November 1987). "North Atlantic thermohaline circulation during the past 20,000 years linked to high-latitude surface temperature". Nature 330 (6143): 35–40. doi:10.1038/330035a0. Bibcode: 1987Natur.330...35B. 
  15. ↑ Beaugrand, Grégory (11 December 2003). "Plankton effect on cod recruitment in the North Sea". Nature 426 (6967): 661–664. doi:10.1038/nature02164. PMID 14668864. Bibcode: 2003Natur.426..661B. 
  16. ↑ Beman, J. Michael (10 March 2005). "Agricultural runoff fuels large phytoplankton blooms in vulnerable areas of the ocean". Nature 434 (7030): 211–214. doi:10.1038/nature03370. PMID 15758999. Bibcode: 2005Natur.434..211M. 
  17. ↑ "Ocean impact on decadal Atlantic climate variability revealed by sea-level observations" (2015-05-28). Nature 521 (7553): 508–510. doi:10.1038/nature14491. ISSN 1476-4687. PMID 26017453. Bibcode: 2015Natur.521..508M. 
  18. ↑ "Evidence for external forcing of the Atlantic Multidecadal Oscillation since termination of the Little Ice Age" (2014-02-25). Nature Communications 5: 3323. doi:10.1038/ncomms4323. ISSN 2041-1723. PMID 24567051. Bibcode: 2014NatCo...5.3323K. 
  19. ↑ "Ocean–atmosphere dynamical coupling fundamental to the Atlantic multidecadal oscillation" (2019). Journal of Climate 32 (1): 251–272. doi:10.1175/JCLI-D-18-0269.1. Bibcode: 2019JCli...32..251W. 
  20. ↑ "North Pacific subtropical mode water is controlled by the Atlantic Multidecadal Variability" (in en) (17 February 2020). Nature Climate Change 10 (3): 238–243. doi:10.1038/s41558-020-0692-5. ISSN 1758-6798. Bibcode: 2020NatCC..10..238W. 
  21. ↑ Independent NASA Satellite Measurements Confirm El Niño is Back and Strong။ NASA/JPL။
  22. ↑ Climate Prediction Center (2005-12-19)။ ENSO FAQ: How often do El Niño and La Niña typically occur?။ National Centers for Environmental Prediction။ 2009-08-27 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2009-07-26 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  23. ↑ National Climatic Data Center (June 2009)။ El Niño / Southern Oscillation (ENSO) June 2009။ National Oceanic and Atmospheric Administration။ 2009-07-26 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  24. ↑ WW2010 (1998-04-28)။ El Niño။ University of Illinois at Urbana-Champaign။ 2009-07-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  25. ↑ Data from NASA GISS.
  26. ↑ "Quantifying the acceleration of multidecadal global sea surface warming driven by Earth's energy imbalance" (28 January 2025). Environmental Research Letters 20 (2). doi:10.1088/1748-9326/adaa8a. Bibcode: 2025ERL....20b4037M. 
  27. ↑ Alexander Soloviev; Roger Lukas (2006)။ The near-surface layer of the ocean: structure, dynamics and applications။ The Near-Surface Layer of the Ocean: Structure။ シュプリンガー・ジャパン株式会社။ p. xi။ Bibcode:2006nslo.book.....S။ ISBN 978-1-4020-4052-8။
  28. ↑ William J. Emery; Richard E. Thomson (2001)။ Data analysis methods in physical oceanography (2nd Revised ed.)။ Elsevier။ pp. 24–25။ ISBN 978-0-444-50757-0။
  29. ↑ Burroughs၊ William James (2007)။ Climate change : a multidisciplinary approach (2. ed.)။ Cambridge [u.a.]: Cambridge Univiversity Press။ ISBN 9780521690331။
  30. ↑ Vittorio Barale (2010)။ Oceanography from Space: Revisited။ Springer။ pp. 237–238။ ISBN 978-90-481-8680-8။
  31. ↑ Lance F. Bosart, William A. Sprigg, National Research Council (1998)။ The meteorological buoy and coastal marine automated network for the United States။ National Academies Press။ p. 11။ ISBN 978-0-309-06088-2။CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  32. ↑ K. A. Browning; Robert J. Gurney (1999)။ Global energy and water cycles။ Cambridge University Press။ p. 62။ ISBN 978-0-521-56057-3။
  33. ↑ P. Krishna Rao, W. L. Smith, and R. Koffler (January 1972). "Global Sea-Surface Temperature Distribution Determined From an Environmental Satellite". Monthly Weather Review 100 (1): 10–14. doi:10.1175/1520-0493(1972)100<0010:GSTDDF>2.3.CO;2. Bibcode: 1972MWRv..100...10K. 
  34. ↑ National Research Council (U.S.). NII 2000 Steering Committee (1997)။ The unpredictable certainty: information infrastructure through 2000; white papers။ National Academies။ p. 2။ ISBN 9780309060363။
  35. ↑ "Accuracy of in situ sea surface temperatures used to calibrate infrared satellite measurements" (2001-02-15). Journal of Geophysical Research 106 (C2). doi:10.1029/2000JC000246. Bibcode: 2001JGR...106.2387E. 
  36. ↑ John Maurer (October 2002)။ Infrared and microwave remote sensing of sea surface temperature (SST)။ University of Hawaiʻi။ 2011-01-09 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  37. ↑ C. M. Kishtawal (2005-08-06). "Meteorological Satellites". Satellite Remote Sensing and GIS Applications in Agricultural Meteorology.  15 February 2020 ၌ မော်ကွန်းပြန်ကြည့်စက်တွင် မော်ကွန်းတင်ပြီး .
  38. ↑ Robert Harwood (1971-09-16). "Mapping the Atmosphere From Space". New Scientist 51 (769). 
  39. ↑ David E. Alexander; Rhodes Whitmore Fairbridge (1999)။ Encyclopedia of environmental science။ Springer။ p. 510။ ISBN 978-0-412-74050-3။
  40. ↑ Ian Stuart Robinson (2004)။ Measuring the oceans from space: the principles and methods of satellite oceanography။ Springer။ p. 279။ ISBN 978-3-540-42647-9။
  41. ↑ Vittorio Barale (2010)။ Oceanography from Space: Revisited။ Springer။ p. 263။ ISBN 978-90-481-8680-8။
  42. ↑ Jun Inoue, Masayuki Kawashima, Yasushi Fujiyoshi and Masaaki Wakatsuchi (October 2005). "Aircraft Observations of Air-mass Modification Over the Sea of Okhotsk during Sea-ice Growth". Boundary-Layer Meteorology 117 (1): 111–129. doi:10.1007/s10546-004-3407-y. ISSN 0006-8314. Bibcode: 2005BoLMe.117..111I. 
  43. ↑ B. Geerts။ "Lake Effect Snow."၊ University of Wyoming။ 14 April 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 2 September 2019။ 
  44. ↑ Greg Byrd (1998-06-03)။ Lake Effect Snow။ University Corporation for Atmospheric Research။ 2009-06-17 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2009-07-12 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  45. ↑ Chris Landsea (2011)။ Subject: A15) How do tropical cyclones form?။ Hurricane Research Division။ 2011-01-27 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  46. ↑ Webster, PJ (2005). "Changes in tropical cyclone number, duration, and intensity in a warming environment". Science 309 (5742): 1844–6. Gale Group. doi:10.1126/science.1116448. PMID 16166514. Bibcode: 2005Sci...309.1844W. 
  47. ↑ Matt Menne (March 15, 2000)။ Global Long-term Mean Land and Sea Surface Temperatures။ National Climatic Data Center။ 2006-10-19 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  48. ↑ Kushnir၊ Yochanan (2000)။ The Climate System။ Columbia University။ 20 May 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  49. ↑ John M. Wallace & Peter V. Hobbs (1977)။ Atmospheric Science: An Introductory Survey။ Academic Press, Inc။ pp. 76–77။
  50. ↑ Chris Landsea (2000)။ Climate Variability of Tropical Cyclones: Past, Present and Future။ Storms 220–41။ Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory။ 2006-10-19 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  51. ↑ Dian J. Gaffen-Seidel, Rebecca J. Ross and James K. Angell (November 2000). "Climatological characteristics of the tropical tropopause as revealed by radiosondes". Journal of Geophysical Research 106 (D8): 7857–7878. doi:10.1029/2000JD900837. Bibcode: 2001JGR...106.7857S.  8 May 2006 ၌ မော်ကွန်းပြန်ကြည့်စက်တွင် မော်ကွန်းတင်ပြီး .
  52. ↑ Lixion Avila (2005-12-03)။ Hurricane Epsilon Discussion Eighteen။ National Hurricane Center။ 2010-12-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=ပင်လယ်ပြင်_အပူချိန်&oldid=867603" မှ ရယူရန်