တေဇောတာခမောအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်
| တေဇောတာခမောအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិតេជោ | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| အချက်အလက်များ | |||||||||||
| အမျိုးအစား | အများပြည်သူပိုင် | ||||||||||
| ပိုင်ဆိုင်သူ | Cambodia Airport Investment Co., Ltd. | ||||||||||
| စီမံကွပ်ကဲသူ | Cambodia Airports (VINCI Airports ကုမ္ပဏီ၏ လုပ်ငန်းခွဲ) | ||||||||||
| ဝန်ဆောင်မှု ဧရိယာ | ဖနွမ်းပင်မြို့ | ||||||||||
| တည်နေရာ | တေခမောမြို့၊ ကန်ဒယ်ခရိုင်၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ | ||||||||||
| ဖွင့်လှစ် | ၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅ (စီစဉ်ဆဲ) | ||||||||||
| ကိုဩဒိနိတ် | 11°21′46.5″N 104°54′59.8″E / 11.362917°N 104.916611°Eကိုဩဒိနိတ်: 11°21′46.5″N 104°54′59.8″E / 11.362917°N 104.916611°E | ||||||||||
| မြေပုံ | |||||||||||
  KTI/VDTI | |||||||||||
| ပြေးလမ်း | |||||||||||
| |||||||||||
တေဇောတာခမောအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် (IATA: KTI, ICAO: VDTI) (Techo International Airport) သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၊ ကန်ဒယ်ပြည်နယ်တွင် တည်ဆောက်ဆဲဖြစ်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဖနွမ်းပင်မြို့၏ တောင်ဘက် ၃၀ မှ ၄၀ ကီလိုမီတာ (၁၉ မှ ၂၅ မိုင်) အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ ပထမအဆင့်အနေဖြင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် စတင်လည်ပတ်နိုင်ရန် မျှော်မှန်းထားပြီး၊ ယင်းနောက်တွင် လက်ရှိ ဖနွမ်းပင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်ကို မြို့တော်၏ အဓိကလေကြောင်း အချက်အချာအဖြစ် အစားထိုးသွားမည်ဖြစ်သည်။
ကန်ဒယ်ခရိုင်တွင် ၂,၆၀၀ ဟက်တာ (၆,၄၀၀ ဧက) ကျော် ကျယ်ဝန်းစွာ တည်ဆောက်ရန် လျာထားပြီး၊ ပြီးစီးပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် နဝမမြောက် အကြီးဆုံးလေဆိပ်ဖြစ်လာကာ 4F အဆင့်ရှိ လေဆိပ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရမည်ဖြစ်သည်။[၁]
အခေါ်အဝေါ်
[ပြင်ဆင်ရန်]တေဇော (ခမာ: តេជោ ) ဟူသော အမည်သည် ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင်များက ၎င်းတို့၏ တပ်မှူးများကို ချီးမြှင့်သော ဘွဲ့တော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ တာခမော ဆိုသည်မှာ လေဆိပ်တည်ရှိရာ ခရိုင်မြို့ဖြစ်သော ကန်ဒယ်ခရိုင်ရှိ တာခမောမြို့ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်။ တေဇောသည် ပါဠိစကားလုံးမှာ ဆင်းလက်လာပြီး တန်ခိုး။ အာနုဘော် ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။
ထို့နောက် ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် လေဆိပ်သစ်ကို စစ်ဆေးနေစဉ် အမည်သစ်ကို တရားဝင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၎င်းက "တေဇော" ဟူသော စကားလုံးသည် ကန်ဒယ်နယ်မြေမှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော ခမာစစ်တပ်မှ တပ်မှူးဟောင်းများတို့ကို ဘုရင်မင်းမြတ်က ချီးမြှင့်ခဲ့သော ဘွဲ့အမည်များဖြစ်ကြောင်း ခမာရာဇဝင်ကို ကိုးကား၍ ရှင်းပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင် "Techo" ဆိုသော အမည်သည် နိုင်ငံတော်၏ ဘုရင်စနစ်၏ ခိုင်မာသော အင်အားကိုလည်း ထင်ဟပ်စေသည်ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။[၂]
တည်နေရာနှင့်ချိတ်ဆက်မှုများ
[ပြင်ဆင်ရန်]မြို့တော် ဖနွမ်းပင်မြို့၏ တောင်ဘက် ကီလိုမီတာ ၃၀ မှ ၄၀ အကွာ၊ တာကီအို (Takeo) ခရိုင် နယ်စပ်အနီးတွင် တေဇောအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သစ်ကို တည်ဆောက်လျက်ရှိသည်။ လေဆိပ်တည်ဆောက်မည့် နေရာတစ်ခုလုံးသည် အနီးနားရှိ ဘိုင်ချောင်လုံ (Boeng Cheung Loung) ရေကန်၏ ရှေ့တွင်ရှိပြီး ပတ်လည်၌ စပါးခင်းများဖြင့် ဝန်းရံထားပါသည်။
လေဆိပ်ကို ဟွန်ဆန်လမ်း (Hun Sen Road) ၏ တောင်ဘက်ခြမ်းနှင့် ဆက်သွယ်ရန် အဝေးပြေးလမ်းမကြီးတစ်ခုကို ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။[၃] အဆိုပါ အမြန်လမ်းမကြီးသည် အမျိုးသား အဝေးပြေးလမ်းမကြီး (၂) နှင့် ပေါင်းဆုံသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လအထိ ဆောက်လုပ်မှုမှာ လမ်းတစ်ဝက်နီးပါး ပြီးစီးနေပြီဖြစ်ပြီး၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၅၀% ပြီးစီးပြီဟု သိရပါသည်။[၃]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ပြည်သူ့ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ ဝန်ကြီး ဆွန် ချန်ထော် (Sun Chanthol) က လေဆိပ်အား ဖနွမ်းပင်မြို့ရှိ AEON ကုန်တိုက်အနီး မဲန်ချိုင်း (Mean Chey) ဒေသနှင့် ဆက်သွယ်ရာတွင် အစိုးရ၏ စိတ်ဝင်စားမှုကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ ယင်းဆက်သွယ်မှုသည် မြေအောက်ရထားလမ်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်းလည်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။[၄]
သမိုင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဘဏ္ဍာငွေ မတည်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းစတင်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]စီမံကိန်း တစ်ခုလုံးအတွက် ခန့်မှန်းကုန်ကျစရိတ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံခန့် ရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ယင်းကုန်ကျစရိတ်၏ အများစုဖြစ်သော (ဒေါ်လာ ၁.၁ ဘီလီယံ) ကို တရုတ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် (China Development Bank) ထံမှ ရန်ပုံငွေ ရယူထားခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရပြီး၊ ယင်းသည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော သဘောတူညီချက်အပေါ် အခြေခံပါသည်။
လေဆိပ်တည်ဆောက်ရေးအတွက် ရန်ပုံငွေ ရရှိရန်အလို့ငှာ Cambodia Airport Investment Co., Ltd (CAIC) က ၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ငွေချေးစာချုပ်များ စတင်ထုတ်ပေးခဲ့သည်။ ထိုငွေချေးစာချုပ်များကို ပြည်တွင်း ကမ္ဘောဒီးယားကုမ္ပဏီများနှင့် ဘဏ်များက ဝယ်ယူရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြသည်။ ယင်းမှတစ်ဆင့် CAIC သည် ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ ကို စုဆောင်းရရှိခဲ့ပြီး၊ ယင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို Overseas Cambodian Investment Corporation (OCIC) က ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ လေဆိပ် စီမံခန့်ခွဲရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကုမ္ပဏီဖြစ်သော OCIC ကမူ ၎င်းတို့၏ ဒေါ်လာ သန်း ၅၀၀ ဘတ်ဂျက်သည် ကမ္ဘောဒီးယားမှ လုံးလုံးလျားလျား ရယူထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။
လေဆိပ်၏ ဒီဇိုင်းရေးဆွဲခြင်းကို ဗြိတိန်ကုမ္ပဏီ Foster & Partners က ဆောင်ရွက်နေပြီး၊ တရုတ်နှင့် ဥရောပ ကုမ္ပဏီများက တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်နေကြပါသည်။ China Construction Third Engineering Bureau Group Co., Ltd က လေဆိပ်အဆောက်အအုံကြီးများ (terminals) ကို တည်ဆောက်နေပြီး၊ China Metallurgical Corporation ၏ လုပ်ငန်းခွဲတစ်ခုဖြစ်သည့် Shanghai Baoye Group က ပြေးလမ်းများ (runways)၊ တက္ကစီလမ်းများ (taxiways)၊ လေယာဉ်ရပ်နားရန်နေရာများ (aprons) နှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းများကို တည်ဆောက်လျက်ရှိပါသည်။
ဆောက်လုပ်ရေး
[ပြင်ဆင်ရန်]လက်ရှိဖနွမ်းပင်လေဆိပ်အတွက် နောက်ထပ်တိုးချဲ့မှုအစီအစဉ်များ ပြီးစီးသွားပြီးနောက် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ဖနွမ်းပင်အတွက် လေဆိပ်အသစ်တစ်လုံး တည်ဆောက်မည့်အကြောင်း ပထမဆုံး အရိပ်အမြွက် စတင်ခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် စီမံကိန်းကို တရားဝင် ကြေညာခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများ စတင်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ စီမံကိန်းကို Cambodia Airport Investment Co., Ltd (CAIC) က အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားပြီး၊ တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများကို China Construction Third Engineering Bureau Group Co., Ltd မှ ဆောင်ရွက်နေပါသည်။ လေဆိပ်အား ကန်ဒဲလ်နှင့် တာကီအို ခရိုင်တို့ရှိ မြေဧက ၂၆၀၀ ပေါ်တွင် တည်ဆောက်လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က လေဆိပ်သစ်ကို စစ်ဆေးစဉ် လေဆိပ်အမည်ကို တရားဝင် ကြေညာခဲ့ပါသည်။ [၅]
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ပထမအဆင့် (Phase 1) သည် ၂၇% ပြီးစီးခဲ့ပြီး၊ မူလက ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီးရန် ခန့်မှန်းထားခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကန်ဒဲလ်ပြည်နယ် ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူး နူပင်းချန်ဒရာက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ လေဆိပ်သည် ထိုအချိန်တွင် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်း ပြီးစီးနေပြီဖြစ်ပြီး၊ ဒေါ်လာ သန်း ၇၀၀ နီးပါး သုံးစွဲခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ [၆] ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးရုံး (SSCA) က ပထမအဆင့် တည်ဆောက်မှုမှာ ထက်ဝက်ကျော် ပြီးစီးပြီဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကုန်တွင် SSCA မှ ပထမအဆင့်သည် ၅၅% ပြီးစီးပြီဟု ထပ်မံကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် China Construction Unit III မှ ပထမအဆင့် ခရီးသည်တင်အဆောက်အအုံ ၄၇.၄%၊ ဓာတ်အားပေးစခန်း ၇၃.၇%၊ Shanghai Baoye (Cambodia) မှ ၅၂.၂% နှင့် Cana Sino Construction Corporation မှ လေကြောင်းထိန်းချုပ်မျှော်စင် ၉၀.၈% ပြီးစီးပြီဟု အသီးသီး သတင်းပို့ခဲ့ကြသည်။ [၇] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှင့် လေကြောင်းပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ စင် ချန်ဆာရီဝုထာက ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ပြီးစီးနေပြီဟု ကြေညာခဲ့သည်။[၈]
ပထမအဆင့်ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် အပြီးသတ်ရန် မျှော်မှန်းထားခဲ့သော်လည်း လေဆိပ်ဖွင့်လှစ်မည့်အချိန်ကိုမူ မူလက စီစဉ်ထားသည့်အချိန်မှ ၂၀၂၅ ခုနှစ်သို့ ရွှေ့ဆိုင်းထားပါသည်။ လေဆိပ်အား အဆင့် ၃ ဆင့်ဖြင့် တည်ဆောက်မည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် ပထမအဆင့်နှင့် ဒုတိယအဆင့် နှစ်ခုစလုံးကို ဆက်လက်တည်ဆောက်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ [၉]
ဒေသခံများနှင့် တင်းမာမှုများ
[ပြင်ဆင်ရန်]Kadal Stueng နှင့် Bati ခရိုင်ရှိ မိသားစု ၄၀၀ ကျော်သည် လေဆိပ်၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကြောင့် အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ [၁၀]
ဒီဇိုင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]လေဆိပ်၏ဒီဇိုင်းသည် ကမ္ဘာ့အစိမ်းဆုံးလေဆိပ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်လာရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း Foster နှင့် Partners မှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ [၁၁] လေဆိပ်အဆောက်အဦများသည် သဘာဝအလင်းရောင်ကို အသုံးပြုရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားပြီး စိမ်းလန်းစိုပြေသော သစ်ပင်များရှိသည်။ တာမင်နယ်များကို စက်ရုံတွင်းရှိ နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်သုံး စက်ရုံမှ လုံးလုံးနီးပါး အသုံးပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
လုပ်ငန်းလည်ပတ်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]တေဇောလေဆိပ်သည် ဖနွမ်းပင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၏ စီးပွားရေးလည်ပတ်မှုနှင့် နိုင်ငံတကာလေကြောင်းများအားလုံးကို အစားထိုးရန် စီစဉ်ထားပြီး လေဆိပ်ဟောင်းကို တပ်မတော်လေတပ်စခန်း အဖြစ်၊ ပြည်တွင်းလေကြောင်းခရီးစဉ်များနှင့် ပုဂ္ဂလိကဂျက်လေယာဉ်များအတွက် အသုံးပြုမည်ဖြစ်သည်။ [၁၂] ပထမအဆင့်သည် တစ်နှစ်လျှင် ခရီးသည် ၁၃ သန်းခန့် စီးနင်းနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအဆင့်တွင် သန်း ၃၀ အထိ တိုးမြှင့်ရန် စီစဉ်ထားသည်။ အဆင့်သုံးဆင့်စလုံးသည် တစ်နှစ်လျှင် ခရီးသည် သန်း ၅၀ ကို ကိုင်တွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ [၁၃] လေဆိပ်သည် A330 နှင့် A350s ကဲ့သို့သော အဲယားဘတ်စ် တာဝေးလေယာဉ်များကို ကိုင်တွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ တေဇောလေဆိပ်သည် ကုန်စည်တန်ချိန် ၁၇၅,၀၀၀ တင်ဆောင်နိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။
ပထမအဆင့်တွင် လေဆိပ်၌ လေယာဉ်နှင့် အဆောက်အဦကြား လူကူးတံတား အစင်း ၂၀ ရှိမည်ဖြစ်သည်။
ပြေးလမ်းများ
[ပြင်ဆင်ရန်]တည်ဆောက်မှု အဆင့်သုံးဆင့်အနက် တစ်ခုစီတွင် တာဝေးလေယာဉ်ကြီးများ သယ်ဆောင်နိုင်သော ပြေးလမ်း ၄ ကီလိုမီတာ ပါဝင်မည်ဖြစ်သည်။
ဖြစ်ရပ်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]၂၀၂၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့မှစတင်၍ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမြန်မာ့လေကြောင်းလိုင်း၏ ဖနွမ်းပင်မြို့သို့ ဆိုက်ရောက်မည့်ခရီးစဉ်များနှင့် ဖနွမ်းပင်မြို့မှထွက်ခွါမည့်ခရီးစဥ်များအားလုံးကို Phnom Penh International Airport (PNH) အစား အသစ်လေဆိပ်ဖြစ်တဲ့ Techco International Airport (KTI) တွင် ပြောင်းလဲဆင်းသက်/ထွက်ခွါပျံသန်းသွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။
ဖတ်ရှုရန်
[ပြင်ဆင်ရန်]မှတ်စုများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ New US$1.5 billion Phnom Penh Airport Set for 50% Completion by End 2021။ Construction & Property။ 16 May 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ New Phnom Penh Airport Dubbed Techo International Airport။ Ministry of Information။ 16 May 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- 1 2 Socheata၊ Van။ Techo airport Phase I passes halfway mark။ 12 July 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 May 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Rail links from capital to new airport, AEON 3 mulled (in en)။ 2024-01-09 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Phnom Penh’s new Techo International Airport more than 44% complete - Khmer Times (in en-US) (2023-03-31)။ 2023-05-23 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Spending on capital’s new airport nears $700M (in en)။ 2024-01-09 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ TIA to become ‘inter-regional transport hub’ (in en)။ 16 May 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ New Phnom Penh International Airport over 64% work completed - Khmer Times (in en-US) (2024-02-15)။ 2025-5-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kunmakara၊ May။ New int’l airport nearly half complete as travel industry returns to life (in en)။ 24 March 2025 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-05-23 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kandal Families Slated for Eviction from Airport Site Renew Requests for Land Titles | CamboJA News (in en-GB) (2023-02-08)။ 2024-01-09 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Techo Airport in Cambodia Will Be a Plant Haven (in en)။ 2024-03-24 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Techo International Airport – The New Phnom Penh Airport (in en-US) (2020-06-16)။ 2023-05-23 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Phnom Penh New Airport Terminal 40 Percent Complete (in en)။ 16 May 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။