သံချက်ဝန်
သံချက်ဝန်[ပြင်ဆင်ရန်]
သံခွန်ထမ်းမြို့ရွာများက ဆက်သွင်းသည့်သံကျောက်များကို အရည်ကျို၍ သံသတ္တုရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ကြရသော အမှုထမ်းတို့ကိုကြီးကြပ်အုပ်ချုပ် စီရင်ရသောမှူးမတ် [၁]
သံချက်ဝန်သည် သံခွန်တောင်ထမ်း မြို့ရွာများမှ ဆက်သွင်းသော သံသတ္ထုရိုင်းများအား သံချက်အမှုထမ်းများဖြင့် ကြိုချက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရာ၌ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲရသူ ဖြစ်သည် ။ ညောင်ရမ်းခေတ်က သံဝန်အြဖစ် ခန့်အပ်ခဲ့သော်လည်း ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦး ကာလတွင် သံချပ်ဝန်ဟူ၍ ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။
ဗဒုံမင်းလက်ထက်[ပြင်ဆင်ရန်]
ဗဒုံမင်းလက်ထက် သံချက်ဝန်အြဖစ် ခန့်အပ်ခံရသူမှာ ေနမျိုးေကျာ်ထင်သီဟ ြဖစ်သည် ။ သူသည် ၁၇၈၇ ခုနှစ်တွင် ကျိုက်ထိုနယ်မှတစ်ဆင့် ကျိုင်းချိုင်၊ မိုင်းေညာင်းစစ်ေြကာင်းချီတက်ရာ၌ လိုက်ပါစစ်မှုထမ်းခဲ့ရသူ ြဖစ်၏ ။ ထို့အတူ ၁၇၉၇ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားသို့ စစ်ချီေသာအခါ၌လည်း သံချက်ဝန်ေနမျိုးေကျာ်ထင်သီဟ စစ်ဗိုလ်ချုပ်အြဖစ် ဦးစီးလိုက်ပါခဲ့ရသည်။ ဗဒုံမင်းလက်ထက်တွင် သံချပ်ဝန် ေနမျိုးေကျာ်ထင်သီဟ၏ အမှုထမ်းသက်မှာ ရှည်လျားလှသည့် အေလျာက် ဗဒုံမင်း၏ ယုံြကည်အားထားရသူ အမှုထမ်းေကာင်းတစ်ဦး ြဖစ်မည်ဟု မှန်းဆရသည် ။
သံချက်ဝန် ဦးရွဲ[ပြင်ဆင်ရန်]
စစ်ကိုင်းမင်း ( ဘြကီးေတာ် ) နန်းတက်စ ၃ နိုဝင်ဘာ ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် သံချက်ဝန် စည်သူနန္ဒေကျာ်ထင်အား ေနမျိုးေကျာ်ထင်ဘွဲ့ ေပးအပ်ခဲ့ေြကာင်း တော့ ရှိရ၏ ။ ယင်းေနာက် မဏိပူရသို့ စစ်ချီရာတွင် ချီတက်လိုက်ပါခဲ့ရေလသည် ။ စစ်ကိုင်းမင်းလက်ထက်တွင် ထင်ရှားခဲ့သည့် သံချက်ဝန်တစ်ဦးမှာ ဦးရွဲ ြဖစ်ပါသည် ။ ၃၀ ဒီဇင်ဘာ၁၈၂၃ ခုနှစ်တွင် မင်းြကီးမဟာဗန္ဓုလ ဦးေဆာင်ေသာ ြမန်မာ့တပ်မေတာ် ပန်းဝါသို့ စစ်ချီစဉ် သံချက်ဝန်ဦးရွဲလည်း တပ်တစ်တပ်ကို အုပ်ချုပ်လျက် လိုက်ပါခဲ့ရ၏ ။
မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်[ပြင်ဆင်ရန်]
မင်းတုန်းမင်း ( ၁၈၅၃ - ၁၈၇၈ ) လက်ထက် အေစာပိုင်းကာလတွင် သံချက်ဝန်အြဖစ်ခန့်အပ်ခံရသူမှာ ပညာသိဒ္ဓိေကျာ်သူဘွဲ့ခံ ဦးညွန့် ြဖစ်သည် ။ နိုင်ငံြခား ပညာတာ်သင်တစ်ဦးြဖစ်ခဲ့ဖူးသူ သံချက်ဝန် ဦးညွန့် ၂၂ ေအာက်တိုဘာ ၁၈၇၁ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ေရာက်ရှိခဲ့သည့် ေရွှတိဂုံေစတီေတာ်ထီးတင် အဖွဲ့ဝင်အရာ ၉ ဦးအနက် တစ်ဦးအပါအဝင်ြဖစ်သည် ။ မင်းတုန်းမင်းလက်ထက် ေနှာင်းပိုင်းကာလတွင် သံချက်ဝန် ြဖစ်ခဲ့သူ မှာဦးြမူြဖစ်ြပီး ၁၈၇၂ ခုနှစ် ေနာက်ပိုင်း၌ သံချက်ဝန်ရာထူးရရှိခဲ့၏ ။ ြပင်သစ်နိုင်ငံတွင် ပညာေလ့လာစည်းပူးခဲ့သူြဖစ်ြပီး ဝန်ေတာ်အရာနှင့် ပူးတွဲတာဝန်ထမ်းေဆာင်ရဩဖင့် သံချက်ဝန်ေတာ်ဟု အမည်တွင်ပါသည် ။
သီေပါမင်း ( ၁၈၇၈ - ၁၈၈၅ ) နန်းတက်လာေသာအခါ ဦးြမူးကို သံချက်ဝန်ရာထူး ဆက်လက်ခန့်အပ်ခဲ့သည် ။ ၁၈၈၂ ခုနှစ် ဧြပီလတွင် ဆင်းမလာသို့ သံအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ေစလွှတ်ရာ၌ သ့ချက်ဝန်မင်း ကြီး မဟာစည်သူေကျာ်ဘွဲ့ခံ ဦးြမူ သံတမန် အြဖစ်လိုက်ပါခဲ့သည် ။ ထို့ြပင် ၁၅ ဧြပီ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် စန္ဒီထီးေတာ် မဟာမုနိဘုရားသို့ ပင့်ေဆာင်ရာဤလည်း ပါဝင်ခဲ့ရ၏ ။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင်ဦးြမူ ြပင်သစ်နိုင်ငံသို့ သိပ္ပံပညာ နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းများ ေလ့လာရန်သွားေရာက်ခဲ့ရာ ယင်းေနာက်ပိုင်းတွင် သံချက်ဝန်ရာထူး အြပာင်းလဲရှိခဲ့ဟန်တူသည် ။
သံချက်ဝန် ဦးခြုံ[ပြင်ဆင်ရန်]
ဦးမြူအား မင်းလှမင်းထင်စည်သူေကျာ် ဘွဲ့ခံ ဦးခြုံက ဆက်ခံ၏ ။ ဦးခြုံနှင့်ပက်သက်၍ အချက်အလက်အေြကာင်းအရာများ ြပည့်ဆုံစွာမသိရေသးေပ ။ [၂]